тынан  автор  сөзім ен  шектелген  диалогта  қос  нүкте  мен  үтірдің

—   Қонак  бар  ма?
—  Бар,  шырағым.
—   Онда,  үй  сыртына  шығып  кетсін  деңіз.
- -   Ж арайды,  шырағым.
—  Дайынбысың,  бөрібасары м?— д ед і  күлімсіреп.
—   Дайынмын!— д е д і  Таймас.
— А дхам   ше?
—  Ол  д а   дайын.  Қ азір  келеді.
—   Әбден  дайындалыңдар.  Күн  бата,  көз  байлана  жүріп 
кетейік.
—  Ана  ж ақта  кісілер  күтіп  отыр  ғой.
—   Солай  ма?  H ere  айтпаған?!  Біртіндеп  ж ібер е  беріңдер,
ендеше  (Ғ.  Мұст).
528-жаттыгу.
 
Текеті 
диалогка  айналдырып,  тиісті  тьшыс  белгісімен 
жазы қы здар.  Автор  сезіи  диалогтан  айырьщыздар.
I.  Т әкеж ан  осыны  айтқанда,  жаңағы  көп  бала  алағызып  жүр 
ендеш е  барайық.  Барып  теріп  қайтайык!  Ж ү р ід д ер .  Ал,  ат  үстац- 
дар!  Я,  сәт,  бүлдірген  десіп,  бар  бала  ойнақ  салады.
II.  Ац  аулап  жүрмісіц?  Итін  қайда?  Ит  осьшда.  Ж а ң а   осы 
шиде  ж үр   еді...  Ж ар айды   аңшы-ақ  екенсің!  Осындай  тоқ  итпсн 
ацға  шыға  ма  екен.  Қой,  ток  емес-ті.  Боле,  мынау  не?  Бүйіріп  к а ­
р а т ы !  Ж аны м-ау,  өзі  не  жеген?  Ж а ң а   ғана  жепті.  Өзіц  итіанің  аң 
алғанын  да  білмепсің  ғой!  Мынау  қоян  жепті  ғой!  (М.  Ә.).
529-жаттыгу.
 
Текстегі  толымды,  толымсыз  сейлемдерді  ажыратып  тал- 
даңыз.  Тұрлаулы  мүшелердіц  астын  сызыныздар.
Қасындағы  Мырзаханға  Қүнанбайды ң  жалғыз  айтқаны:
—  Майырды  Керекуде  тосыддар.  Тбсып  алып,  содан  орі  бірге 
тартыңдар!— деді.
—  Ө зі  әйтеуір  азбай  ма  екен?— деп  М ырзахан  қадалып  еді.
—  А збас.  Азып  сонша  не  бопты!— деп,  бір а з  отыра  туеіп:
—  бірақ  әлі  езім із  көрсететін  бір  қайрат  та  бар.  Д е р   кезінде  ай- 
тармын.  Беліңді  әрдайым  бекем  буғайсың,— д е д і  (М.  Ә.),
—  Ө з ід  қалай  окып  ж урсід?
—  Жақсы.
—  Оқудан  бетен  немен  шүғылданасыц?
—  Кинотеатрға  барамын. 
Кітап  оқпмын. 
Опыд  үстінс  екі 
үйірмеге  катынасамын.
—  Қ андай-қандай  үйірмелергс?
—  Бокс  пен  әдебиет  үйірмесіне  (I.  Е.).
245

Т Ө Л   С Ө З   Б Е Н   Т Ө Л Е У   С Ө З
ТӨЛ  СӨЗ  БЕН  ТӨ ЛЕУ  СӨЗ  ТУРАЛЫ   Ж А Л П Ы   ТҮСІНІК
С ей л еуш і  не  ж а зу ш ы   өз  с ө зін ін   арасына  басканы ц  да  айтқа- 
нын  келтіруі  мүмкін.  Б асқан ы ң  айтқаны  (н е  ж азған ы )  екі  жол- 
мен  б ер іл е ді:  егер  сейл еуш і  (автор)  бөгд е  сө з д і  бұлж ы тпай  сол 
қалпында  келтірсе,  ол  төл  сөз  болады;  олай  етпей,  автор  бөгде 
с ө з д і  өзін ш е  өзгертіп,  тек  с е з д і д   ж алпы   ой  ж ел ісін ,  мазмұнын 
сак таса,  ол  т өл еу  сөз  болады.  Мысалы,  Ертең  тіл  ү й і р м е с і н і ң к е -  
зекті  мғжі лі с і   б ол а д ы.   Сен  қ а ш а н   к е л д і ң ? —   деген  сияқты  біреу 
айтқан  б ө г д е   сө з д ер д і  автор  өз  сөзінің  іш інде  былай  береді:
Т ө л с ө з  
Т ө л е у с ө з
Үйі рме  бастығы  аудитория- 
Үйі рме  бастығы  аудитория-
ғ а   кі рі п  келі п: 
ғ а  кі рі п  келіп, 
ершең гпіл үй-
— 
Ертең  тіл  үйірмесі- 
ірмесінің  м әж ілісі  б о л а - 
нің  м зж ілісі  б о л а д ы
,—  д е п  
т ы нды ғын 
х а б а р л а д ы .  
х а б а р л а д ы .
О л   менен: 
Ол 
менен  қашан  келген-
—
 
Сен  қашан 
кел д ің ?   дігімді(не 
қаі иан  к е лг е нд і гі м
—  д е п  с ұр ад ы.  
жөні нде)  сұрады.
Төл  сөз  де,  т ә л е у   сө з  д е   автор  сөзім ен  байланы ста  айтылады. 
Автор  бөгде  с е з д і  қалай  бол са  солай  ж а з а   сал м ай ды ,  соларға 
керекті  түсінік  ж а за д ы ,  сөйлеткен  кісісі  сол  ойын  қалай  айтқа- 
нын,  кімгс  пеліктен  айтканын  түсін дір у  үш ін  өз  сөзім ен  тел,  те- 
л е у   сө з д ер д і  а р а л а с -қ ү р а л а с  беріп  отырады.  С оларды ң  жігін  дұ- 
рыс  тапып,  ж а з у д а   тиісті  тыныс  белгілерін  дүр ы с  қоя  білу керек.
530-жаттыгу.
 
Текстен  бегде  сө зд і  тауып,  оларды ң  тел  сөз  ие  төлеу  свз 
екепін  ажыратыңыздар.
1.  И неш   М әуленге  күле  қарады .
—  Б із  осы  ар ада  практикада  е д ік ,—  д е д і  ол.  С одан  сон  қа- 
сындағы  чем одан  үст а ға н  с ү д ғ а қ   қызды таныстыра  сейл еді.
—   М еніц 
қүрбым  —  Г үлш ат  А м ан ов а.—   Кеш ігіп 
келіппіз. 
Б илет  сатылып  кеткен,—  д е д   қойды  Инеш.  М ә у л е д   бір  байлам ға 
тез  келді  де,  И неш   пен  Гүлш аттад  екі  минутқа  рүқсат  алды.  Ж ү -  
гіріп  п о е зд   начальнигіне  барды.  Ө зін ід   әскерден  қайтыд  келе 
жатқанын,  осында  м ай д ан д ас  ж ол дас тар ы н ы д  қарындасын  кез- 
дестіргенін,  екі  билет  керек  екенін  асыға  м әл ім деді.  2.  —  Неме- 
неге  күлесід?  Ж ү р е т ід   бол сад,  «ә н е ,  тез.  'Госа  'алмаймыз!— деп 
күмпиді  ол.  3.  Гүлш ат  бастықтыд  ығына  түскіш  елпекбайларды 
ікелемеждегендей  иіле  түрып,  сәл  а я л д а у   керектігін,  И неш тід 
келуге  тиісті  екенін  айтты.  4.  М әулен  бүл  ұсынысқа  қарсы  болған 
ж ок.  Енді  қай  уақытта,  қай  ж е р д е   кездесетініи  әдгім ел есті.  Ерен 
кешке  Ж е т іс у   көшесіндегі  бір  ү й д е   болатынын,  сон да  колхоз 
жастарыныц  машина  ж іберетінін  м әлім деді.
246

—   Әкел,  жазып  берейін,  ұмытып  каласы ң,— деп,  Ерен  Мәу- 
ленн ід  те с  қалтасынан  ұшы  ғана  керініп  тұрған  қарындашты 
суырып  алды  ( С.  Шайм.).
531-жаттыгу.
 
Б ерілген  төл  с ө з д і  т ел еу   сөзге  айналды ры ңы здар.
1.  —  Ж оғары  шық,— д ед і  екеуі  бірден.
Аман  төрге  шықпай,  түрегеліп  түрып,  қамшы  өріп  отырған 
Сыздыққа:
—  Ападағыдай  поселке  ж аққ а  барып  қайтсақ  қайтеді?—  
деп  еді:
—  Барайық,— дед і  Сыздық  бөгелместен.
2.  —   Афанасьев  ж олдаспен  сендер  туралы  ақылдасып  шық- 
тым,—  деп, 
Ж ү м а б е к  
Аманды 
қолтықтай 
кірді 
кабинет- 
ке 
(Ғ.  Му  ст.).
3.  Рота  политругы  Ербөлек  Есеновгі  шақырып  альш:
—  Кіші  лейтенант  Нарманбеков  қайтып  оралды  ма?— деп 
сұрады.
4.  Ол  зоотехниктен  амандық  сұрамай-ақ:
—  Қайда ібарасыц?—  деп  дауыстады.
—  Жылқы  өрісіне,— д еді  Таутан,  қаттырақ  айғайлаи.
5.  —   Мария,  сен  Ұлжанмен  неге  амандаспайсыц?— деп  сүрады 
Мақтым,  олардың  бүгін  көріскеніп  біле түрса  да.
—  Б удаи  скі-ақ  сағат  бүрып  көріскен  болатынбыз,—  деді. 
Мария,  қол  сағатына  қарап  қойып  (Ж-  Т.).
532-жаттығу.
 
Тскстен 
төлеу 
сө зд і  тауып,  оны  төл 
сезге  айііалдырыцыз- 
д а р .
1.  Есенәлі  енді  жиені  ж үр іп   келген  жеріндегі  ауыл-аймак- 
тардың  аман-түгелін,  егін-пішеннің  шығымын  сүрастырып  көріп 
еді.  Ж а р қ а н а т   ел  амаи,  ж үр т  тыныштығын  айтып,  елін-пішеннің 
ол  ж актағы   шығымын  бүл  өңірден  нашар  көрсетті 
( Ж .   Т.).
2.  Абай  өз  ағайындарынын.  ішінен  Қ үдайбердін іц  болыспағын  к а ­
ж е т   деп  білді.  Оғаи  езі  барып,  ұзак   әцгімелесіп,  бар  ниетін  ай­
тып,  ұғысып  қайтты.  Қ ұдайберді  Абай  еткеп  ж әр дем нің  бәрін 
ж еткізіп  түрмақ  болды.  3.  А бай  осы  арада  Тобықтыдан  өздері 
салып  барған  «Қ өкқаулан»,  «Мақпал  кыз»  сияқты  әндердіц  жа- 
рамсыз  боп  калғанын  айтты.  Ол  әннің  борі  Қаркаралыда  молім 
екен.  Б алаға  шейіи  білетін,  ескірген  ән.  Ж ән е  оныц  өзі  де  То- 
бықтының 
ішіндегі 
артық 
өркекпен 
айтылатынын 
сгэйледі. 
К ең есе  келе  Абай  Тобықтының  өзі  ән  шығара  қоймайтыныи,  ән- 
нің  көбін  сол  Қ арқаралы,  Баян,  К араөткелден  алатынын,  және 
сол  алғанын  да  оншалық  келістіре  алмай,  бұрып,  ырғаксыз  қып 
әкелетінін  айтты.  Ағасы  Абай ға  біраз  таңырқағандай  қарай  оты- 
рып,  сөзін ің   бәріп  мәнді  көріп:
—  Ө зің   осы  ж олы   сыншы  боп  қайтыпсың  ғой!— деп,  бір  қо- 
лымен  қүш ақтап  қойды 
(М.  Ә.).
247

