Файлы 1 ОҢТҮстік қазақстан медицина академиясы ж. К. Шимирова «Медициналық және фармацевтикалық тауартану» (оқулық)

61 
1.Сапа көрсеткіштерінің номенклатурасын таңдау және оның қажеттілігі мен 
жеткіліктілігін негіздеу
. 
2. Бағаланатын
өнімнің сапа көрсеткіштерінің мәндерін анықтау
әдістерін 
таңдау (әзірлеу).
3.Сапа көрсеткіштерінің нақты мәндерін анықтау және оларды базалық 
көрсеткіштерімен салыстыру.
4.Ықтимал
шешімдер нұсқаларын салыстырмалы талдау және оңтайлысын 
таңдау
. 
5. Өнім сапасының деңгейі және оны жақсартуға бағытталған шаралар туралы 
шешім қабылдау.
Барлық белгіленген сапа талаптарына сәйкес келетін өнім жарамды деп 
аталады. Оның құрамында ақаулар жоқ, бірақ сапа көрсеткіштері немесе 
параметрлері бойынша рұқсат етілген ауытқулар болуы мүмкін.
 
Медициналық 
материалдарға 
қойылатын
 
негізгі 
талаптар
. 
Медициналық және фармацевтикалық тауарларға койылатын талаптар өте 
жоғары және оларды пайдалану спецификациясын анықтайды. Адам 
ағзасында 6 сағат бойы жұмыс жасаған соң, ол құрал
-
саймандар, 
таттанбайтын, оған қарсы тура алатын металлдардан жасалынады.Осындай 
әрбір нақты жағдайларда материалдар стандарт талаптарына жауап береді. 
Олар материал құрамдарын, физикалық және химиялық өзгешіліктеріне 
(қайнау температурасы, еру температурасы, қатыру температур асы) және 
механикалық ерекшеліктеріне (тығыздығы жылтырақтығы жалпақтығы, 
қаттылығы т.б.) жауап беретіндей болуы керек. Сонымен бірге медициналық 
тағайындауларға арнайы көрсеткіштер реттелген:
- 
адам ағзасына және маталарда улануды болдырмау;
- 
адам ағзасының өмір сүруге қабілеттігін арттыру факторы;
- 
асептикалық және қайнау өңдеуіне қарсы тұра білу, шыдау; 
Материалдық пайдалануы мен түріне қарай оларға қойылатын талаптарда 
күшейеді. Мысалы: медициналық пайдаланудағы полимер материалдары
мына 
жағдайларға сай
болу
керек:
- 
улану заттарын шығармау керек;
- 
тірі ағзаны зақымдамау
қажет;
- 
қан мен гемолиз айналуын қамтамасыз
ету қажет
; 
- 
ақуыз
бен ферменттерді
денатурациялауға әкелмеу
; 
- 
электрлі балансты бұзбау
; 
- 
метаболизм жүйесінде ауытқуды
тудырмау
; 
- 
химиялық заттардың әсерінен механикалық бұзылуға ұшырамау;
Бұл материалдарды құру мен тексеруде бұзылу мен бұзылмау 
бақылауын әртүрлі әдістерді қолданады.
Тауарды қабылдау кезінде тауарларға зерттеу жүргізу үшін, 
залалсыздандыру мен қайнату әдістерін таңдауда, бас және аға медбике, 
медициналық 
тағайындауларға 
арналған 
медициналық 
өнімдердің 
ерекшеліктері мен құрамдарын білуі тиіс
. 
Дайын өнімдер мен материалдарды ерекшеліктеріне қарай бірнеше түрге 
бөледі: олар физикалық, химиялық, физика
-
химиялық, биологиялық, 

62 
технологиялық, функциональды, эксплуатациялық
және т.б.Материалдардың 
механикалық, химиялық және технологиялық ерекшеліктері
өзара тығыз 
байланысты. 
Физикалық ерекшеліктері
. 
Физикалық ерекшеліктеріне жатады: масса 
(массасы, тығыздығы, салмағы және басқалар), агрегатты жағдайы (қатты 
дене, сұйықтығы, газ, эмульсия, ерітінді және т.б.), механикалық 
ерекшеліктері (тығыздығы, жылтырақтығы, қаттылығы, тоқылуы және т.б.), 
термиялық өзгерістер (жылу өткізгіштік, термиялық кеңею, термиялық 
шыдамдылық, отқа шыдамдылық және т.б.), оптикалық ерекшеліктері 
(түстері, ашықтығы, реңінің өзгеру), акустикалық ерекшеліктері (дыбыс 
жылдамдығы, дыбыс жоғарылығы, дыбыс күші мен интенсивтілігі), электрлі 
ерекшелігі (электр £ өткізгіштігі, электрдің қарсыласуы және т.б.)
Беріктігі
-
материалға белгілі бір уақытта белгілі бір салмақ түсетін 
болса, материалды тарту кезінде бұзылуға дейін жеткізбейтін арнайы әдісі, 
яғни қоршаған ортаға қарсыласатын күші, қарсыласу мүмкіндігі болады.
Көптеген материалдардың беріктігін созылудағы беріктіктік шегінің мәнімен
бағаланады:
σ
В
, 
σ
В
= Р / F
кгс/мм²
(9)
 
Мұндағы:
Р 
- 
үлгінің бұзылу күші,
кгс
F - 
сынақтағы стандартты
үлгідегі
материалдың көлденең
кесудегі алаңы, мм
2
; 
Беріктіліктің өлшеу бірлігі –
Паскаль(Па), беріктікті кг
күші бойынша 
мм/квадратқа жазатын болса (кгс/мм
2
) делінеді.
 
Қаттылығы
- 
материалға қандайда
бір дененің енуіне қарсыласу, 
былайша белгілі бір ағзаға еруге қарсыласу. Материалдық қаттылығын 
анықтаудың бірнеше әдісі бар. Металлдың каттылығын Бриннель әдісімен
анықтайды (құрышты домалақты ендіру) немесе Роквелл әдісімен (конусты 
үлгідегі алмаз пирамидасын ендіру). Қаттылық санын арнайы кесте
бойынша 
аныктайды және оларды НВ және HRC 
- 
ке сай белгілейді. Бриннель бойынша 
көне металлдардың қаттылығын анықтайды (термиялық түрде өңделмеген), 
Роквелл бойынша щыныққан өнімнің каттылығын (кесетін қүрал 
- 
саймандар). 
Бриннельдіқ қаттылығы бойынша (НВ) оған сай болып тұрғаннан алып 
тастайды:

жүктеу/скачать 46,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: