Ғана мысал, ғаламторды аша қойыңыз да, тере зеден «Қазақстан Туы» деп жазып, суретін іздесе
қа бі летін зерттейтін ғылыми ор-
жүктеу/скачать 4,07 Mb. Pdf көрінісі
|
қа бі летін зерттейтін ғылыми ор- та лықтар қажет» деген пікірлер кө теріліп қалып жүр. Жалпы, көп- ұлт ты мемлекет бола тұра бізге мұн дай орталықтар құру мүкін бе? – Менің бір аңғаратыным, бізде дабырашылдық басым. Кейбіреулер тіпті өздеріне жарнама жасау үшін ұлтжанды азамат болып көрінгісі келеді. Әрине, қа- зақтың ұшан-теңіз проблемасы бар. Оны мойындау керек. Бұл жерде менің ай та- рым, қазақтың мұңын, уайымын сөз етер- де алдымен нақты мәліметтерге, заңға сүйеніп сөйлеген жөн. Бізде, керісінше, қызыл сөзге иек артып, тіл мен жаққа сүйеніп, «қазақ құрып барады», «қазақ рухани тазалықтан ада» деген ешқандай мәліметсіз, дәйексіз жылаңқы пікірлерге жиі бой алдыратындар жетіп-артылады. Әсіресе, ұлтқа қатысты статистикалық деректерді сөз еткенде қателесу басым. Мен бір сөзімде «азаматтық тарихта да, әде би тарихта да ақиқат әлі айтылған жоқ» деген едім. Әлі де осы пікірімде қа- ла мын. Мүмкін, осы бұқпантайланып отыр ған тарихи шындықтарды таразылап, са рап қа салып отыру үшін тұтас бір ұлт тың құрылысын, құрамын зерттейтін ор та лық- тар қажет шығар. Бірақ мұны да әбден еле к тен өткізіп, саралап алған жөн. – Жоғарыда сіз «өздеріне жарнама жа сау үшін ұлтжанды болып көрінгісі ке ле тін дер де бар» деп қалдыңыз. Қа- лай ой лай сыз, осы «жалған кү рес кер- лер ді» же ңу үшін қоғам қандай әрекет жа са уы ке рек? – Ол үшін тәрбиені жоғарыдан бастау ке рек. Біз осы уақытқа дейін тіл үйретуді, қа зақ тың салт-дәстүріне бейімдеуді бала- бақ шадан, яғни төменнен бастадық. Бұл үр діс өте жақсы нәтиже берді. Қазір біздің жас та рымыздың басым бөлігі қазақтың тілін, дінін, мәдениетін бойларына сіңіре бас та ды. Ал қазақтың аға буыны әлі де болса максималистік көзқарастан арыла алмай жүр. Жасыратыны жоқ, біз осы уа- қыт қа дейін парламентті қазақша сөй ле те алмай-ақ қойдық. Мәселен, 1972 жыл- дар дан бері тәуелсіздік алмаған тұстан бас тап Грузия, Әзірбайжан, Армения ел- де рі нің Жоғарғы Кеңестері таза өзінің ана тілінде сөй леді. Біз тәрізді «қазақша сөйлесем, өз ге лер тү сін бей қалады» деп жал тақ тау олар да атымен болған жоқ. Қа- зақ қа да осын дай ба тыл дық жетіспейді. Сон дық тан бо лар, әлі күн ге дейін не ті- лі міз дің есесін қай тара ал май, не ұлттық құн дылық та ры мыз ды же рі не жеткенше әс пет тей ал май ми мырт тау тір лік кешіп жат қа ны мыз...
– Біздің ата-бабаларымыз елдің Тәуел- сіз дігі үшін жанын пида етуге барды. Қан- ша ма тер төкті, шейіт болды. Ал кейінгі ұр пақ сол Тәуелсіздікке ешқандай қан-тө- гіс сіз бейбіт түрде жеттік. Осыдан бо лар, біз кейде Тәуелсіздігіміздің құнын ар зан- датып аламыз. ендігі менің ақсақал ре тін- дегі бар арман-мақсатым – қазақ елі сол Тәуелсіздіктің қадірін білсе деймін. Бо- ла шақ та зайырлы мемлекет екендігімізді әлем мойындап, қазақтың ошағының оты өш пей, тү ті ні тү зу шық са бол ды да...
Алматы облыстық ішкі істер де пар- таментінің тіл саясаты және ақпарат бө- лі мінің инспекторы нұрым Ивуллаевтың сөзіне қарағанда, 1991 жылы туған дәурен рыс хан мен Жасұлан Исатайұлы ұрлық жа - са ған дары үшін бұдан бұрын да істі бол ған кө рінеді. Оның айтуынша, оқиға ма мыр- дың 29-ы күні басталған. Сарқанд ау- дан дық ішкі істер бөліміне Орман шаруа- шы лы ғы басқармасының директоры қо ңы рау шалып, «Ауди-100» жеке ав то- кө лі гі нің ұрланғанын хабарлайды. Ар- на йы жүр гі зіл ген іздеу кезінде полиция инс пек то ры дәулет Мырзабаев жолда ке тіп ба ра жатқан көлікті көріп тоқтапты. Бау кес пе лер жауап ретінде инспекторға аң шы мыл ты ғынан оқ жаудырған. Тәртіп сақ шысы ауыр жараланғандықтан, ол күні қаш қындарды ұстау мүмкін болмаған. Із- деу жарияланған қылмыскерлерді келесі кү ні полиция бөлімінің кезекшісі ермұқан Қа сенов дүкендердің бірінде кездестіреді. Құ қық қорғау қызметкерін бірден таныған кү діктілер оған қарсы оқ атып үлгереді. Мойнынан жарақат алған е.Қасенов оқиға ор нын да тіл тартпастан қайтыс болды. Ал оң иығынан жараланған полиция ин с пек- то ры д.Мырзабаев аудандық ем ха на да жатыр.
