Ф. Энгельстің
жүктеу/скачать 18,15 Kb.
|
|
Анықтама Диалектика дегеніміз-болмыс пен бүкіл әлем дамуының жалпы байланыстары туралы ілім. Онда даму процесі зерттеледі. Диалектика-дамудың философиялық теориясы. Сонымен қатар, ол-әлемді біртұтас және қарқынды бүтіндік деп қабылдайтын ойлау тәсілі. Диалектика әлем үлгісін өзгеріп тұратын түрлер, жағдайлар және дәуірлердің бір-бірімен ауысуының мәңгі процесі деп қарастырады. Ф.Энгельстің анықтамасы бойынша‚ диалектика дегеніміз - әлемдегі байланыстар, табиғаттың, қоғам мен ойлаудың қозғалысы мен дамуының жалпы заңдары туралы ғылым. Философия объективті және субъективті диалектика ұғымдарын қолданады. Объективті диалектика дегеніміз-әлемнің, табиғаттың, объективті дүниенің дамуы, өзгеруі. Ал оның адам санасында бейнеленуінен субъективтік диалектика туындайды. Мынадай түрлері бар: Жалғыз, ерекше және жалпы. Мазмұн мен формасы. Мән мен құбылысы. Себеп пен салдар. Қажеттілік пен кездейсоқтық. Мүмкіндік және шындық. Жүйе мен құрылым бөлік және тұтас. Диалектика категориялары - бұл даму процесінің әр түрлі, жалпы маңызды аспектілерін бейнелейтін іргелі ұғымдар. ЖЕКЕ - жеке объектілердің (заттардың, құбылыстардың, процестердің) болуын сипаттайды. Көптеген жапырақтардың ішінде, мысалы, екі мүлдем бірдей жапырақтарды табу мүмкін емес. Сонымен қатар объектілерде кластарға, тектерге және түрлерге біріктіруге мүмкіндік беретін кейбір жалпы белгілер, қасиеттер де болады ЖАЛПЫ - әр бірлікте басқа объектілерге де не тән екенін, олардың біртектілігін көрсетеді. Жалпыға ортақ нәрсе - жалпы.Мысалы, Қозғалыс, материя ЕРЕКШЕ - жалпы және жекені бір құбылыста біріктірудің өлшемі мен әдісін білдіреді, белгілі бір объектіге тән жалпылықты жүзеге асырудағы ерекшеліктерді көрсетеді. МӘНІ - объектілерге тән терең байланыстар мен қатынастарды бейнелейді. Бұл тақырыпты анықтайтын басты, негізгі нәрсе. ҚҰБЫЛЫС - бұл субъектінің сыртқы ашылуы, оның көріну формасы. Құбылыс заттардың сыртқы, сезілетін жақтарын көрсетеді. Мысалы физикалық құбылыстар МАЗМҰНЫ - бұл объектіні құрайтын барлық элементтердің бірлігі, оның қасиеттері, байланыстары, ішкі процестері, қарама-қайшылықтары мен тенденциялары. Мысалы оның сюжеті, оқиғалары, мәселелері (онда шешілген). ФОРМА - мазмұнның көріну және бар болу жолын көрсетеді. Фильм үшін бұл сезімдерді, ойларды және идеяларды білдіретін әдіс. Пішін мен мазмұн біртұтас - формасыз мазмұн жоқ және мазмұнсыз форма болмайды. Себеп-салдар. СЕБЕБІ - белгілі бір жағдайларда әрекеті басқа құбылысты тудыратын (өзгертетін немесе тудыратын) құбылыс. САЛДАР - бұл белгілі бір жағдайларда кез келген алдыңғы құбылыстардың (себептердің) әсерінен туындаған жаңа құбылыс. Мысал Кейбір балаларда қарым-қатынасқа құлықсыздық балада дұрыс емес тәрбиенің және артық бағалаудың қалыптасуының нәтижесінде пайда болады. ҚАЖЕТТІЛІК дегеніміз - заттар мен құбылыстардың олардың тіршілік етуін міндетті сипатын бейнелейтін ішкі, тұрақты, маңызды және табиғи байланысы. КЕЗДЕЙСОҚТЫҚ - негізінен заттар мен құбылыстардың сыртқы, елеусіз, тұрақсыз байланыстары. Кездейсоқ оқиғалар - бұл болуы немесе болмауы мүмкін оқиғалар. МҮМКІНДІК - бұл қазіргі уақытта, нақты болмыста жоқ нәрсенің пайда болуының алғышарты. ШЫНДЫҚ - бұл объектілердің нақты болмысы. ЫҚТИМАЛДЫҚ - берілген жағдайда берілген оқиғаны мүмкін жүзеге асыру дәрежесі. Бөлшек және бүтін - бұл объектілердің (немесе жеке объектінің элементтерінің) жиынтығы мен осы объектілерді біріктіретін және жаңа (интегративті) қасиеттер мен заңдылықтардың пайда болуына әкелетін байланыс арасындағы қатынасты білдіретін философиялық категориялар. олардың бөлінуінде объектілерге тән емес. Осы байланыстың арқасында тұтастық қалыптасады, оған қатысты жекелеген объектілер бөліктер ретінде әрекет етеді. Құрылым (латын тілінен – құрылым, орналасу, реттілік) – әртүрлі өзгерістер (ішкі және сыртқы) кезінде оның тұтастығын қамтамасыз ететін, сапалы түрде анықталған күрделі бүтіннің элементтерін (бөліктерін) байланыстырудың салыстырмалы түрде тұрақты тәсілі (заңы). Құрылым ішкі және сыртқы байланыстардың бірлігін, өзара байланысын көрсетеді, жүйенің сапалық сипаттамаларының тұрақтылығын, тұтас білім беруді қамтамасыз етеді. Жүйе (грек тілінен аударғанда – бөліктерден, байланыстардан тұратын тұтастық) құрылымы мен ұйымдасуымен, белгілі бір тұтастығымен сипатталатын өзара байланысқан, реттелген элементтердің (бөлшектердің) жиынтығы. Жүйелік тәсіл деп әрбір объектіні жүйе ретінде қарастыру талабына негізделген әлеуметтік және ғылыми білімнің бағыты түсініледі. Мысалы Мемлекет жүктеу/скачать 18,15 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|