ТӨЛ  СӨЗ  БЕН  А ВТО Р  С Ө ЗІН ІҢ   БАЙ ЛАНЫ СЫ  
Ж Ә Н Е   О Л А Р Д Ы Ң   О РЫ Н   ТӘРТІБІ
Қ а за қ   тіл інде  төл  сөз  бен  автор  сөзі  д е   көмекші  етістік  аркы ­
лы  байланысады.  Д е   етістігі  төл  сөзді  автор  сөзім ен  ұш тасты ру 
қы зм етінде  көп  ж ұ м с а л а д ы ,  соның  н ә т и ж е сін д е  төл  сөздін,  бүкіл  
ерекш елігі  —  интонациясы,  синтаксисі  мен  өзін е  тән  сөздер і  —  
толық  сақталады .  Д е   көмекшісі  автор  сөзін ің   құрам ы на  енеді, 
ол  —  етістіктің  барлы қ  рай,  шақ,  көсемше,  есімше,  етіс  форм а- 
л ары нда  тұра  бер еді.  Мысалы:
1.  М а й б а с а р   А б а й д ы ң  ж а у а б ы н   ұнатып  тұрып:
—   Ө з і   тіпті  к ө ш е л і   кі сі   б о п   қапты!—   д е й   б е р і п   еді,  Қ у н а н -  
б а й   оның  с ө зі н аяқтатпастан,  А б а й ғ а :
—   Б ар ,   а на   ш е ш е л ер і ң  ж а қ қ а   бар,   аман да с,   б а л а м , — д е -  
д і   (М.  Ә.).  2.  Е се н әл і   м ын а н ың   б і л і мі н  ортадан  ж о ғ а р ы   санап, 
ж а й л а у ғ а   есеп  оқымыстысы  к е л г е н д е й  ж а ды р а п   түсті  де:
—   Ж а с ы ң   н е ш е д е ? —   д е п   с у р а д ы   ( Ж .   Т.).  3.  Шә к ен   д у р б і с і н  
алып,   қ а р а п   жіберіп:
—   Әне  б і р е у   к у д і с   көктегі  ■
— М а қ а ш   е к ен,—   д е г е н д е ,
• 
—   М е н  
д ү р б і с і з - а қ   а н ы қ  
к ө р і п  
тұрмын,—   д е д і  
Шол-  
пан  (Ғ.  М ұ с т . ) .
Төл  сөз  бен  автор  се зін ің   орын  тәртібі,  жалгіы  алғанда,  еркін. 
Төл  се з  автор  сөзіпен  'бұрын  д а ,  соң  д а ,  оның  ортасында  д а  
немесе  автор  сөзін ің  алды-артынан  д а   тұра  бер еді.  Мұны  схе- 
мамен  былай  көрсетуге  болады:
1.
2
.
3.
т ел   сө з
а втор  с ө з і
автор  с е з і
автор  с ө з і
төл сөз
төл сөз
автор  с ө з і
4 . 
тел  сөз
а втор  с ө з і
тел  сөз
533-жаттыгу.
 
