"фараби əлемі" атты халықаралық ғылыми конференция материалдары
ӘЙТЕКЕ БИ АУДАНЫНЫҢ АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ ЗИЯНКЕСТЕРІНІҢ
жүктеу/скачать 2,79 Mb. Pdf көрінісі
|
| ӘЙТЕКЕ БИ АУДАНЫНЫҢ АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ ЗИЯНКЕСТЕРІНІҢ
БИОАЛУАНДЫЛЫҒЫ Жеңіс Н. А. Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе Өңірлік Мемлекеттік Университеті serim2017@mail.ru Əйтеке би ауданында ауыл шаруашылығына жарамды жер аумағы 188,9 мың га. Оның ішінде жыртылатын жері 69,3 мың га, шабындығы 4,3 мың га, жайылымы 835,8 мың га. Зиянкестердің əерінен ауыл шаруашылығы өсімдіктерінің өнімділігі 10-20% азаяды, ал кейде өнім түсімінің болмауы да мүмкін,сондықтан зиянды жəндіктермен күресті дұрыс ұйымдастыру үшін олардың түрлерін, биологиясын, олардың көбеюіне əсер ететін жағдайларды, мониторинг пен күресу шараларын жақсы білу қажет. Зиянды бунақденелерге қарсы күресу шараларында дұрыс шешім қабылдау үшін, өсімдіктің заладануын көрсететін, экономикалық зияндылық шегін (ЭЗШ) білу қажет. Ауыл шаруашылығы дақылдарына зиян келтіретін көп қоректі зиянкестердің түрлері Brachicera – қысқа мұрттылар отряд тармағына, Acrididae - нағыз шегірткелер тұқымдасына, Dolichocera – ұзын мұрттылар отряд тармағына, Grylotalpidae – бұзаубас тұқымдасына, Tettigoniidae - шекшек тұқымдасына, Gryllidae - шілделік (қара шегіртке) тұқымдасына жатады. Дақылдың алғашқы даму кезеңдерінде шыртылдақ қоңыздар, шегірткелер, астықтың жолақ бүргесі, арпа швед шыбыны маңызды роль атқарады. Жаздық бидайдың вегетациялық өсу кезеңінде гессен шыбыны, астық егеушілер, бидай трипсі (имагосы), шегірткелер зиян келтіреді. Дəн пісу кезеңінде өнімнің жоғалуына бидай трипсі, астық сұр көбелегі,астық қандалалар, цикадалар,бітелер туғызуы мүмкін . Қазақстан аумағында шегіртке насекомдарының 10-15 жуық түрлері ауылшаруашылығы дақылдарының аса қауіпті зиянкестері болып саналады. Шегірткелердің көп жылдық динамикасында циклдік байқалады,қатты көбеюлері мен депрессиялық жайлар кезектесіп отырады. Қазақстан аумағында үйірлі обыр шегірткелерінің келесі түрлері аса қауіпті зиянкестер болып саналады: Марокка шегірткесі (Dociostaurus maroccanus), Азияттық шегіртке (Locusta migratoria migratoria), Италиялық прус - Calliptamus L italicus.L. 36 Үйірлі обыр шегірткелерінің (ЭЗШ) көрсеткіші 5 экз./м 2 жеткенде, ауылшаруашылығы дақылдарының аумағы инсектицидтермен, Қазақстан Республикасының аумағында рұқсат етілген 2009 жылы тізімі бойынша өңделеді. Астық дақылдарының зиянкестерімен күресу шараларының ішінде жетекші орынды кешенді- шаруашылық жəне агротехникалық шаралары алады. Зиянкеске төзімді сорттарды енгізу маңызды болып табылады. Астық дақылдарына биологиялық күресу шаралары қолға алынбаған,химиялық күресу шарасын қатты залалданған егістіктерде пайдаланылады. Ғылыми жетекшісі: Сырымбетов С.Т., аға оқытушы,магистр жүктеу/скачать 2,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|