Жансая СЕРғАЗЫҚЫЗЫ Ауыл маманының айлығы қаладағыдан кем болмайды Қр Ауыл шаруашылығы министр- лі гі нің баспасөз қызметі таратқан мә лі м ет ке қа ра ғанда, ауылдағы әлеу мет тік са ла қызметкерлеріне көр се ті ле тін қо л дау мен ын та лан- ды ру ту ра лы заң на ма лық актілерге биыл өзгерістер мен то лық тырулар ен гі зіл ген. Заң білім бе ру, ден сау лық сақ тау, әлеу мет тік қам сыз дан ды ру,
мәдениет және спорт мамандарына бір қа тар әлеуметтік қолдау шараларын қа рас ты ра ды. Атап айтқанда, мұндай ма ман дарға 70 айлық есептік көрсеткіш мөл ше рін де, яғни 90 мың теңгеден ас там бір жол ғы көтерме жәрдемақы тө леу; тұр ғын үй сатып алу үшін әлеу- мет тік қолдау көр се ту, яғ ни 630 ай лық есеп тік көр сет кіш мөл ше рінде 15 жыл мер зімге бюджеттік не сие бе ру; ауыл дық елді мекендерде ор на лас- қан әлеуметтік сала ұйым да рының қыз мет керлеріне 25 па йыз дан кем емес кө тер ме ақы та ғайын дау қа- рас ты рылған. Ма ман дар ға кө тер- ме жәрдемақы және тұр ғын үй са- тып алу үшін әлеуметтік қол даудың мөл ше рі мен беру тәртібі Үкі мет тің 2009 жыл ғы ақ пан ның 18-ін дегі №183 қау лы сы мен бекітілген ере - же лер ге сәй кес бел гі ле не ді. Бұл қау- лы ға сәй кес, кө тер ме жәр де ма қы ны тө леу 2009 жылғы шілденің 1-і нен, ма ман ға тұрғын үй сатып алу үшін бюд жет тік не сиені 2010 жыл ғы қаң тар дың 1-інен бастап беру жү зе- ге асы ры ла ды. «Жедел жәрдемді» жер серігі бақылайды Қарағанды қаласындағы «Жедел жәрдем» стансысының көліктері GPS жер серігі бақылау жүйесімен жабдықталды. денсаулық сақтау мекемелері бас- шы ла ры ның ай туын ша, бұл жү йе екі мә се ле ні қа тар ше ше ді: бі рін ші ден, «Же дел жәр дем» қа зір гі ден де ұш қыр бо ла ды. Өйт к е ні кей де дә рі гер лер ша- қы рыл ған жер ге шұ ғыл же те ал май, ке- лең сіз жағ дай лар орын алып жа тады. екін ші ден, жа нар-жа ғар май үнем де ле ді. ен гі зіл ген жү йе нің ар қа сын да кө лік тер дің қо з ға лы сын дис пет чер нақ ты уа қыт ре- жи мі мен ба қы лап оты рады. Мо ни тор да кө лік тің жүр ген же рі ға на емес, со ны мен қа тар жүр гі зу ші нің жол ға қан ша уа қыт жұм са ға ны, тіп ті кө лік тің б агін де қан ша жа нар-жа ғар май қа л ға ны на д е йін кө рі- не ді. «Же дел жәрдем» стансысының паркін- де 40 көлік бар.
ең алдымен қамқорлыққа мұқтаж балалар тынығады Алматы қалалық білім бас- қар ма сының тәрбие жұмыстары жө нін дегі бөлімі мамандарының ай туын ша, оқушылардың жазғы де- ма лысын ұйымдастыру мен са уық- ты ру орындарына бөлу ісі ма мыр айын да-ақ аяқталған. Биыл рес пуб- ли калық «Балдәурен» сауықтыру ор та лығында қала мектептерінен әлеу мет тік жа ғы нан аз қам тыл ған Биыл жазда баламды республикалық «Балдәурен» сауықтыру лагеріне демалтсам деп едім. Ол үшін қай уақытта өтініш білдіруге болады? Баян, Алматы қаласы отбасыдан шыққан 288 оқушы және балалар үйлерінен 20 тәрбиеленуші ты ны ға ды. Білім басқармасына қа- ла мектептерінен келіп түскен тізім- де болмаған оқушылар аталған ор та лыққа қабылданбайды. Бірақ бү гін д е Алматының іргесіндегі 13 ла герь табиғат аясында демалуды қа лайтын балаларды қабылдауға ли цензия алып отыр. Мұндай де- ма лыс орындарында биылғы жаз да барлығы 12 455 оқушы ақы лы түр де тынығуы тиіс. Білім бас қар ма сы ма ман да ры ның мә - лі ме тін ше, ба ла лар дың жаз ғы де- ма лы сы үшін бюд жеттен 86,5 млн тең ге бө лін ген. Со ның ар қа сын- да ата-анасы жоқ 2740 бала мен 300-ге жуық қиын оқушы қала сыр тындағы жә не мек теп жа нын- да ғы ла герь лер де тегін демалады. Бұ ған қо са, Жас натуралистер мен ту рис тер стансысы 44 мың оқушы үшін қызықты экскурсиялар ұйым- дас тыр ға лы отыр. РеспубликалыҚ ҚоҒамдыҚ-саяси аҚпаРаттыҚ газет №88 (88) 4.06.2009 жыл, бейсенбi www.alashainasy.kz 7
Б i л г i м к е л г е н Б i р с џ р а ћ Б i л г i м к е л г е н Б i р с џ р а ћ дода
велоспор т ұлттық құрама самбо Нұрғазы сасаев дзюдо
қазақстан хоккей федерациясының астанада өткен мәжілісінде қазақстан ұлт тық құрамасының бас менеджері Нұрлан оразбаевтың есеп беру тұрғысындағы баяндамасы тыңдалып, жастар арасын дағы құраманы әлем чемпионатына дайындау жоспары талқыланды. сондай ақ әйелдер арасындағы қазақстан ұлттық құрамасының бас бапкері александр мальцев пен жасөспірімдер арасындағы құраманың аға жаттықтырушысы влади мир беляевтің баяндамалары тыңдалды. ерлер арасындағы қазақстан ұлттық құрамасы мақсатты орындап, кіл мық тылар өнер көрсететін жоғарғы дивизионға жолдама алғандықтан, бұл құрамаға өте жоғары баға берілді. Әрі ұлттық құрамаға жетекшілік еткен андрей Шаянов «бас бапкерлік қызметті уақытша атқарушы» деген өз қызметінің құлаштай атауынан арылып, ресми түрде қазақстан ұлттық құрамасына бас бапкер болып бекітілді. Канадада өткен 20 жасқа дейінгі жастар арасындағы әлем чемпионатында сәт сіз Шайбалы хоккей бапкерінің шені қысқарды
майра, сіздің сұрағыңызға қазақстан фут бол федерациясы қыздар футболы депар та ментінің директоры владимир Бада гОв жауап береді: – қазақстанда қыздар футболы 1987 жылы пайда болған. сол жылдан бастап елімізде қыздар футболынан әртүрлі іріліұсақты турнирлер ұйымдастырыла бастады. ал 1991 жылы алматыда алғаш рет халықаралық жолдастық кездесу өтіп, онда «мерей» мен «милан» футбол клубтары кездескен болатын. 1995
жылы алғаш рет қыздар футболынан орта азия чемпионаты өтіп, барлығы бес команда қатысқан бұл біріншілікте алматылық «динамо» чемпион атанды. 2000 жылы қФФның жанынан қыздар футболының департаменті ашылды. міне, содан бері елімізде қыздар арасында ел біріншілігі өткізіліп, ел кубогы сарапқа салына бастады. бір көңіл аударарлығы, осы додалардың бәрінде алматылық «алмақтЖ» клубы ешкімге дес бермей жүр. Әрі дәл осы клуб 2003 жылдан бері халықаралық турнирлерге үзбей қатысып келеді.
