Ф. Ш. Оразбаева Ғылыми редакторлар

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Филология» сериясы, №4(46), 2013 ж. 
 
 
81 
 
сапарда  жүрген  кезінде  қайтыс  болып,  Алматыда  жерленген  Оралхан  Бөкеев  бұл  жарық 
дүниеде  бар  болғаны  елуге  жетер  жетпес  жыл  ғұмыр  кешсе  де,  артына  мол  әдеби  мұра 
қалдырды. 1969 жылы Қазақ мемлекеттік университетінің журналистика факультетін сырттай 
оқып бітірген ол 1965-1968 жылдары Шығыс Қазақстан облысының Большенарым аудандық 
«Еңбек  туы»  газетіндекорректор,  аудармашы,  редактордың  орынбасары,  Шығыс  Қазақстан 
облыстық «Коммунизм туы» газетінде әдеби қызметкер,1968-1974 жылдары республикалық 
«Лениншіл  жас»  газетінде,  1974-1983  жылдары  «Жұлдыз»  журналында  бөлім  меңгерушісі, 
1983-1993 жылдары «Қазақ әдебиеті» газетінде бас редактордың орынбасары, бас редактор 
болып  қызмет  етті.  Артында  «Қамшыгер»  (1970),  «Үркер»  (1971),  «Қайдасың,  қасқа 
құлыным»  (1973),  «Мұзтау»  (1976),  «Ән  салады  шағылдар»  (1978),  «Үркер  ауып  барады» 
(1981),  «Біздің  жақта  қыс  ұзақ»  (1984),  «Ұйқым  келмейді»  (1990)  атты  әңгімелер  мен 
повестер  жинақтары,  «Өз  отыңды  өшірме»  романы  (1983),  «Құлыным  менің»(1987)  деп 
аталатын пьесалар жинағы қалды. О.Бөкеевтің шығармалары бойынша «Кісікиік» (режиссері 
–  М.Смағұлов,  1985),  «Сайтан  көпір»  (режиссері  –  Д.Манабаев,  1986)  көркем  фильмдері 
түсіріліп, «Кербұғы» әңгімесінің желісі бойынша балет-спектакль (балетмейстері – Б.Аюханов, 
1986)  қойылды.  Оның  шығармалары  бірқатар  шет  ел  тілдеріне  аударылды.  Бұл  –  осы  бір 
шығармашылық  тұлғаның  өз  өмірін  тынымсыз  еңбекпен,  ұдайы  ізденіспен  өткізгенінің 
айқын, бұлтартпас дәлелі болса керек. 
О.Бөкеев  өзінің  кіндік  қаны  тамған  Алтай  өлкесінің  қайталанбас  жыршыларының  бірі 
болатын.  Ол  қазақ прозасына Сонау Сұлтанмахмұт  пен Мағжандардан, Саттар Ерубаев пен 
Баубек  Бұлқышевтардан  кейін  көмескілене  бастаған  романтизмді  қайта  алып  келді. 
Шығармаларында  реализмнің  біраз  белгілері  болғанына  қарамастан  ол  өзінің 
кейіпкерлерінің  жан  дүниесін  ашуда  да,  авторлық  баяндау  тәсілдерінде  де,  сюжеттегі 
тартыстарды  құру  машығында  да,  тіпті  адам  портреттерін  сомдауы  мен  табиғатты  сурет-