Д е л   с е з   бен   автор  с ө зі 
де
  е т іст іг ін ің   қ ай   ф ор м ал ар ы   а р ­
кылы  байланы сы п  тұрған ы н   ан ы қ таң ы здар .
1. 
—   Ж а қ с ы   келдіңіз,  М ейрам  Омарович!  Іздеп  отыр  едік ,—  
д е д і   Щ ербаков.  2.  —   Түспе,  Ж а н ә б іл ! —   д еп   қалғанда,  Ж а н ә б іл  
қарк -қарқ  күлді.  3.  —   Н е   іздеп  ж ү р с із,  ата?—   деген де,  ж ауапты  
тілінен  бұрын  Антонның  қозғалыеы  берді.  4.  —   Н еге  д е   болса  кө- 
ніп  қалдық  қой,  отағасы ,—  дей  берді.  5. 
С әлем етсіз  бе,  Иван 
а ғ а ?—  деген  Щ ер бак ов қ а  ол  басын  тұж ы ра,  көзілдірігінің  үсті- 
нек  қарады   (Ғ. 
Мұст.). 
6.  —  Не  керек?  Қайтпек  керек?—   деген ді 
кезек-кезек  айта  баст а ға н   Ү л ж ан  мен  Ызқұтты  еді.  7.  Абай,  Ер- 
бол,  Ызқүттылар  ас  үйлерге  ж ақы ндай  беріп,  ө за р а  
күңкілде- 
сіп:
—  Қ азір  таң  атады,  бүгін  ұйқы  бола  қоймас.
248

—  Үйқыны  қояйық.
—  Отын-су  ерте  қамдалсын.
— Қымыз,  қымьіз  кешікпесін.  Бар  ү й д ің   са б а л а р ы   сарқылып 
қалды.
—-  Үйқыны  қойып,  тез  қам  қылайық,—   десіп,  келесі 
күннің 
қамына  жұмы лды  (М.  Ә.).  8.  Е л е у с із 'Д о с о в   О ңтүстіктід  күңгей 
ж ағы н  бұрын  аралап  көргені  бар-ды.  Ал  теріскейіне  бірінші  ке- 
луі  осы.  Саттар  Ерубаевтың:  «Күнгей  мен  Теріскей  боп  егіз  ж ат- 
қан  ел  едік »,—  деу ін е  к ар аған да,  екеуінің  айырмасы  б ол м ауға  
тиісті  (Т.  Әлім.).
534-жаттығу.
 
К ен   н үк тен іц   орпы на 
де
 
етістігі  ф орм ал ары ны ң  сәй кес 
к елетін ін   қойып,  төл  с е з   бен  автор  сөзін   байланы сты ры ңы здар.
1.  —  Ш ешең  атын  білемісің,  шырағым?—   ...  қартаң  әйел  қа- 
сына  келді.  2.  ■
—  Әкеціз  кім  болған  ед і? —  ...Мейрам  д а  сезе  қо- 
йып,  күліп  ж іб е р д і.  3.  —   Ей,  кім  д е   б о л са ң   бері  келші,—  ...қол 
’бұл ғады   Қ анабек.  4.  —  Қөке-ау!  Осыныңыз  бүгінгінің  адамына 
да  үнамайды ,  — ...Ардақ  күрсініп  (Ғ.  Мұст.).  5.  Ж ар қанат:  «Бі- 
рінші 
байлық  —   ден саул ы қ  емес  пе?— ...болып  еді,  соған 
«ақ 
ж аулы қ»  үйқасатыны  есіне  түсіп,  тартынды.  6.  Ж а м а л :  «Осыны 
шынымен  айтып  отырмысың?»—  ...Есенәліге  тесіле  карай 
кой- 
ды  ( Ж .   Т.).  7.  —   Ж е л   соғып,  шаршап  келген  боларсыц.  Жатып 
дем  ал. 
Ендігі  сөз  ертедге  қалсын,— ...Дш іа 
орнынан  түрды. 
8.  —   С іздіңш е,  қаш ан  ж е т е м із ? —  ...  еұрады  ш ал ды д  әб д е н   уа- 
йымшыл  екенін  біліп  болған  Т үрақүл  (С.   Б а қ б . ) .
535-жаттығу.
 
