Ф 03-03 Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі М. Әуезов
А.Байтұрсыновтың әлеуметтану жөніндегі көз қарастары
жүктеу/скачать 0,97 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2-ші лекцияға арналған бақылау сүрақтары
| 4. А.Байтұрсыновтың әлеуметтану жөніндегі көз қарастары
Ғасырлар тоғысында және CC ғасырдың бірінші жартысында ұлттық –демократиялық бағыт ұстанған қазақ зиялылары шықты. М.Дулатов, М.Шоқаев, М.Тынышбаев, Ж.Ақбаев, Ә.Ермеков, Х.Досмұхамедов, Ж.Досмұхамедов, Х.Ғаппасов, т.б. қоғамдық ғылымда бірегей туындыларымен өшпес із қалдырды. Ахмет Байтұрсынов (1873-1937) - Қазақстандағы қоғамдық ой-пікірдің даму тарихында өзіндік орны бар біртума алып тұлға.Қазақ халқының, әсіресе «оқыған азаматтардың тұңғыш... көсемі» болған А.Байтұрсыновтың саяси іске арласуы Ресей ішіндегі саяси-әлеуметтік құбылыстармен тікелей байланысты болды: түрлі саяси партиялар мен қозғалыстардың құрылып, олардың қызметтерінің жанданған кезеңіне, бірінші орыс ревалюциясының өршіген тұсына сәйкес келді. Бұл кезеңде ол Қарқаралы қаласында қызмет істейтін еді. Өз халқының мұдесін, болашағын ойлаған А.Байтұрсынов осы кезеңде саясатқа белсене арласты. Осы мәселені М.Әуезов «Қарқаралыда тұрғандағы соңғы төрт жыл Ақаңның саясат ісіне белсене кірісіп, жазумен де, ісімен де бой көрсеткен кезі, сол мезгілде 1905 жылдың өзгерісі болған. Қазақтың Мәскеуден келген бірен-саран студенттері, басқа қалаларда оқып жұрген жастары һәм ескіліктен келе жатқан пікірі тұзу үлкендердің арасында өзгеріс рухы жайылып, қазақтың елдігін сөйлей бастаған кездері болатын» деп атап көрсетті. А.Байтұрсынов өзінің әлеуметтік-саяси көзқарастарын бірнеше еңбектерінде баяндады, атап айтқанда, «Тағыда народный сот хақында», «Қазақтың өкпесін», «Қазақ һәм 4-ші Дума»,»Қазақ жерін алу тұрғысындағы низам», «Қазақша оқу жайынан», «Оқу жайы», «Мектеп керектері», «Соғысушы патшалар», «Қазақ халқын билеу туралы 1868 жылы шыққан уақытша положение», «1891 жылы 25-ші мартта шыққан степной положение, яғни осы кұнгі положение. Сайлау һәм партия пәлесі», «Осы кұнге соттың тәртібіндегі кемшіліктер» және т.б. Реформатор ретінде демократиялық ой-пікірлерін А.Байтұрсынов оқу ісі, мектеп жұмысымен байланыстырады. 2-ші лекцияға арналған бақылау сүрақтары: 1.Әлеументтанудың қалыптасуындағы негізгі кезеңдер. Әлемдік әлеуметтанудың институционализациялануы. 2. О.Конт - әлеуметтанудың негізін салушы. Әлеуметтік статика мен әлеуметтік динамика. 3. XX ғ. әлеуметтануы. А.Тойнбидің өркениет пен өмірлік циклдар теориясы. В.Ларетоның циклдық өзгерістер теориялары. 4.П.Сорокиннің әлеуметтанулық теориясы. Әлеуметтанудағы құрылымдық функционализм (Т.Парсонс, Р.Мертон). М.Вебер әлеуметтануы және әлеуметтанудың қазіргі заманғы дамуындағы "веберлік ренессанс". Жаңа тарихи өлеуметтану. " Р.Мертон, Н.Смелзер және т.б. еңбектеріндегі нақты тарихи мәселелер мен оларды әлеуметтанулық талдау. 5.Антикалық дәуірдің саяси ілімі. 6.Христиандық саяси ілім 7.Орта ғасырлар мен қайта дәуірлеу кезеңдегі саяси ұғымдар. 8.Жаңа заманның көрнекті саяси ойшылдарының көзқарастары. 9.Қазақ ақын-жыраулары туындыларындағы саяси -әлеуметтік ой- тұжырымдамалары. Әдебиеттер: 1. Артхашастра, или Наука политики. М. 1993. 2.Краснов Б.И. Политология как наука и учебная дисциплина, // Социально-политический журнал. 1995. N 1. 3.Никитина Н.А. Политика и политология // Общественные науки и современность. 1995. N 6. 4.Федоров Н.С. Политика как социальный феномен и предмет полической науки // Вестник МГУ. Серия 18.1995. N 5. Гаджиев К.С. Политическая наука. М. 1977. 6.Маркс К. К критике политической экономии. Введение // Маркс К., Энгельс Ф. Соч. Т. 13. 7.Аристотель. Политика. Соч. В 4-хтомах. T.I. M. 1983. 8.Вартанян А.А. Политика и мораль. М. 1997. 9.Платон. Государство. Соч. В 3-х томах. М. 1971. 10.Зеленцов А.Б. Основы общей теории политики. М. 1995. 11.Крижанич Ю. Политика. М. 1997. 12.Панарин А. С. Философия-политики. М. 1994. Негізгі әдебиеттер: 1. Әбсаттаров Р. М. Дәкенов. Әлеуметтану. Оқулық. Алматы. 2004., 2007ж. 2.Әлемдік әлеуметтану антлогиясы. Алматы. Қазақстан. 10 томдық. 2006ж. 3.Икенов А.И. Әлеуметтану негіздері. Алматы. Экономика. 2004ж. 4.Қарабаев Ш. Әлеуметтану негіздері. Алматы. 2008ж. 5.Ғабдуллина Қ. Құқық әлеуметтануы. Алматы. 2005ж. 6.Рахметов К.Ж., Болатова А.Н. Социология. Алматы. 2005ж. 7.Оданова Р.К. Жалпы әлеуметтану. Лекциялар курсы. Шымкент. 2004ж. 8.Айбеков Б.Ө., Абенов К.К. Әлеуметтану. Оқу құралы. Шымкент. 2003ж. 9.Смелзер Н. Социология. М., 1994. Гл. 9. жүктеу/скачать 0,97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|