қыздар футболы қашан пайда болған? Мен футболға өте қатты қызығамын. сіздерден сұрайын дегенім, елімізде қыздар футболы қашан пайда болды? Майра МаРаТҚЫЗЫ, Тараз қаласы азиз ЖҰМадІЛ садақ тарту волейбол Жапон маманы мектеп жасындағы балалардан бастап, облыс құрамасының сапына енетін балуандарға дейін білгенін үйрететін болады. Жапон маманының қанша уақытқа келгенін білу үшін мүсілім оңдағановпен хабарласып, төмендегідей мәлімет алдық: – біз жапон маманымен екі жылға келісімшартқа отырдық. Жергілікті балуан дардың шеберлігін арттыруға өзіндік үлес қосады деген үміттеміз. мамору мырзаның шәкірттері кезінде Жапония құрамасының сапына алынып, әлем чемпионаттарында жүлдеге ілініпті. маморyдың басты мақсаты – батыста дзюдо күресінің айла тәсілін жетік меңгерген спортшылар мен жаттықтырушылар тәрбиелеп шығару. қазір арнайы бағдарламамен жұмыс кестесін жасап қойдық. Яғни миура мамору шәкірт тәрбиелеумен қатар, бап керлерге де дәріс береді. сондайақ орал өңірінің дзюдошылары арасынан ұлттық құрама сапына ілінетін бірнеше балуан баптап шығару – басты мақсаты.
дікке ұшырап, жоғарғы дивизион нан бірінші топқа түсіп қалса да, қазақстан жастар құрамасының аға жаттықтырушысы қызметінен алынған жоқ. бұл тұрғыда олег болякинге тағы бір мүмкіндік берілді. ал еліміздің 18 жасқа дейінгі жасөспірімдер құрамасының тізгіні кімге ұстатылатындығы кейін шешілетін болды. ал
әйелдер арасындағы қазақстан құрамасының бас бапкері жайлы ләммим деген ешкім болмаған сыңайлы. ол түсінікті де. бүгінде біздің елдегі әйелдер хоккейінің ыстығына күйіп, суығына тоңып һәм бар ауыртпалығына төзіп жүрген александр мальцевтен басқа табанды бапкер таба қою оңай болмас... бүкіләлемдік дағдарыстың кесірінен бе, жоқ әлде басқадай себептері болды ма, белгісіз, әйтеуір ауғанстан қыздары әйелдер арасындағы клубтық азия чемпионатына келе алмады. сондықтан «в» тобында ауғанстан қыздарымен кездесетін командаларға 3:0 (25:0, 25:0, 25:0) есебімен техникалық жеңіс жазылуда. қазақстан чемпионына да осындай оңай жеңіс беріліп, тер төкпей ақ қоржындарына екі ұпай түсті. бүгін «Жетісу» клубының жер тарпыған жігерлі арулары вьетнам қыздарымен кездеседі. екінші күнгі ойындар нәтижесі:
«собаексу» (солтүстік Корея)
– сКИФ (Өзбекстан) – 3:0 (25:13, 25:15, 25:8) «Федербрау» (таиланд) – «сайпа» (Иран) – 3:0 (25:14, 25:14, 25:15) «В» тобы «Жетісу» – ауғанстан – 3:0 (25:0, 25:0, 25:0) «тяньцзинь бриджстоун» (қытай) – «торэй арроу» (Жапония) – 3:1 (25:17, 21:25, 25:19, 25:21) «спорт орталығы» (вьетнам) – «петрокимиа Гресик» (Индонезия) – 3:0 (25:19, 25:9, 25:15)
ташкент төрінде Керей қойшыбектен тәлім алатын ұлттық құрама балуандары төрт алтын медаль жеңіп алып, жал пы командалық есепте басты қарсыласымыз болып саналатын кілем қожайындарының алдын орап кетті. 57 келі салмақ дәрежесінде белдескен әлем чемпионы ерболат байбатыров (суретте) финалда тайпейден келген қарсыласын тізерлетіп, азия чемпионы атанды. бір айта кетерлігі, Халықаралық самбо федерациясы құрлық біріншіліктерін өткізуде жаңа талап қойған болатын. Нақтырақ айтқанда, самбо енді дамып келе жатқан елдердің балуандарын бір топқа шоғырландырып, кіл мықтыларды басқа топқа тоқай ластыратын. сондықтан ерболатқа финал дан гөрі іріктеу белдесулері ауырлау болды. алдымен тәжік, одан соң моңғол балуанын жыққан байбатыров жартылай финалда кілем иесін ұпай санымен ұтты. сондайақ әлем чемпионатының екі дүркін жүлдегері азамат мұқанов та дәл осындай сұрыптаудан өтіп, бірінші орынға ие болды. 82 келіде жастар арасындағы халықаралық турнирлерде жүлдеге ілігіп жүрген жас таланттарымыздың бірі саят Шәмшиев те ағаларының жетіс тігін қайталап, азияның алтынын өңірінде жарқыратты. 100 келі салмақ дәрежесінде күрескен павел лысенко да қарсыластырының бәрінен басым бо лып, жеңіс тұғырының ең биік сатысына көтерілді.