Т өл 
сө з  бен   автор  с е з ін ін   орьш  т әр т іб ін   аны қтакы здар . 
Содан  кейін 
ол а р ды ц   ор  түрін   ба сқ а ш а   етіп   өзгер тіп ,  орым  т әр тіб ін ің   қан ш а- 
лықты 
еркін 
я  
түрақты 
екенін  к ө р сетіц ізд ер .
1.  —•  Ау,  Ө мірбай,  ж ол   болсын,  кептеи  көрінбей  кетіп  е д ! —- 
деп,  қарсы  жолы ққан  К ен ж е б а й   ж а й   сұрай 
бастады .—   Саған 
горторгтан  бір  ермек  тауып,  іздесек  пе  деп  отыр  едік.
—■
  Ө м ір бай  —  енді  ермектің  адам ы   емес,  үлкен 
істід  ада- 
мы,—  д е д і  Павлик.
—  Ә,  солай  д е д і з —   дегі,  К ен ж е б а й   Павликті  басынан  аяғына 
дейін  бір  шолып  өтті.—  Н е  іс  екен?  Қүттыктап  қою  керек  екен 
ғой!
—  Қ ұтты қтаулары ды зға 
болады: 
жүмысы  —  4-разрядтық 
слесарь!—   дед і  ( Қ.   Б а я л . ) .
2.  Әнуарбек  өзінід  оц  қолындай  серігі  бас  инженерге  наза- 
рын  аударды  да,  күліыдей  сөйледі:
—  Талап  ж ағы н а  келгенде,  ек е у ім ізд е   д е   қатты  кете  алмай- 
тыи  босаңдық  бар.  Р а с   па?
Р а с ,—  д е д і  бас  инженер.
—  Міне,  б ул   —   қолында  билігі  бар  адам ға  үлксн  міндеттің 
бірі.  Ретті  ж е р ін д е   сыйла,  ецбегін  ібағала.  Ал  айыпты 
адамды 
ж ұртқа  са б а қ   бол ға н д а й   етіп  ж а з а л а й   д а   біл.  Д у р ы с  па  осыным,
249