теуінде де негізінен романтик болып қалды. Сондықтан да ол бейнелеген Алтай тауларының 
қарлы шыңдары мен ол суреттеген персонаждардың ішкі рухынан бастап сыртқы кейіптеріне 
дейін – бәрі-бәрінен асқақтық пен паңдықтың, өрліктің лебі есіп тұрады. Сондықтан да оның 
кейбір  шығармаларын-дағы  тартыстар  мен  коллизиялар  тосындығымен,  кейде  кісінің 
ақылына  сыя  бермейтін  кілт  бұрылыстары-мен  есте  қалады.  Оралханның  ең  таңдаулы 
әңгімелерінің қатарына жатқызуға болатын оның «Қамшы-гер», «Ұйқым келмейді», «Бура», 
«Кербұғы»,  «Ардақ»,  «Қасқыр  ұлыған  түнде»,  «Жылымық»,  «Аспирант  қыздың  тракторшы 
жігіті  »  деп  аталатын  шығармаларынан  жоғарыда  біз  атап  өткен  осы  тектес  көркемдік 
ерекшеліктер айқын байқалады. 
«Ай  астында  қан  жылап  жетімсіреген  қараша  үй  қалды;  қара  жамылған  жесір  әйелдің 
мұңлықты басы қалды. 
Ай  астында  марғауланып  ер  мен  елдің  осыншама  еркелігін,  осыншама  қасіретін 
мамырстан кеудесіне сыйғызып, қазақтың күреңселі даласы жатты. 
Түйетастың  аңғарынан  аңырап  жел  соғып  тұр.  Атты  кісіні  аударып  түсіретін  қызыл  еспе, 
ерніңді сортаңдатып сорып, кебірсітіп тастайтын қызыл еспе. Екі жағы найзадай шаншылған, 
тіп-тік  жалтыр  көк  тасты  құздың  ортасы  ашамайланып,  шыңырау  шат  боп  біткен-ді. 
Шатқалдың  дәл тереңдей жеткен табанында салба-салба самырсындар бар.  Самырсындар 
ақ көбігі аспанға атылған Шарықтыбұлақтың екі жағалауын қуалай өскен. Әлгі аңызақ өкпек 
жел осы ұңғыны өзектей кеп, осынау шаттың бітер аузына кептеле шөгіп қалған қара тасқа 
бар  пәрменімен  соғылысатын/1,315/».  Бұл  –  О.Бөкеевтің  ең  алғашқы  әңгімелерінің  бірі 
«Қамшыгерден» алынған үзінді. 
Неге ай астындағы қараша үй қан жылып, жетімсіреп қалды? Өйткені дәл осы кеште әлгі 
ай  астында  қоңырайып  жалғыз  қалған  үйдің  отағасысы,  асыраушысы  Садақбай  қамшыгер 
барымтадан  алған  ауыр  жарақаттан  қайтыс  болған  еді.  Сондықтан  да  еді  ғой  жесір  қалған 
Қамқаның мұңданып, қара жамыла-тыны, Түйетастың аңғарынан аңырап қызыл еспе желдің 
соғатыны,  шатқалды  екі  жағынан  қоршап  алған  жақпар  тастардың  кісіні  еріксіз  тіксіндіріп, 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Филология» сериясы, №4(46), 2013 ж. 
 