ерлер арасында шымкенттік ерман мұсабеков, ал әйелдер арасында алма тылық ольга пилипова ел кубогының иегерлері атанды. студент спортшылар бәсекесінде бірінші орынды анна туркина мен ойбек сайдиев жеңіп алды. осы сындардан соң ұлттық құрама сапы анық талды. ұлттық құрама сапына алын ғандар антальяда өтетін әлем кубогының кезекті кезеңінде бақ сынайтын болса, студенттер арасында үздік шыққандар белградтағы бүкіләлемдік универсиадада ел намысын қорғайтын болды. садақ тарту 10 жылдан соң бүкіл әлем дік универсиада бағдарламасына қайта еніп отыр. біздің мамандардың айтуынша, мергендеріміз жерге қаратпауы тиісміс. Өздеріңіз білесіздер, кейінгі жылдары біздің садақ тартушы мергендеріміз халықаралық аренада жүлделі орындарға іліге алмай жүргелі қашан... сонда біздің бапкерлер мұндай уәдені қай спортшы студентке сеніп айтып отыр?! Әлде сербияға серуендеп барып қайтудың амалы ма? садақ тарту спортынан қр мем лекеттік жаттықтырушысы владимир стародубцев: – Бұл спорт түрі өте көп қаржыны талап етеді. Мемлекет қолынан келгенше жәрдемдесіп отыр. Алайда халықаралық аренада жоғары нәтиже көрсету үшін біздің елде жеткіншектер садақ тарту спортымен жаппай айналысуы керек. Әзірше бізде бұлай емес. Айналысушылар саны тым аз. Өйткені бізде басқа жабдықтарды айтпағанның өзінде, бір садақтың өзі 5 мың АҚШ доллары тұрады. Бұл – ең төменгі бағасы, – деп мұңын шақты. Мемлекеттік жаттықтырушы бұдан соң дәл қазір Қазақстан жасөспірімдер құрамасы шілде айында АҚШ-та өтетін әлем чемпионатына дайындалып жат- қа нын және осы біріншілікте келер жылы Сингапурде өтетін жасөспірмдер арасындағы Олимпиада ойындарының жолдамалары сарапқа салынатындығын тілге тиек етті. Телжан КүдеРОв сербия – серуендеп қайтатын жер емес алматыда садақ тартудан ел кубогы сарапқа салынды. Кубок жолындағы сайыспен қоса V елішілік универсиада аясындағы бәсекелер өтті. Жұмыс кестесі бойынша таңғы сағат 9да ашылған кассаның алдына адамдар таң атпай жиналды. айналдырған екі сағаттың ішінде ең арзан, яғни 2 мың теңгелік билеттер таусылып, сатылымда тек 8 мың, 10 мың және 12 мың теңгелік билеттер ғана қалды. түске таман кассаның маңындағы кезек мүлдем созыла түсті. соған байланысты орталық стадионның маңына жиналған көліктердің де саны еселеп, жол бойына кептелген мәшинелердің сигналдары жиілеп кетті. дұрыс қойылмаған көліктер эвакуаторға тиеліп, автотұрақтарға әкетіліп жатты. бір қызығы, кезекте тұрған мәшине қожайындары орнынан айырылып қалу дан қорқып, көліктеріне қарауға да шамалары болған жоқ. дәл осындай боларын білген бе, стадион маңында тәртіп сақшылары да қаптап жүрді. Жақын маңды толығымен темір қоршаумен қоршап тастаған олар кассаның алдына тек бесалты адамнан ғана кіргізіп тұрды. дегенмен сол жердегі сақшылардың қолына 500 теңгесін қыстырып, кезексіз ақ кіріп кетіп жатқандар жеткілікті еді. Жастардың әңгімесі дэвид бекхэмнен басталып, Фабио Капелломен аяқ талып жатты. аратұра қазақстан фут болшыларын да сөз етіп қоятын олар самат смақов пен руслан балтиевті жоқтаумен болды. «енді олардың орнына бернд Шторк қай футбошыларды шығарар екен?» десіп жатқандар да көп еді. ал арғы жақта жас қыздар мен жігіттер топталып тұрған. Әңгімелері еріксіз өздеріне тартты. – айтпақшы, мен кеше интернеттен «дэвид
бекхэм алаңға
шықпайды екен» дегенді оқыдым, – деп еді, жанындағыларының көңілдері түсіп кетті. – Шын ба? мен сол үшін арқаланып, атыраудан келдім ғой. бекхэммен бірге суретке түссем бе деген дәмем де бар. Жоқ, ол міндетті түрде алаңға шығуы тиіс, – деп өзінөзі жұбатып қойды. сол маңға жиналған басқа жастардың да әңгімелері осы тектес болды. Әншейінде «бауырым, билет керек пе?» деп зыр жүгіріп жүретін алыпсатарлар да «қайда асығамыз? Әйтеуір, сатылып кетеді» дегендей жайбарақат жүрді. олардың қолдарындағы билет баға ларына қызығушылығым артып, шетте тұр ған біреуінің жанына жақындадым да, – аға, билет бар ма? – деп сұраған едім, алғашында жауап бергісі келмеген ол, менің тәртіп сақшыларының адамы емес екенімді байқап, сөйлей бастады. – бар. оңтүстік және солтүстік трибу налардың билеттері – 12 мың. егер үшеуден көп алатын болсаң, 8 мың теңгеге берейін. ал батыс және шығыс
триубналарға арналған билеттердің 20 мыңнан кемі жоқ. – тым қымбат қой. арзанырақ берсеңізші, – деп саудаласа бастаған едім. дауысым қаттырақ шығып кетсе керек, әлгі алыпсатар: – Әй, ақырынырақ сөйлесеңші! Көріп тұрсың ғой, өзіміз «қызыл жағалылардан» әрең тығылып жүрміз, – деп жекіп тастады да, артынан: «Кел, бауырым, қазір алып қал. матч күні бұл билеттердің бағасы тағы осыншаға қымбаттайды», – деуді де ұмытпады. бұдан кейін тәртіп сақшыларының бірін әңгімеге тартып көруге тырыстым. «бұлар да қайтпайды екен. таңертеңнен бері үштөртеуін ұстадық. Әлі де талайы ұсталады ғой», – деп сержант шеніндегі біреуі алыпсатарлар туралы әңгімесін төтесінен жіберді. орталық стадион кассасының маңын дағы аласапыраннан әрең шығып кетіп бара жатқанмын. алдымнан орта жасты еңсерген егде кісі шығып: «балам, мұнда не болып жатыр? Жұрт неге дүрлігіп жүр?» – деп сұрап қалды. – осы айдың 6сы күні қазақстан футболшылары англия құрамасымен ойнайды, аға, – деген едім. қолын бір сілтеген ол: «Әй, неменесіне сонша дүрлігеді?! бәрібір ұтылады ғой», – деп жөніне кетті. алайда қазақстан ұлттық құрамасының ішкі жағдайы мәз емес секілді. олай дейтініміз, англиямен болатын матчтың алдында бас командамыздың бас бапкері бернд Шторк еліміздің «топклубтары» «ақтөбе», «тобыл» және «локомотивтің» жаттықтырушыларын «ұлттық құраманың жақсы ойын өрнегін көрсетуіне септігін тигізбейді» деп айыптап, аталмыш мамандарға «соғыс» жариялады. естеріңізде болса, мамыр айы ның басында қазақстан футбол феде рациясының кеңсесінде бернд Шторк пен премьерлига клубтары бапкерлерінің кездесуі болғанды. бұл туралы «алаш айнасы» газеті де ақпарат беріп (№69. 