ж о л д а с   секретарь?—  деп ,  Ә н уар бек   енді  Ш аяхм ет овк е  кар ады  
д а : —  Ө ндіріс  басшысы  ж ұ м с а қ   б ол са,  оның  сөзін  ты ңдам ай  ке- 
тетіндер  табы лады   ғой...—   д еп   бір  қойды  (Ғ.  С.) .
ТӨЛ  С Ө З Д ІҢ   И Н ТО Н АЦ И Я СЫ   МЕН  ТЫ НЫ С  Б Е Л Г ІЛ Е РІ
Ауызекі  сөй леген де,  төл  сөз  бен  автор  с ө з і  бір-бірінен  инто­
нация  арқылы  д а   ажы раты лады .  Төл  с ө з д і  сөйлем  хабар лы   д а , 
сұр аул ы   д а,  лепті  д е   болып,  әрқайсысы  ө зін е  лайықты  интона- 
циямен  айтылса,  автор  сөзі  түр індегі  сөйлем  әрқаш ан  х а б а р л а у  
интонациясымен  айтылады;  сонымен  қатар  бұ л а р д ы қ   арасында- 
ғы  екінші  бір  айырмашылық  —   төл  с ә з   тұт ас  ал ғанда  автор  сө- 
зінен  көтеріңкі  дауы спен  айтылып 
ерекш еленеді. 
Мұны  мына 
мьісалдан  анық б а й қ а у ғ а   болады:
Д е н е   с а л м а ғ ы н   екі   а я ғ ы н а   к е з е к   а у д а р ы п ,   .
күлімсірей 
түс- 
ті 
де:
—  
Ж е м н і ң   түрлерін  а л а р   б о лс а қ ,   б і з д е д е п   б і р   кідіріп, 
б а з а   түбіндегі  м ұ н а р а н ы   кө з і ме н  ө л ш е г е н д е й   түбінен  б а сы н а   де- 
йін  қ а р а п   а л д ы ,—   с ү р л е н г е н   жүгері...кІант  қ ы з ы л ш а с ы н ы ң  
жа- 
п ырағы. ..   О л   д а   сүрленген.. .   (F.  С.)
Төл  с е з   бен  автор  сөзі  қал ай  ор н ал асса  д а,  ол арды ң  ж ігін д е 
әр қ аш ан   кідіріс  болып  оты рады ;
Ж а з у д а   төл  сөз  автор  сөзін ен  белгілі  бір  тыныс  белгілері  ар- 
қылы  бөлінеді.  Тел  сөзге  байланысты  қойылатын  тыныс  белгіле- 
рін  ішінара  екі  топқа  б е л у г е   болады:  а)  тел   с ө з д ің   интонация- 
сына  байланысты  койылатын  тыныс  белгілері;  ә)  төл  с е з д і   автор 
сезінен  айыратын  тыныс  белгілері. 
Алғашқы  топқа  тел 
се зд і 
сейлемнен  кейін  қойылатын  үтір,  сұрау,  леп  ж ә н е   кеп  нүкте 
сияқты  белгілері  ж а т а д ы   д а ,  соңғы  топқа  қос  нүкте,  тырнақша, 
сызықша  ж атады .  Мүнымен  қатар  кейбір  тыныс  бслгілері  —   мә- 
селен,  үтір,  нүкте,  қос  нүкте  —  автор  с е з ін е   байланысты  қосал- 
қы  қызмет  атқарады.
Төл  сөз  б ір д е   тырнақшаға  алынса,  екінші  бір  ж а ғ д а й д а   д и а ­
лог  ретімен  ж азылып,  алдына  сызықша  қойылады.  Қ азір гі  ж а зу  
практикасында  б ір е у д іц   ақиқат  айтқан  нағыз  тел  сезі  кебінесе 
д и а л о г   ретімен  сызықша  арқылы  -беріліп  ж ү р   де,  «ішкі  тел  сез», 
ойлаған  ойы  түріндегі  төл  оез,  айтылуға  тиісті  болып,  сыртка 
шықпаған  тел  с е з   ж ә н е   «ж ал ған »  д еп   аталатын  тел  с е з   тырнақ- 
ш ағ а  алынады.
Тел  с е з д ің   тыныс  белгілері  орын  тәртібіне  қарай  топтағанда, 
мына  т ү р д е 'болады:
1. 
......
-
тел  сөз  1
автор  сөзі
~ !
хабарлы 
_
250

Мысалы:
— 
Жастардын,  саяси  тәрбиесіне  партия  алдында 
комсомол  жауапты
,— 
д е д і   Ә бд і кә р і м 
(Ж.  Ар.).
„Қалай  еріксіз  түсіреді
? “ — 
д е г е н   ойын  А м а н   аяқтаған- 
ша,  а у ы л ғ а   жетіп  қалыпты  (Ғ.  Мұст,),
Самолет  үшуға  әзір!
  —
д е ді   з в е н о   технигі  В а х р а м и е -  
e a  (Ү.  Д о с п . ) .
Ол   б і р д е  м а ғ а н   шынын  айтты:
— 
Сенімен  сапарға  иіыцсам,  көңілім  бір  т үрлі  ке­
те ріңкі  болады,  уаңыттың  қалай  өткенін  білмей  ца
- 
ламын.
 §!•••
Б і з д е р д і   жас  жігіттер  ме н  қ ы з д а р   жиі-жиі  тоқтатып  сұращ 
қ оя ды :  

жүктеу/скачать 11,26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: