Файлы 1 ОҢТҮстік қазақстан медицина академиясы ж. К. Шимирова «Медициналық және фармацевтикалық тауартану» (оқулық)
ЖӘНЕ ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ТАУАРТАНУ. МЕДИЦИНАЛЫҚ
жүктеу/скачать 46,97 Mb. Pdf көрінісі
|
Открыть Шимирова-Ж.К
|
ЖӘНЕ ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ТАУАРТАНУ. МЕДИЦИНАЛЫҚ ЖӘНЕ ФАРМАЦЕВТИКАЛЫҚ ТАУАРТАНУДЫҢ ТАРИХИ АСПЕКТІЛЕРІ Ғылым әдістемесі теориялық білімнің дамуын абстракцияның объективті сатылары тән және тиісті құбылыстардың сипаттамасымен анықталатын белгілі бір жүйе ретінде қарастырады. Жалпы тауартану ғылымының дамуының бірінші кезеңі фактілердің жинақталуымен, классификациялардың, нысандардың, құбылыстардың, оқиғалардың сипаттамасымен, қасиеттердің анықталуымен сипатталады және феноменологиялық немесе сипаттамалық деп аталады. Екінші кезең - аналитикалық - синтетикалық, болжамды, бұл кезеңде теория нысандардың табиғатын, қасиеттерін, құбылыстардың заңдылықтарын қарапайым түсіндіруге мүмкіндік береді, сонымен қатар құбылыстар мен үрдістердің ықтимал нәтижелерін болжауға мүмкіндік береді. Үшінші кезеңде - болжамдық - заңдар мен қағидаларының аналитикалық көрінісімен, үрдістер мен құбылыстардың уақыты мен түпкілікті нәтижесін болжай отырып, негізгі үрдістерді модельдеу жүреді. Төртінші кезең - аксиоматикалық - құбылыстардың олардың мәніне терең енуімен жалпылаудың жоғары деңгейімен сипатталады. Дәл және ұзақ мерзімді болжам болуы мүмкін. Тауарлардың қасиеттерін білу және бағалау қажеттілігі кейбір тауарларды басқаларына айырбастаудың басталуымен пайда болды. Айырбастың баламалы болуы үшін сатушылар мен сатып алушылар айырбасталатын тауарлардың пайдалы қасиеттерін, сондай - ақ оларды өндіруге немесе алуға кететін шығындарды салыстырды. Сонымен қатар, тауарлардың жекелеген түрлері (мысалы, жүн, алтын, күміс, какао бұршақтары) ақша пайда болғанға дейін айырбасталатын тауарлардың баламасы болды. Содан кейін тауардың айырбастау құны оның сатып алушы үшін пайдалылығымен немесе тұтыну құнымен анықталды. Тауартану ғылымының дамуының алғашқы кезеңдерінде тәжірибелік бағыт басым болды, ол тауарларды қарастырудың сипаттамалық тәсілдерімен және олардың тұтынушылық қасиеттерін бағалау кезінде ғылыми талдаудың болмауымен сипатталды. Тәжірибелік сипаттамалар мен бақылаулар негізінде нақты мәліметтер жинақталды. Тауарлар туралы ақпарат негізінен ауыл шаруашылығына арналған жұмыстарда пайда болды. Сонымен, жазушы және мемлекет қайраткері Катон (б. з. д. 234 - 149 жж.) ауылшаруашылық өнімдерін (жүзім, ет және балық) сақтау және өңдеу тәсілдерін сипаттады, Варрон (б. з. д. 116 - 27 жж.) - мал,сүт, ірімшік және басқа да өнімдердің сапасын бағалау әдістері, Колумелла (б. з. д. I ғ.) астықты сақтау, шараптардың ескіруі және жүзімнің қартаюы тауарлық сипаттамасын және оны сақтау тәсілдерін көрсетті. XVI ғасырдың басында тауартану ғылымы білімнің арнайы саласы ретінде пайда бола бастады. Феодалдық қоғамның жер қойнауында капиталистік қатынастар қарқынды дами бастаған кезде, қолөнер өндірісінің 8 орнына тауар айналымының өсуімен және қоғамдық өндірістегі сауданың маңыздылығының артуымен қатар жүретін өнеркәсіптік өндіріс болды. Оның қалыпты жұмыс істеуі үшін тауарлар туралы нақты ақпарат қажет болды, ол бір жағынан тауарлардың мазмұнын тиісті деңгейде ашуға және тауарлардың тұтыну құнын бағалау мен басқару әдістерін жасауға, екінші жағынан сатып алу сұранысын мақсатты түрде қалыптастыруға мүмкіндік береді. Бұл міндеттерді тауар айналымының әртүрлі кезеңдерінде тауартану екі жақты шешті. Осыған сәйкес, тауартану тарихында оның дамуының ең жалпы үш кезеңін ажыратуға болады ( сурет 1 ). Тауартанудың тарихта келесі кезеңдерін ажыратады: Сурет 1 . Тауартану тарихының дамуының кезеңдері Бірінші кезең (XVI ғасырдың басынан бастап XVIII ғасырдың басына дейін) - тауарлық - сипаттамалық. Негізгі міндеті тауарлардың мақсатымен, негізгі қасиеттерімен және тұтыну әдістерімен танысу мақсатында оларды білікті сипаттау болды. Екінші кезең (XVIII ғасырдың басынан ХХ ғасырдың ортасына дейін) - тауарлық - технологиялық. Бұл кезеңде шикізаттың, материалдардың, жартылай фабрикаттардың, дайын өнімдердің тұтыну құнының материалдық - заттық сипаты да зерттеледі және оларды өнімдердің жеке тұтынушылық қасиеттерімен сандық байланыстыру болып табылады . Үшінші кезең (ХХ ғасырдың ортасынан бастап) - тауартану - қалыптастырушы. Тұтыну құнының материалдық - заттық сипатымен қатар, тауарлардың қоғамдық қасиеттерінің құрылымы және берілген қоғамдық тұтыну құны бар тауарларды қалыптастыру мақсатында оларды сандық формализациялау мүмкіндігі зерттеледі. Тауартанудың тауарлық - сипаттамалық кезеңі капитализмнің әлеуметтік фармация ретінде пайда болуы мен қалыптасу кезеңіне келеді. Өнеркәсіптік жүктеу/скачать 46,97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|