F-элементтер
Лантаноидтардың табиғатта таралуы
жүктеу/скачать 382,85 Kb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Лантаноидтардың қасиеттері
| Лантаноидтардың табиғатта таралуы
Лантаноидтар табиғатта жеткілікті түрде кеңінен таралған. Олардың жер қыртысында таралуы 0,015% құрайды. Лантанидтер апатит, барит, базальт, гранит, глина, пироксениттің құрамында кездеседі. Сонымен катар олардың мұнайда, түрлі топырақтарда, жануарлар мен өсімдіктерде болуы анықталды. Лантаноидтардын бай кен орындары Үндістан, Траванкори жағалауында, Бразилия, Австралия, АҚШ, Африка және т.б. елдерде орналасқан. Европада сирек- жер металдардың минералдары Кольский түбегінде, Украина, Оралда, ал Азияда - Қазақстан мен Сібірде кездеседі. Лантаноидтар табиғатта таралуы бойынша 2 топқа бөлінеді: . Церий (La, Ce, Pr, Pm, Sm) . Итрий(Y, Eu, Gd, Tb, Dy, Ho, Er, Tm, Yb, Lu). Церий тобындағы минералдарга монацит (Се, La, Nb....)PO4 жатады Лантаноидтардың қасиеттері Лантаноидтар дербес куйде күмістей ак металдар, прозсодим мен неодим гана саргылт түсті. Лантаноидтарыдың барлыгы ауыр металдар. Лантаноидтардын көпшiлiгi парамагниттi, гадолий, диспрозий жане гольмий феромагнитті. Лантан (лат. Lanthanum) - атомдык номері 57 ат. м. 138.9055, сирек кездесетiн элементтерге жатады. Лантаннын табиги скі изотопы бар: 139La (99,911%) және радиоактивті 138La (0,089%; Т1/2 1×1011 жыл). Жылтыр, ак түсті металл, тыгыздыгы 6,162 г/см3, балку 1920оС, кайнау t 3470оС. Лантан ылгал ауада тотыгады белме температурасында су және туз, азот, кукiрт кышкылдарымен, 2000С-тан жоғары температурада галогендермен әрекеттеседі. Лантан никелi бар геттер корытпаларынын негiзi ретiнде алюминийлi және т.б. корытпаларга легирлеушi коспа ретінде пайдаланылады. Сондай-ак, ол болаттын коррозияга берiктiгiн және ыстыкка төзiмдiлiк касиетiн арттыруга колданатын мишмиталл кұрамдасы. Негiзгi минералдары: моноцит (Се, La...)PO4, басенезит (Се, La...)FC03. Лантаннын косылыстары LaCrO3 - жогары температуралы электроткiзгiш керамикалык бұйымдар кұрамына, La203-оптикалык шынылардын кұрамына кiредi, ал LaF3, La203 - лазерлiк касиеті бар заттар ретiнде колданылады. Церий (лат. Cerium), Сұр металл, тыгызд. 6,768 г/см3, балку - 798°С. Негiзгi минералдары - монацит пен бастнезит. (4) 55 Cs ЦЕЗИЙ 132,905 6s¹ Празеодим (латын тілінде Praseodymium). Жерде сирек кездесетін металл, жер кыртысындағы салмак мелшері 9,5х10-4%. Тұрақты бiр изотопы 141рг бар, калган изотоптары жасанды жолмен алынган. Минералдары: монацит, бастнезит, лопарит. Кесек празеодим акшыл, кумiс тустi, таза куйiнде иiлгiш, онай енделеді. тыгыздыгы 6,78 г/см3, балку температурасы 9310С, кайнау температурасы 3510С. 400С-та оттекте жанады (Pr2O3), кыздырганда азотпен нитрид (PrN) түзедi. Белме температурасында сутектi сiнiрiп әр түрлі гидридтер (Pr(H)x) тузіп, НСI, HNO3, H2SO4-пен кыздырганда галогендермен әрекеттеседi. Таза празеодим хлоридін (PrCl3) электролиздеу аркылы алады. Празеодим және онын косылыстары парамагнитті. Оларды шыны, фарфор бояуда, болаттын арнайы сорттарын алуда, т.б. колданады. Неодим (лат. Neodymium). Жер кыртысындагы массалык улесi 3,7,10-3%. Монацит (Ce, La...)[04] және лопарит (Na, Ca, Ce)2, (Ti, Nb)206 минералдарынын кристалдык торларына изоморфты коспа ретiнде кiредi. Күмістей ак металл, 8850С-тан төмен темп-рада гексагоналды тыгыз жинакталады, ал 8850С-тан жогарыда кубтык кристалдык торларын түзедi. Тығызд. 7,007 г/см3, балку t 1024ос, кайнау t 3030oС. Тотығу дәрежелерi +2, +3, турактысы +3. Ауада тотыгады, белме температурасында НСI, HNO3, HSO4-пен, кыздырганда галогендермен әрекеттеседi. 60 Nd НЕОДИМ 144.24 41 6s Неодимді онын ушфторидiн немесе ушхлоридiн кальциетерм. жолмен тотықсыздандыру, ушхлоридiнiн балкымасын электролиздеу аркылы алады. Неодим ушак пен зымыран жасауға пайдаланылады және лазерлік материалдарға арналған куймалардын (мыс., Mg, Al немесе Тi) кұраушысы болып табылады. жүктеу/скачать 382,85 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|