07.05.2009 ж.), бас бапкерлерінің басқосуына «ақтөбе», «тобыл» және «локомотив» клубтарының ғана бас жаттықтырушылары келмегенін жазған быз. бір қарағанда, сол кездегі жиын өте жақсы деңгейде өтіп, мамандар бірбірін жақсы түсініскендей еді. мәселен, «Жетісу» мен «атырау» футбол клубтарының бас бапкерлері ваит талғаев пен вахид маудов неміс маманын өз командасына қонаққа шақырып, жаттығу процесін тамашалауды ұсынған. Өзге бапкерлер де Шторкпен пікір алмасуға әрқашан әзір екенін білдірген. бірақ англиямен болатын матчқа санаулы күн қалғанда, ұлттық құрамамыздың бас бапкері журналистерге арнап баспасөз мас лихатын өткізді. Неміс маманының сөзіне қарағанда, мамыр айындағы оқужаттығу жиынында шәкірттеріне денсаулықтарын қадағалап, тамыр
соғысын өлшеп отыратын қол сағат бер ген екен. сөйтіп, бұл қол сағатты фут болшыларға клубындағы жаттығу процесі кезінде де тағып жүруді тапсырыпты. алайда оны еліміздің «топ клубтарының» ойыншылары пайдалан баған көрінеді. – бұл қол сағаттардың әрқайсысы, кем дегенде, 700 ақШ доллары тұрады. ол футболшылардың ағзаларындағы өзгерістерді қадағалап отырады. дегенмен владимир мұқанов, дмитрий огай және сергей юран бұл аппаратты шәкірттерінің қолынан көргісі келмепті, – деп ашына сөйлеген ол айтар сөзін «бірлік болмай, тірлік болмас» деген сынды нақылмен жеткізді. алайда аталмыш клубтардың бас бапкерлері «Шторк біздің ісімізге араласпасын» дегеннен басқа ештеңе айтпай отыр. Кеше кешкісін алматыға чартерлік рейспен англия құрамасы ұшып келді. сөйтіп, олар алматыдағы ең керемет мейманханалардың бірі Hayat қонақүйіне орналасты. ал таңертеңгісін Қазақстан-англия матчының билеттері сатылымға түсіп, Орталық стадионның жанындағы қос касса адамға лық толды. ҚаЗаҚсТаН – аНгЛИЯ МаТЧЫНа БИЛеТ БаҒаЛаРЫ Орын Кассада алыпсатарларда батыс трибуна 10-12 мың теңге 25 мыңнан жоғары Шығыс трибуна 8-10 мың теңге 20-25 мың теңге оңтүстіксолтүстік трибуна 2 000 теңге 8-15 мың теңге ескерту: Оңтүстік және солтүстік трибунаның билеттері кассада таусылып қалды. 6 маусымда 6-топта мына командалар өзара кездеседі: қазақстан – англия (кешкі сағат 21:00) Хорватия – украина беларусь – андорра Нұрғис
а елеубе
Ков веложарыстан александр винокуров, андрей Кашечкин, сондайақ марқұм андрей Кивилев сынды дүлдүлдеріміз төрткүл дүние бәйгелерінің көрігін қыздырып жүргенде... ойып тұрып ал ғашқы ондықтан орын алушы едік. ал қазір Халықаралық велосипедшілер ода ғының «ұлттық» рейтингіне іліккен 31
мемлекеттің ішінде 22орында тұрға нымызға қуанатын болдық... 1 маусым күні шығарылған рейтингке жүгінсек, қазақстан қоржыныда 32 ұпай бар. Италия 847 ұпаймен көш бастаса, Испания 823 ұпаймен екінші орынға ығысты. австралия 612 ұпаймен үшінші орыннан қозғалар емес. велошабандоздардың жекелей рей тин гінде александр дьяченко 30 ұп ай мен 71орынға, ал асан базаев (суретте) 2 ұпаймен 147орынға орналасқан. ел қоржынына ұпай салған – осы екеуі ғана. Жекелей рейтинг тізімінде барлығы 171 велошабандоз бар. бұл тұрғыда дәл қазір ресейдің қағанағы қарқ, сағанағы сарқ екенін айта кеткен жөн болар. себебі орыс дүлдүлі денис меньшов жақында ғана аяқталған «джиро д’ Италия» көпкүндігінде топ жарып қана қоймай, 218 ұпаймен бүкіләлемдік жекелей рейтингте көш бастап келеді. «джиро д’ Италия» көпкүндігіне қатыспаған «ас тана» клубының серкесі, испан саң ла ғы альберто Контадор сол баяғы 188 ұпайы мен алтыншы орынға сырғыды. америка жұлдызы лэнс армстронг 26 ұпаймен 75орынға орналасты. «протурдың» клубтық рейтин гінде «астана» бір саты жоғарылап, 445 ұпаймен 8орынға жайғасты. бұған дейін хабарлағанымыздай, «астана» клубының тағдыры ертең елордада өтетін басқосуда шешіледі. ал кеше «астана» клубының бас менеджері йохан брунель шетелдік журналистердің «альберто Контадор Caisse D’Epargne клубына ауысатын болыпты» деген дақпырттарын жоқ қа шығарды: – мен Италиядағы көпкүндік кезінде Контадормен сөйлестім, ол «мұның бәрі – желдей ескен дәйексіз сөз» деп сендірді. Өз басым алдағы «тур де Франс» көпкүндігінде Контадордың көш бастайтындығына сенімдімін. дәл қазір үш апталық көпкүндіктерде Контадорға тең келе тін ешкім жоқ, – деп кесіп айтты.
күннің: Шығуы Ұзақтығы Батуы 5.02 16.21 21.23 ТоқТы Бұл күн сіз үшін сәт ті бол мақ. Өзіңізге рухани жә не шығармашылық күш құ йы лып жатқандай сезімде бо ла сыз. Тағдырыңызда ма ңыз ды рөл атқаратын таныстық күтіп тұр. Жаңа істер бастауға, жос па рыңызға өзгерістер енгізуге қо лайлы күн. Торпақ Күн жаман емес, алайда бұл күн нағыз сәтті болып өтсін десеңіз, біршама күш салуыңызға тура ке ле ді. Жаңа істер бастауға жә не күшіңізді өзіңіз қырсы рын біл мейтін салада сынап кө ру ге қолайсыз күн. Өзіңіз таң дап ал ған жолмен жүріңіз. Сү йік ті ңіз бен ортақ мақсатқа келісіп, оған қа лай жетудің жолын қа рас тыр ған жөн.
Бұл күн жұмыс істеу үшін де, сондайақ демалу үшін де қолайлы. Өз өміріңізге жа ғымды өзгерістер енгізуге мүм кіндік туады. Мәселен, ойөрі сіңізді кеңейтетін жаңа дос тар табуыңыз мүмкін. Шы ғар машылық қабілетіңізді бас шы ларға көрсете білсеңіз, мол ма ра пат қа ие боласыз.
Кәсіби тұрғыдан қа ра ған да, өте сәтті күн. Алайда жұ мыс көп уа қы ты ңыз ды ала тыны сон ша лық ты, бұл сіз д ің жа қын да ры ңыз бен қа ты на сы ңыз ға жа ғым сыз әсе рін ти гі зе ді. Оған қоса, жан дү ние ңіз ді күй зел тіп, те петең ді гі нен айы ра тын оқи ға лар да орын алады. Мұн дай жағдайда сал қын қан ды лық ты сақ тай бі лу қа жет.
Жанұяңыздағы жағ дай ды жайлы деп атауға кел мей ді. Сіз өзіңіздің бар лық сәтсіздіктеріңізді жа қын да рыңызға жаба са ла сыз, ал олар да өз кезегінде сіз ді жаз ғы руға дайын тұрады. Өза ра ке ліс пеу ші лік терге түсі ніс тікпен қарап, ұрысжанжалға жол бер меу ге ты ры сыңыз.
Бұл күн алған біліміңізді ары қарай жетілдіруге жә не маңызды ақпараттар жи науға қолайлы. Ма хаб бат сезіміне деген ықыласыңыз арта түседі. Бірақ әлдебір «сіз» десе ішкен асын жерге қоя тын табынушыңыз өзінің маза сыздығымен сізді жалықтырып жі береді.
Романтикалық қаты нас та р ды бастауға, кездесу ұйым дас ты ру ға, сонымен қа тар сү йік ті ңіз ге деген се зі мі ңіз ді біл ді ру ге өте та ма ша күн. Сіз бүгін ерекше тар тым ды сыз, ай н ала ңызда мұ ны бай қа ма ған адам та был май ды. Жұ мыс та ғы жағ дай жақ сы жа ғы нан қа лып та с па уы мүм кін, бі рақ бұл сізді аса алаң датпайды.
Бүгін сіз кез келген сы нақтан оңай өтіп кете ала сыз. Жомарт жаннан күт пеген мол сыйлық алуы ңыз мүмкін. Сондайақ өзөзі ңіз ге сыйлық жасауға, кө ңі лі ңіз ді көтеруге осы күн кере мет қо лай лы. Егер бі реу дің сүйіктісі болғыңыз кел се, ал дымен өзіңіз сүйкімді бола бі лі ңіз.
Осы күн сізге жағымды, то с ын сыйлықтар сый лай ды. Қаржы мәселесін де оң ды ше шу дің сә ті туа ды. Үйі ңіз ге құн ды мү лік са тып алу ға зор мүм кін ді гі ңіз бар. Өзі ңізді қым бат сый лық тар кү т е ді. От ба сы ңыз ға ор тақ қуа ныш ты хабар сіз ді ба қыт қа бө лей ді.
Сізге бүгін асығыстық жа сау дың қажеті
жоқ. Мақ сат қа жетер жол өте ұзақ болып көрінгенмен, сіз өзі ңіз ге қажетті бағытта жыл жып келе жатырсыз. Қа зір сіз үшін ең маңыздысы – та бан ды лық таныту. Бүгінгі күн ро ман ти калық қатынас бастауға қо лай лы бол мақ.
Бұл күні тәуекелге бел бууды талап ете тін ісша ра ларға қа тыс па ға ны ңыз аб зал. Қызметтегі бай ла ныс та рыңыз артады жә не әріп тес те рі ңіз бен ара қа ты на сы ңыз ай тарлық тай жақ са ра ды. Үл кен сыйақы ала сыз немесе ең бе к а қы ңыз дың көтерілуі мүм кін. Бү гін әлдекім уәдесін орын да ма са, асығыс тұ жы рым жа са ма ға ны ңыз жөн. БалықТар Күн сізге махаббат қуа ны шын, өзіңізге сенімділік жә не жағымды еске алу лар ды тарту етеді. Қыз мет те тек жоғары деген бағаға ие бо ла сыз. Бұл күн әңгімедүкен құ ру ға, кездесулер өткізуге, жи на лыс қа қа ты суға қолайлы.
Сіз ЕСТідіңіз БЕ? Сын СуРЕТ Суретті салған ғалым смағҰлҰлы Әзілшыны аралас думан №88 (88) 4.06.2009 жыл, бейсенбі www.alashainasy.kz ЖАңА ЖОБА 8 РеспубликалыҚ ҚоҒамдыҚ-саяси аҚпаРаттыҚ газет «алаш айнасы» газетiне жазылу индексi: 64259 редакцияның мекенжайы: алматы қаласы, Бегалин көшесі, 148 а Телефон: 8(727)388-80-60, Факс: 8(727)388-80-61 сәтбаев көшесі абай даңғылы құрманғазы көшесі қабанбай батыр көшесі д остық даңғылы л уганский көшесі Бегалин көшесі Бегалин көшесі e-mail: info@alashainasy.kz республика сарайы коккинаки көшесі Байтасов көшесі «алаШ айнасы» Бегалин көшесі, 148 а Ке зекшi ред ак тор
А зиз
ОР А зБ АЕ в
Бас редактор – с ерiк Ж ан Б ола Т м ұратқали дүйс Ен Б а ЕВ Бас ред
ак тордың бiрiншi орынб ас ары
м ақсат Ә д Iл Х ан Бас ред
ак тордың орынб ас ары
Айдын ҚАБ А – ж
ау апты х
атшы Талға
т КIРШIБ АЕ в – ж ау апты х атшының орынб ас ары н ұрлыб
ай ИТЕКБ АЕ в – те х.ред
ак тор
Күләш н АҚ ы ПО вА – аға к оррек
тор т ел.:
388-80-76 Бөлiм редакторлары: Құб аш МЕ
ңд IҒА
ЛИЕ в – с
аяси бюро т ел.:
388-80-72 Берiк ӘШIМО в – нарық т ел.:
388-80-69 Қалд
ар КӨМЕКБ АЕ в – қоғам т ел.: 388-80-65 Алма
т ИСӘ д IЛ – өрк ение т т
ел.: 388-80-64 н ұрғазы СА САЕ в – дод
а (спор т) т
ел.: 388-80-74 Бо ла тбек МҰХТ АРО
в – ж аңалықт
ар т ел:
388-80-68 Қу анышбек ҚАРИ – меншiк тi тiлшiлер қосыны т ел.:
Мек
енж айы: Сейфу ллин көшесi, 31 Те л.: +7 (7172) 32-43-38 E mail: aa_as tana@mail.ru Жандос БӘ д Ел Ұ лы – (А ст ана филиалының ж ет екшiсi) besbogda@mail.ru besbogda@y ahoo.c
om Мұр
ат А ЛМА
СБЕКҰЛ ы – тiлшi Салт ан СӘКЕ
н – тiлшi
Бүркiт н ҰР А С ы Л – тiлшi а ймақтағы тiлшiлер: Қар
ағанды – Серiк САҒ ын ТАЙ
те л.: 8777 3909779 Павлод
ар – Есенбек Б А зАРҚҰЛ те л.: 8702 3797079 Шымк ент – Шадияр МО Л д АБЕК те л.: 8705 9877799 А тыр
ау – н арғыз ҒАБ ду ЛЛИ
н А те л.: 8701 3663676 Газ
ет 2008 жылдың 17 қар ашасынд
а ҚР Мәдение т және ақпар ат
трлiгiнде тiрк
елiп, бұқар
алық ақпар
ат құр
алын есепк
е қою
тур алы
№9650 Г к
уәлiгi берiлг ен.
