"фараби əлемі" атты халықаралық ғылыми конференция материалдары
ЖҰПСЫЗ ЖІБЕКҚҰРТЫНЫҢ ЗИЯНЫ ЖӘНЕ ОЛАРҒА ҚАРСЫ КҮРЕС
жүктеу/скачать 2,79 Mb. Pdf көрінісі
|
| ЖҰПСЫЗ ЖІБЕКҚҰРТЫНЫҢ ЗИЯНЫ ЖӘНЕ ОЛАРҒА ҚАРСЫ КҮРЕС
Кенжебай Э. Б. Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе Өңірлік Мемлекеттік Университеті tarum.65@mail.ru Елімізде ауыл шаруашылығы дақылдарына, көпжылдық екпе өсімдіктерге, шабындықтар мен жайылымдарға алуан түрлі зиянкес бунақденелілер, өсімдік аурулары зиян келтіруде. Дүниежүзінің көптеген елдерінде соңғы жылдары жаңа карантинді нысандардың пайда болуы мен таралуынан фитосанитарлық жағдай күрт нашарлаған. Бірқатар елдерде көптеген жеміс жəне екпе ағаштарын америкалық ақ көбелектің зақымдауы нəтижесінде фермерлер аса көп экономикалық шығынға ұшырауда. Осы зиянкесті мысалға ала отырып, егер карантин ережелері сақталмаса, мұндай нысандар қаншалықты тез таралатынына көз жеткізуге болады. Насекомдардың ішінде зиянкестер ретінде ерекше орын алатын қабыршаққанаттылар жəне қатқылқанаттылар болып табылады.Солардың бірі облыстың карантинді обьекті болып табылатын түр -Жұпсыз жібекқұрты немесе жалқы жібекқұрты –Ocneria(Lymantria,Parthetria) dispar L. Жүйелік орны-Қабыршаққанаттылар отряды-Lepidoptera, Пілдетоқушылар тұқымдасы- Lasiocampidae. Жұпсыз жіберқұрт Ресейдің еуропалық бөлігіненде,Қырымда жəне Кавказда,Сібірдің ұсақжапырақты ормандарының жəне орманды далаларының аймағында,Орта Азияның тауларында,Алтай мен Саянда,Приамурьеда,Сахалинде жəне Приморьеде таралған. Жұпсыз жібекқұрт құрғақсүйгіш жəне жарықсүйгіш жəндік болып табылады.Оның күрт өсуінің алғашқы ошақтары ең кəрі кесілген ағаштарда, егінқорғаушы сызықтарда жəне еменнің жəне қайынның ерте өсетін формасында, 20 жылдан көп уақыт тұрған терек жəне талдан тұратын ормандарда кездеседі. Өте жиі резервациялар мен алғашқы ошақтар бақтарға,саябақтарға жəне орманды саябақтарға,əсіресе өзуақытылы жəне систематикалық күрес жұпсыз көбелекпен жүргізіліп жатпаған жерлерде бейімделген. Аналықтар жұмыртқаларды тығуға тырысады,сондықтан оларды ең кəрі ағаштардың қабығының терең сызаттарына,жарақаттанған жерлеріндегі діңдерде, ағаштардың шайылған тамырларының астында,жердің үстіне шығып тұратын тамыр табандарынан,жаңа өсіп келе жатқан ағаштың діңдеріішінде кездеседі.Жаппай көбею жылдарында жұмыртқа салғыштарды үйлерде, 40 құрылыстарда,дуалдарда,бағаналарда, даладағы отырғыштарда жəне басқа да құрылыстарда жəне ғимараттарда табуға болады. Жұпсыз жібекқұртқа қарсы күресте химиялық, биологиялық механикалық,физикалық жəне профилактикалық,агротехникалық əдістер қолданылады. Көбіне зиянкестермен химиялық күрес жүргізіледі жəне оның нəтижесі бірден көзге көрінеді. Бұл ретте, мұндай амалдың соңғы уақытта кең пайдаланылуы ғалымдарды алаңдатуда. Пестицидтер шашқан кезде су, топырақ, ауа ластанады.Пестицидтерді қолдануды қысқарту, оны қолдану регламентін сақтайтын уақыт келді.Оның есесіне биологиялық күрес жүргізуді дамыту қажет. Ғылыми жетекші: аға оқытушы,магистр Абдукаримов А.М. жүктеу/скачать 2,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|