 
82 
 
суық қарауытатыны. 
Жалпы,О.Бөкеев  әңгімелерінің  көпшілігінің  басты  кейіпкерлері  («Қамшыгердегі» 
Садақбай,  «Ардақ-тағы»  Ардақ,  «Ұйқым  келмейдідегі»  Жеңісхан,  Бақыт,  т.б.)  өмірден 
өгейшілік  көрген,  томаға  тұйық,  оқшау  жандар  болып  келеді.  Сондықтан  да  олар  көбінесе 
өзді  өзімен  сырласып,  мұңдасады,  өзді  өзімен  бәсекеге  түсіп  айтысады.  Осыдан  болар 
жазушы Оралхан сыртқы дүниеден гөрі өз кейіпкерлерінің жан дүниесіне тереңдеп үңіледі, 
сюжеттік тартыстар мен коллизияларды солардың жан дүниесінде тынымсыз жүріп жататын 
психологиялық арпалыстардан табады. Бұл – романтикалықәдеби ағымға тән белгілер. 
Романтикалық  кейіпкерлер  әдетте  осылай  көпшіліктен  оқшау  өмір  сүруге  бейім  келеді, 
олар социумға, қоғамға жатсына қарайды, одан өз орнын таба алмай, басын тауға да, тасқа 
да  соғып,  сергелдеңге  түседі.  Мысалы,  «Ұйқым  келмейдідегі»  Жеңісхан  сондай  жан. 
Әжептәуір жұртқа танылып қалған астаналық азамат болса да, оның мұңы мен қайғысы бір 
басына  жетерлік. Үйлі-баранды, бірақ баласыз, сондықтан от басында пәлендей жылылық, 
береке жоқ. Ол бұл үшін бір кезде өзін құлай сүйген Бақыттың кіршіксіз, тұмса махаббатын 
сатып кеткен өзін кінәлайды. 
Міне, ол елге келген бір сапарында адасып кетіп, түн ішінде ойда жоқта Бақыттың үйіне 
тап  болып,  онымен  қайта  жүздесіп  отыр.  Бақыттың  әңгімесінен  ұққаны  Жеңісханның  одан 
туған  ұлы  болған  екен,  алайда  таныс  жұрттан  қашып,  Алтайдың  бір  қиянындағы  шағын 
ауылдағы  мектепте  мұғалім  боп  жүрген-де  босанған  жалғызілікті  қыз  кішкентай  нәрестесін 
сақтай алмапты, суық тиген жас сәби көп ұзамай қайтыс болған. Бұл жайды тұңғыш рет естіп 
отырған  Жеңісханның  басындағы  мұң  тіпті  қоюлана  түседі.  Таңертең  оянысымен  ол 
астындағы  атымен  ұлының  бейтіне  бет  алады.  Басына  барып  құран  оқып,  оның  жатқан 
жерінен  шүберекке  бір  уыс  топырақ  түйіп  алмақ.  Жеңісханның  ондағы  мақсатын  жазушы 
төмен-дегіше түсіндіреді: «Шұбарағашта Өскелең деген жота бар, сол жотаның үстіндегі ең 
кішкентай  қабір  –  менің  ұлымның  мүрдесі.  Бір  уыс  топырақ  қана  алып  қайттым.  Орамалға 
түюлі,  сандықтың  түбінде  сақталған.  Егер  күндердің  күнінде  көзім  жұмыла  қалса,  сол 
түйіншекті шешіп, ішіндегі топырақты қабірімнің үстіне шашып жіберіңдер. Ұлымнан бір уыс 
топырақ бұйырсын /1, 465/». 
Жалпы романтикалық әдебиетте қатаң логикаға құрылған ақылдан гөрі буырқанған сезім 
басым  болып  келеді,  сондықтан  романтик  жазушылар  санадан  гөрі  өзінің  ішкі  түйсігіне, 
интуициясына  көбірек  сенеді,  сол  себепті  де  реалистік  көркемсөз  өнерінде  объетивтілік 
басым  болса,  романтикалық  әдебиетте  субъективизм  алдыңғы  планға  шығады.  О.Бөкеев 
әңгімелерінен осы субъективизм айқын байқалады. Мәселең, жоғарыда біз талдаған «Ұйқым 
келмейді» әңгімесінің басты персонажы Жеңісхан затқа, құбылысқа, белгілі  бір әлеуметтік-
қоғамдық  ситуацияға  баға  бергенде  көбінесе  бұған  басқа  жұрт  қалай  қарайды  екен  деп 
басын  ауыртып  жатпайды,  негізінен  өзінің  ішіне  үңіледі,  жақсылық  пен  жамандықты  да, 
аярлық  пен  шыншылдықты  да,  опасыздық  пен  мәрттікті  де,  қысқасы,  адамзат  тіршілігінің 
барша мәні мен мақсатын, философиясын содан табады. Кейіпкерлердің сыртқы дүниеден 
осыншалықты  терең  оқшаулануы  қазіргі  қазақ  прозасында  алғаш  рет  О.Бөкеев 
шығармаларында  айқын  байқалды.  1970-1980  жылдардағы  қазақ  оқырмандарының 
Оралханның  шығармаларына  магнитше  тартылуының  бір  сыры,  біздіңше,  осында  жатыр, 
өйткені  әдетте  басқаларға  ұқсамайтын  даралық,  өнердегі  тосын  бір  жаңалық  алғашында 
жұрттың назарын өзіне аудармай қоймайды. 
Романтикалық  әдебиетке  тән  тағы  бір  ерекшелік  –  онда  заңдылықтан  гөрі 
кездейсоқтықтың  басым  болып  келетіндігі.  Мұндай  көркемдік  сипат  О.Бөкеевтің 
әңгімелерінен жиі ұшырасады. Мәселең, қыстың күні аулына каникулға келе жатқан студент 
қызды  үйіне  жақындап  қалғанда  қапияда  қасқырлардың  жеп  кетуі  («Қасқыр  ұлыған  түн»), 
тұманды күні адасып кеткен жігіттің ойда  жоқта бозбала күнгі ғашығының үйіне тап болуы 
(«Ұйқым келмейді»), немесе мылқау қыздың өзімен көл жағасында бір-ақ рет бірге болған 
қонақ  жігіттен  жүкті  болып  қалуы  («Ардақ»),  т.б.  Рас,  мұндай  жағдайлар  тіршілікте  мүлде 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Филология» сериясы, №4(46), 2013 ж. 
 
 
83 
 
ұшыраспайды емес, алайда оларды кәдімгі қарапайым тіршіліктің таптаурын типологиясына 
жатқыза  алмайсыз,  олар  типтік  жағдайдан  гөрі  казусқа  көбірек  келеді.  Сондықтан  да  біз 
Оралханның көптеген, - оның ішінде әсіресе алғашқы әңгімелерінде, - реалистік әдебиеттің 
белгілерінен  гөрі  романтикалық  сарындар  басым  дейміз,  өйткені  «романтикалық  өнерде 
ерекшелік, оқшаулық басым болса, реалистік өнерге типтілік тән /3,377/». 
Романтикалық әдебиеттің тағы бір айтпай кетпеуге болмайтын ерекшелігі – ондағы басты 
кейіпкер-лердің  өзі  өмір  сүріп  отырған  қоғамға  көңілі  толмайтындығы,  сондықтан  да  олар 
бұл  әлеуметтік  ортаны  жатсынып,  оған  іштей  қарсы  болады.  Олар  бұл  қарсылығын  одан 
оқшаулану  арқылы  білдіреді.  Оралхан  прозасының  кейіпкерлерін  осы  тұрғыдан  сараптап 
көрсек,  олардың  персонаждардың  нақ  осы  бір  типіне  көбірек  сәйкес  келетінін  байқаймыз. 
Айталық,  «Ұйқым  келмейдідегі»  Жеңісхан  өзінің  жеке  басына  ғана  емес,  өзі  өмір  сүріп 
жатқан қоғамға да өкпелі, өйткені оның ойынша бұл әлеуметтік конглемерат адамдар-дың 
шынайы  адамгершілікке  негізделген  қарым-қатынастарына  емес,  формализмге  құрылған. 
Сондықтан да ауылдағы мектеп директоры мен мұғалімдер бозбала Жеңісхан мен оныншы 
сыныпта  оқитын  Бақыт-тың  бір  бірлеріне  деген  алғаусыз  сүйіспеншіліктерінен  шынайы 
махаббатты  емес,  түптің  түбінде  қыз  баланы  екі  қабаттылыққа  алып  келетін  бір  бұзық 
әрекеттерді көреді. Сол секілді «Ардақтағы» бұлықсып бой жетіп отырған мылқау қыз сақа, 
жырынды жігіттің опасыздығынан зардап шексе, «Жылымықтағы» туа біткен зағиптығынан 
басқа  тал  бойында  бір  міні  жоқ  ару  Жанар  айналасындағы  адамдардың  рухани 
надандығынан  зәбір  көреді.  Жанар  көзі  бар,  дені-қарны  сау  адамдарға  қарағанда  рухани 
жағынан  әлде-қайда  терең,  сұлу  бола  тұра,  олардың  өзін  қорсынатынын,  кембағал 
көретіндігін  байқайды.  Алайда  бұлар-дың  қай-қайсы  да  социалистік  реализм  әдебиетінің 
белсенді  геройлары  секілді  әділетсіздікке,  зұлым-дыққа  бітіспес  күрес  ашпайды,  олар  бұл 
тығырықтан қалай шығудың жолын да білмейді, сондықтан тек жандары жапа шегіп, алдағы 
уақытта қалай өмір сүрерлерін білмей сарсаңға түседі, дағдарысқа ұшырай-ды. Егер Советтік 
заман  болса,  социалистік  сыншылар  бұл  персонаждарды  осындай  пассивтігі,  әрекет-сіздігі 
үшін сын садағына алған болар еді, бәлкім. 
Бір  айта  кететін  жағдай,  ХХ  ғасырдың  басында  тамыр  жайып,  қазіргі  күнгі  көркем 
әдебиетте елеулі құбылысқа айналып отырған модернистік, посмодернистік әдеби ағымдар 
өз бастауын осы біз тілге  тиек етіп отырған романтизмнен алады.  Бұл үш әдеби ағымға  да 
ортақ белгілер жетерлік. Айталық, адамның социумды жатсынуы, одан өзіне лайықты орын 
таба  алмай  тығырыққа  тірелуі,  суреткердің  өмір  құбылыстарын  талдаудан  гөрі  өзінің  ішкі 
рухани әлемін қазбалап, оған микроскоппен үңілгендей өлгенше шұқшиюы, өмірді, тіршілікті 
белгілі  бір  мағынаға,  логикаға  сыйымды  әлеуметтік  қарым-қатынастардың  тізбегі  ретінде 
емес, ешқандай логикаға,санаға сыймайтын бей-берекетсіздік әлемі, хаос ретінде қабылдау 
секілді  көзқарастар  жүйесі  романтизмге  де,  модернизмге,  постмодернизмге  де  жат  емес. 
Осы  тұрғыдан  келгенде,  филология  ғылымдарының  докторы  Қ.Жанұзақованың: 
«Модернистік  әдеби  бағыттар  романтизмнің  көркемдік  дәстүрлерімен  нығая  түсті  /3,3/» 
деген  пікірі  құлаққа  да,ақылға  даәбден  қонады.  Демек,  олай  болса,  біз  қазақ  модернизмі 
мен постмодернизмінің бір бастауында О.Бөкеев прозасы тұр деп батыл айта аламыз. 
 
1 Бөкеев О. Ұйқым келмейді. – Алматы: Жалын, 1990. –175 б. 
2 Қазақ әдебиетінің тарихы, 9-том. – Алматы: Қазақпарат, 2005. – 126 б. 
3  Жанұзақова  Қ.  Қазақ  прозасындағы  романтизмнің  көркемдік  әлемі  (ХХ  ғасырдың  екінші 
жартысы).  Филология  ғылымдарының  докторы  ғылыми  дәрежесін  алу  үшін  дайындалған 
дисертация жұмысы. – Алматы, 2010. – 345 б. 
 
УДК 82.0:001.32 
В.И. Габдуллина – д.ф.н., профессор АлтГПА (Россия, г. Барнаул), 
С.Д. Абишева – д.ф.н., профессор КазНПУ им. Абая (Казахстан, г. Алматы) 
 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Филология» сериясы, №4(46), 2013 ж. 
 
 
84 
 
СОТРУДНИЧЕСТВО В ДЕЙСТВИИ. 
ВТОРАЯ МЕЖДУНАРОДНАЯ НАУЧНО-ПРАКТИЧЕСКАЯ КОНФЕРЕНЦИЯ 
«РУССКАЯ СЛОВЕСНОСТЬ В РОССИИ И КАЗАХСТАНЕ: АСПЕКТЫ 
ИНТЕГРАЦИИ»
¹
 