Ред акция авт орлар мақаласы мен ж арнама мазмұнына ж ау ап бермейдi. Авт орлар қо
лж азб
асы өңде лмейдi және к ерi қайт арылмайды. Көлемi екi к омпью
терлiк бе тт ен ас атын ма териалд
ар қабылд анб
айды. «Алаш
айнасынд а»
ж арияланған ма териалд
ар мен
суре тт ердi көшiрiп немесе
өңдеп бас
у үшiн
ред акцияның ж азб
аша рұқс
аты алынып,
газ етк
е сiлт
еме ж ас алуы мiнде ттi. қ ұрылтайшысы және меншiк иесi – «Т олғау » ЖШ с д иректор – а лександр Филимонович ан Тар
ат у қызме
тi те л.: 8 (727) 388-80-88 Алма
ты қаласы « д әуiр» РПБК ЖШС Қалд аяқов көшесi, 17 үй. Т ел.:
(727) 273-12-04, 273-12-54 Тапсырыс – №3471 А ст
ст ана
По лигр
афия», Бр усиловский көшесi, 87 үй. Т ел.:
(7172) 37-05-59 Тапсырыс – №914 Шымк ент қаласы «Оңтүс тiк по лигр
афия» б аспалар үйi» ЖШС Байтұрсынұлы көшесi, 18 үй. Т
ел.: (7252) 30-03-30, 30-03-31 Тапсырыс – №6211 Бағасы к елiсiмдi
Таралымы – 10 000 дана Газ
ет сейсенбi, сәрсенбi, бейсенбi, жұма, сенбi күндерi шығады.
о
о
+20 +25 о
+11 +17 о
+23 +28 о
+16 +18 о
+23+29 о
о
о
о
+23 +26 о
+18 +20 о
о
о
о
о
+24 +26 о
+14 +18 о
о
о
+24 +28 о
+17+22 о
+22 +28 о
+18 +20 о
+16+19 о
о
о
о
+17 +20 о
о
о
о
+24 +28 о
+18 +20 о
о
о маусым дс Сс Ср Бс Жм Сб Жс дс Сс Ср Бс Жм Сб Жс дс Сс Ср Бс Жм Сб Жс дс Сс Ср Бс Жм Сб Жс дс Сс 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 СКАнвОРд
...Қайда барам қашқанда? Түсіп қалам қақпанға... рЕдакция 2 маусымдағы №86 сканвордтың жауабы Көлденеңінен: Жоса. Есім. Маса. Акватория. но. Иен. Әпсана. Клуб. Өрт. ураса. Аң. Одақ. Кәр. Обал. Кие. Анис. Мехнат. Ми. Тігінен: Голкипер. Әке. Тарих. Жаманат. Ен. Атон. Песо. Акробат. Сари. Ладан. Иерусалим. Әмиян. Бақ. СИ. дзюдо. ұпай Шахматтағы жүріс Сүт
аралас тырған
айран, қымыз
Үндістан. мистикалық ағым нота
Тапанша Иоко...
Бразилия футбол
клубы Ит
тұқымы Қаңқа сүйек Қалқымалы көпір
Қарамқарсы мағыналы сөз Шумер.
аспан құдайы
Шәлі воро ши
ловтың танкісі
ішкі ой Кеме
қабырғасы Мұнай
құрамын дағы
көмірсутек нөкер
Жеңіл пальто
Тілсіз жау дәулет
керейдің күйі
Құспен аңға шығу Ара сүті
дихан құралы
Жапон сұйықтық өлшемі Жылқы
түсі Қансорғыш жәндік Еділдің
оң саласы
Франция қаласы
Ұшақ Шахмат
термині Қатар
ауа райы сара ТоқТамысоВа (Алматы) Көшенің ортасын қиып өтем деген бір итті көлік қағып кетеді. Бірақ ол итің көлік қаққаннан бірден өлмепті. Біріншіден, қатты келе жатқан көліктің күшінен кері ұшып, электр бағанына ілініп қалыпты. Итті тоқ ұрып өлді деп ойлап отырған шығарсыздар. Олай да емес. Бағаннан – балконға, балконнан – кранға, краннан – тасқа, тастан қайтадан бағанаға ұшып бара жатқан жерінен иесі көріп қалып, «қиналып өлмесін» деп басынан таспен бір ақ ұрады. Алайда иттің өліміне иесі әлгі көліктің жүргізушісін кінәлайды. *** Соңғы қоңыраудан үйге келген баласы: – Әке, ақша жоқ, ақша жоқ деуші едіңіздер ғой. Келесі жылы мен сіздерді қинамайтын болдым? – не дейсің? – Маған енді жаңа кітаптар алудың қажеті жоқ. Жетінші сыныпты қайта оқитын болдым.
Сабақ үстінде байқамай ұйықтап қалған мұғалім ояна кетсе, оқушылар күліп отыр екен. Мұғалім: – неменеге күлесіңдер, бүгін түс әлемінің патшасымен кездесуім бар еді, –депті әзілдеп. Ертеңінде бір оқушысының ұйықтап жатқанын көрген мұғалім: – Бала сабақ үстінде ұйықтаушы ма еді? – Кешіріңіз, түс әлемінің патшасымен кездесуім бар еді. – Ее, солай де, ол патша не айтады? – Кеше сізді көрмедім, келген жоқ, – дейді.
Шарапқа сылқия тойып алған үш жігіттің біреуі: – Қазір бізді полицейлер ұстап алса, моншадан келе жа тыр мыз деп айтайық, – дейді. Бір кезде олардың алдынан тәртіп сақ шы лары шығады: – Жігіттер, қызара бөртіп алып, моншадан келе жатырсыңдар ма? Мұндай сұрақ күтпеген әлгі үшеуі сасқаннан: – Жоқ, шарап ішкен едік, – депті. Туған күн иелері Әбдірәшит БайБолаТоВ (1929) – ақын, жазушы, Шыңжаң Жазушылар одағының мүшесі;
басқармасы бастығының орынбасары Ерғазы нұрғалиев (1954) – Ұлттық ғарыш агенттігінің жа уап ты хатшысы; Болат Шәкімов (1956) – Батыс Қазақстан облысы, Бөрілі ау да нының әкімі; Болат садықов (1957) – Алматы облыстық денсаулық сақтау бас қар масының бастығы; нұржамал үсенбаева (1958) – әнші, Халық әртісі, Мем ле кет тік сыйлықтың иегері (1958); Есләм уәхитов (1961) – Солтүстік Қазақстан облысы Ш.уә ли ха нов ауданының әкімі; Ерік Балапанов (1968) – «Қазкоммерцбанк» АҚ басқарушы ди ректоры; Ербол Бекмұханбетов (1974) – Батыс Қазақстан медицина ака де миясының ректоры, медицина ғылымының докторы; алмас сырғаБаЕВ (1979) – суретші. Мерейлеріңіз үстем болып, мәртебелеріңіз арта берсін! «алаш айнасы» Белгілі есімнің белгісіз сыры нұржамал: арабтың «нұр» (сәуле) және «жәмал» (сұлулық) сөзінің бірігуінен құралған есім. Жақсы түс – жарым ырыс Егер түсіңізге қаршыға құс кіріп жүрсе, өңіңізде бақытты, дәулетті болады екенсіз.
Тілге бөлген ақшаны санап қалдың, Үзілген үміттерді сабақтар кім? Киттердің құлқынынан аспай жатыр, Шашылған несібесі шабақтардың. Басшылар қымқырады қаржыңды әлі, Ақша жеу дертке айналды әр жылдағы. Өз тілінің ақшасын жеген надан, Өз тілін жемей ме екен аузындағы. Хамитпен тамаша еді тарихымыз, Жоғалды ғой бірақ бұл танитын із. Бандыны қуа ма деп сеніп едік, дүниені қуып кетті Хамитіңіз. Ақынның орындалмай көп арманы, Барынан көбейіп тұр жоғалғаны. Жүлдесін көбінесе сен алушы ең, Айтысың не боп кетті «Хабардағы?» Мысықты ақылды деп жүрсек... америкалық ғалымдар мысықтардың ажырату, тану қабілетінің құстарға қарағанда, әлдеқайда төмен екендігін дәлелдеді. мәселен, қарға мен тотықұс «қулық-сұмдық» жағынан олардың алдын бес орап кетеді екен. Ғылым тілімен айтқанда, мысықтар физикалық нысандар ара сындағы себепсалдарлық байланысты анықтауға қа бі лет сіз. Мұндай қорытынды Felis catus тұқымды 15 үй мы сығы қа тысқан зерттеу нәтижесінде шығарылды. Жан уар ларға тамақты жіпке байлап берген кезде олар тамақтың өзі не ұмтылып, оны жіпті тартып алып жеуге болатынын ес кер меген. Мұндай сыннан қарға мен тотықұс сүрінбей өтіп ті. зерттеудің екінші кезеңінде мысықтарға екі жіп бе ріл ген. Алғашқысының ұшына тамақ байланса, екіншісі – бос жіп. Сынақ кезінде 15 мысықтың біреуі ғана ұшына та мақ байланған жіпті кездейсоқ тартып алып жеген. Мұ ның алдында ғалымдар ұзақ қарғаның ойлау қабілеті май мыл дікімен парапар екенін анықтаған еді. демек, жан уар лардың ішінде саналылық жағынан маймыл мен иттен ке йін гі орын дар қарғалар мен тотықұсқа тиесілі. Күннен алыстап барамыз Жапон астрономдары Жердің күн жүйесінен бірте-бірте ажырап бара жатқанын анықтады. Бұған физикадағы қарапайым гравитациялық тартылыс заңы себеп екен. Sky and Telescope басылымының хабарлауынша, жапондық ғалымдардың еңбегі Күн мен Жердің қатынасына қатысты түрлі орындыорынсыз болжамдарды жоққа шығарып отыр. Астрономдардың түсіндіруінше, гравитация заңдылығы бойынша, өзара тартылған денелер уақыт өте келе толқымалы қозғалысқа ұшырайды. Күн жүйесіне қатысты Ай мен Жер дің қоз ға лысы – дәл осындай деформацияның әсері. Бұл құбылыстың нәтижесінде Күннің өз осінен айналуы 100 жылда үш ми ли секундқа қысқарып, Жер болса жыл са йын одан біртебірте қашықтай түседі екен. Сәй ке сін ше, Ай біздің ғаламшарды айналуын жылы на 0,000017 секундқа ұзартып, одан 4 сан ти метрге алыстайды. Бұдан бес жыл бұрын Жердің Күнмен ара қашықтығының ұзарып бара жат қанын Григорий Красинский мен виктор Брум берг сияқты орыс астрономдары да айтқан бо ла тын. Бірақ олар мұның себебін түсіндіре ал ма ған еді. Айта кетейік, Күн мен Жердің орташа ара қашықтығы бір астрономиялық бірлікке, яғни 149597870,696 шақырымға тең. Бірақ соң ғы зерттеулер бұл өлшемнің жыл сайын 15 сан ти метрге ұзаратынын көрсетіп отыр.
1944 жылы қазақтың қаһарман қызы Әлия Молдағұловаға Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. 1992 жылы Елбасы нұрсұлтан назарбаевтың Жарлығымен «Қа зақстан Республикасы Мемлекеттік Жалауы туралы», «Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Елтаңбасы туралы», «Қа зақ стан Республикасы Мемлекеттік Әнұранының музыкалық ре дак ция сы ту ра лы» заңдар күшіне енді. 2007 жылы бұл күн – Мем ле кет тік рәміздер күні болып бекітілді. Document Outline
жүктеу/скачать 4,07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|