 
Аннотация:  В  статье  дана  подробная  информация  о  результатах  конференции,  проходившей  в 
сентябре  2013  г.,  в  рамках  международного  сотрудничества  между  АлтПГА  и  КазНПУ  им.  Абая.  В 
конференции  приняло  участие  более  100  российских  и  казахстанских  ученых.  Обсуждались 
актуальные вопросы русской словесности и проблемы евразийства. Пленарное заседание конференции 
проводилось  в  режиме  online,  что  позволило  расширить  состав  его  участников.  Участники  научно-
практической 
конференции 
выработали 
конкретные 
рекомендации, 
направленные 
на 
совершенствование и развитие интеграционных процессов в области филологического образования как 
одного из важнейших элементов создания языковой и культурной базы для интеграции в общественно-
политических и экономических сферах жизни России и Казахстана. 
Ключевые слова:  научно-практическая конференция, русская словесность, режим online, Россия, 
Казахстан, евразийство, интеграция, АлгГПА, КазНПУ им. Абая  
Тҥйіндеме:  Мақалада  АлМПА  мен  Абай  ат.  ҚазҰПУ  арасындағы  халықаралық  ынтымақтастық 
аясында  2013  ж.  қыркүйекте  ӛткізілген  конференция  нәтижелері  туралы  толық  ақпарат  берілген. 
Конференцияға  100-ден  астам  ресейлік  және  қазақстандық  ғалымдар  қатысты.  Орыс  әдебиеті  мен 
еуразиялықтың ӛзекті мәселелері талқыланды. Конференцияның пленарлық мәжілісі on-line режимінде 
ӛткізілді,  сол  себепті  оған  қатысушылардың  құрамы  кеңейтілді.  Ғылыми-тәжірибелік  конференция 
жұмысының  нәтижелері  бойынша  тілдік  және  мәдени  базаны  құрудың  негізгі  элементтерінің  бірі 
ретінде  филологиялық  білім  аясындағы  интеграциялық  үдерістерді  Ресей  мен  Қазақстан  ӛмірінің 
қоғамдық-саяси және экономикалық салаларында біріктіруді жетілдіру мен тереңдетуге бағыт-талған 
нақты ұсыныстар жасалды. 
Тірек  сӛздер:  орыс  әдебиеті,  on-line  режимі,  Ресей,  Қазақстан,  еуразиялық,  АлМПА,  Абай  ат. 
ҚазҰПУ  
Abstract. This article provides detailed information about the results of the conference (September, 2013) 
within the framework of international cooperation between AltPGA and Abay KazNPU. The conference was 
attended  by  more  than  100  Russian  and  Kazakh  scientists.  They  discussed  the  topical  issues  of  Russian 
literature and the problems of Eurasianism. The plenary session of the conference was conducted online. It is 
allowed to expand its membership. The participants of the research and training conference worked out specific 
recommendations  aimed  at  improving  and  development  of  integration  processes  in  the  field  of  philological 
education as one of the most important elements of creating linguistic and cultural base for the integration in 
the political public and economic spheres of life in Russia and Kazakhtan. 
Keywords:  the  research  and  training  conference,  Russian  literature,  a  mode  online,  Russia,  Kazakhstan, 
Eurasianism, integration, AlgGPA, Abay KazNPU 
 
На филологическом факультете Алтайской государственной педагогической академии 19-
20  сентября  2013  г.  состоялась  Вторая  международная  научно-практическая  конференция 
«Русская  словесность  в  России  и  Казахстане:  аспекты  интеграции».  В  оргкомитет 
конференции наряду с учеными АлтГПА вошли представители ведущих научных центров и 
высших учебных заведений Казахстана: Института литературы и искусства им. М.О. Ауэзова 
МОН  Республики  Казахстан,  Казахского  национального  педагогического  университета  им. 
Абая,  Государственного  университета  им.  Шакарима  г.  Семей.  Участие  названных 
организаций  было  осуществлено  в  рамках  подписанных  Соглашений  о  сотрудни-честве, 
заключенных между Алтайской педагогической академией и научными и образовательными 
учреждениями Республики Казахстан. 
Пленарное  заседание  конференции  проводилось  в  режиме  online,  что  позволило 
расширить  состав  его  участников.  Со  стороны  КазНПУ  им.  Абая  функции  модератора 
пленарного  заседания  конференции  исполняла  заведующая  кафедрой  русского  языка  и 
литературы  Института  филологии  и  полиязычного  образования,  доктор  филологических 
наук, профессор С.Д. Абишева. На пленарном заседании были прослушаны доклады ученых 
КазНПУ  им.  Абая.  Полемический  тон  разговору  о  судьбе  русского  языка  в  России  и 
Казахстане был задан выступлением доктора филологических наук, профессора КазНПУ им. 
Абая Б.Х. Хасанова. В традициях академической науки был сделан доклад профессором С.Д. 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Филология» сериясы, №4(46), 2013 ж. 
 
 
85 
 
Абишевой,  представившей  сравнительный  типологический  анализ  жанра  дневника  как 
структурно-семантического комплекса на материале дневников двух поэтов – Д.Самойлова и 
М.Макатаева.  В  дискуссии  приняли  участие  доктор  филологических  наук,  профессор  Г.А. 
Кажигалиева, кандидат филологических наук, профессор С.А. Никитина, к.ф.н., доцент З.Н. 
Поляк и др.  
В  работе  пленарного  заседания  конференции  приняли  участие 
гости  из  Казахстана:  доктор  филологи-ческих  наук,  профессор 
кафедры филологических специальностей Института магистратуры 
и  докторан-туры  PhD  КазНПУ  им.  Абая  К.С.  Бузаубагарова  и 
доктор  филологических  наук,  главный  научный  сотрудник  ИЛИ 
им. Ауэзова А.Т. Хамраев (Казахстан, г. Алматы), передавшие в дар 
научной  библиотеке  АлтГПА  научные  сборники  и  труды  ученых 
Алматы. Доклад профессора А.Т. Хамраева на пленарном заседании 
был  посвящен  проблемам  постсоветской  литературы  народов 
Казахстана.  Живой  интерес  у  аудитории  вызвал  доклад  доцента 
кафедры  русской  филологии  ГУ  им.  Шакарима  г.  Семей  К.А. 
Рублева,  представившего  к  обсуждению  проблемы  внедрения 
регионального компонента в школьное литератур-ное образование.  
Актуальные  вопросы  лингвистической  экспертизы  в  России  и  Казахстане  обозначил  в 
своем докладе профессор кафедры общего и русского языкознания АлтГПА К.И. Бринѐв. С 
интересом  был  принят  доклад  профессора  кафедры  семиотики  и  дискурсного  анализа 
факультета журналистики НГУ (г. Новосибирск) И.В. Высоцкой, посвященный языковым и 
дискурсивным средствам выражения парадок-сального в современной российской рекламе. В 
докладе  профессора  кафедры  литературы  АлтГПА  В.И.Габдуллиной  был  обобщен  опыт 
сотрудничества  специалистов-филологов  Алтайского  края  и  Казах-стана,  намечены 
перспективы дальнейших совместных научных и образовательных проектов. 
В  течение  двух  рабочих  дней  научно-практической  конференции  на  шести  секциях 
выступали с докладами и сообщениями преподаватели, аспиранты, магистранты и студенты 
из  вузов  России  и  Казахстана.  В  качестве  приоритетного  на  конференции  был  выдвинут 
вопрос о русском языке как языке межнационального общения, актуализировавшийся в связи 
с  проводимой  правительством  Республики  Казахстан  языковой  политикой.  Актуальным 
проблемам современной русистики в России и Казахстане были посвящены доклады на двух 
лингвистических секциях, на которых обсуждались вопросы русского языкознания, а также 
изучения  и  преподавания  русского  языка.  Плодотворно  прошло  заседание  секции 
«Проблемы  русского  языкознания»,  в  работе  которой  принял  участие  профессор, 
заведующий  кафедрой  журналистики  и  русской  филологии  Инновационного  Евразийского 
университета 
А.Р. 
Бейсембаев 
(Казахстан, 
г. 
Павлодар), 
представивший 
высокопрофессиональный  доклад  на  тему  «Оценочные  предикаты  как  способ  экспликации 
модусных смыслов в летописном тексте». Кафедру общего и русского языкознания АлтГПА 
представляли на конференции профессор Г.В. Кукуева с докладом на тему «Рассказ-притча и 
рассказ-анекдот: сравнительно-сопоставительный анализ», доктор филологических наук О.В. 
Марьина,  познакомившая  слушателей  с  результатами  анкетирования  студентов  русских  и 
национальных  групп,  которым  было  предложено  указать  аллюзии  и  реминисценции  в 
рассказе Т.Толстой «Сюжет», доцент В.Ю. Краева с содержательным докладом на материале 
живых говоров Алтая «Языковая личность диалектоносителя». 
На  секции  «Русская  литература  в  России  и  Казахстане:  проблемы  изучения  и 
преподавания»  обсужда-лись  современные  научные  подходы  к  художественному  тексту. 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Филология» сериясы, №4(46), 2013 ж. 
 
 
86 
 
Профессор  КазНПУ  К.С.  Бузаубагарова  представила  анализ  семиотики  стиха  О. 
Сулейменова.  Ведущий  научный  сотрудник  Института  филологии  СО  РАН  (Россия,  г. 
Новосибирск) М.А. Бологова продемонстрировала возможности мифо-поэтического метода в 
докладе, посвященном интерпретации национального мифа в авторской поэтике Ю. Рытхэу. 
Профессор кафедры филологии и культурологии ИГПИ им. П.П. Ершова (Россия, г. Ишим) 
А.И. Куляпин предложил вниманию аудитории анализ мотива «укрощения дикого коня» на 
материале  произведений  русской  литературы  XX  века.  Не  меньший  интерес  у  слушателей 
вызвали  доклады,  посвященные  реинтерпретации  русской  классики.  Именно  в  этом  ключе 
был  воспринят  доклад  доцента  кафедры  филологии  НГТУ  Е.А.  Масоловой  (Россия,  г. 
Новосибирск), прочитавшей роман Л.Н. Толстого «Воскресение» через призму евангельского 
текста.  Доцент  АлтГУ  Е.Ю.  Сафронова  (Россия,  г.  Барнаул)  проанализировала  проблему 
человеческого суда в романе Ф.М. Достоевского «Униженные и оскорблен-ные». В докладе 
доктора  филологических  наук,  заведующей  кафедрой  литературы  АлтГПА  Е.А.  Худенко 
фрагменты  раннего  дневника  М.Пришвина  рассматривались  в  качестве  творческой 
лаборатории  писа-теля,  формирующей  особенности  его  индивидуальной  манеры  и  стиля, 
философско-мировоззренческие  взгляды,  в  частности  взгляды,  связанные  с  идеей 
евразийства. 
В  работе  секции  «Молодая  филология»  научно-практической  конференции  приняли 
участие  30  молодых  филологов  –  студентов,  магистрантов,  аспирантов,  докторантов  из 
России и Казахстана. 
По  результатам  работы  научно-практической  конференции  подготовлен  сборник 
материалов,  включивший  наряду  с  прозвучавшими  докладами  и  сообщениями  стендовые 
доклады казахстанских ученых, принявших в конференции заочное участие, среди которых 
хочется  отметить  профессора  Казахского  филиала  МГУ  им.  М.В.  Ломоносова  (г.  Астана) 
Т.В. Кривощапову с докладом «Русская и русскоязычная литература в Казахстане в аспекте 
ментальности»,  а  также  профессора  Евразийского  национального  университета  им.  Л.Н. 
Гумилева Е.А. Журавлеву с докладом «Активные процессы в русском языке стран СНГ (на 
примере Казахстана)».  
Учеными  КазНПУ  им.  Абая  было  прислано  8  стендовых  докладов:  профессора  Л.К. 
Жаналиной («Русский язык и трехъязычие»), профессора А.К. Жумабековой («Роль русского 
языка в подготовке филологов в казахстанском вузе»), профессора Р.Т. Касымовой («Я жив, я 
эту степь  не разлюбил…»: о личности поэта Б. Канапьянова),  профессора  В.В. Савельевой 
(«Рассказ  как  жанр  в  современной  прозе  Казахстана»),  профессора  М.И.  Уюкбаевой 
(«Современная поэзия Казахстана»), доцента Е.А. Ломовой («К вопросу об истории русско-
англо-американских связей в I-ой трети XX века»), доцента А.К. Тусуповой, в соавторстве со 
ст.  преподавателем  А.М.  Жалаловой  («Авторская  концепция  гуманизма  в  творчестве 
казахских писателей Р. Сейсенбаева и А. Жаксылыкова»),  
Активное участие приняли в конференции ученые-слависты из Института литературы и 
искусства им. М.О. Ауэзова и Казахского национального педагогического университета им. 
Абая  (г.  Алматы),  с  которы-ми  у  филологов  АлтГПА  налажены  прочные  научные  связи  в 
рамках Соглашений о сотрудничестве.  
В  сборник  материалов  конференции  включены  стендовые  доклады  директора  ИЛИ  им. 
М.О. Ауэзова, профессора, члена-корреспондента НАН РК У.К. Калижанова «Тенденции и 
перспективы  развития  филологической  науки  в  Казахстане»,  заведующей  отделом 
фольклористики, профессора Б.У. Азибаевой «Казахская тема в творчестве В.В. Радлова», а 
также заведующей отделом аналитики и внешних литера-турных связей Института доцента 
С.В.  Ананьевой  «Казахстанская  пушкиниана:  история  и  современ-ность»  и  научного 
сотрудника  Института  А.Т.  Калиаскаровой  «Курдская  литература  Казахстана  (на  русском 
языке».  

жүктеу/скачать 2,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: