"фараби əлемі" атты халықаралық ғылыми конференция материалдары
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН АЙМАҒЫНДА ҚЫЗАНАҚТЫ ЗАҚЫМДАЙТЫН
жүктеу/скачать 2,79 Mb. Pdf көрінісі
|
| ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН АЙМАҒЫНДА ҚЫЗАНАҚТЫ ЗАҚЫМДАЙТЫН
ALTERNARIA САҢЫРАУҚҰЛАҒЫНЫҢ МОРФОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ Салыбекова Н.Н. Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық Қазақ-Түрік Университеті karakat_84@mail.ru Егістіктерді шаруашылыққа дұрыс пайдаланбаудың нəтижесінде көкөністердің сапасы біртіндеп төмендей бастады. Қызанақ – бағалы көкөніс дақылы. Оның жемісі бағалы көкөністік азық. Жемістің өнімділігі оларда кездесетін түрлі аурулар салдарынан біраз азаяды. Алматы облысында көкөніс шаруашылығы жақсы жолға қойылған. Көкөністердің көп түрлерін зардаптап өнімін төмендететін ауру қоздырғышы Alternaria туысының түрлері. Сондықтан ауру қоздыратын көкөніс түрлерін анықтап, патогеннің биоэкологиялық ерекшеліктерін нақтылап, күресу шараларын белгілеу өзекті мəселе болып табылады. Шаруашылық егістіктерде (Алматы облысының аудандарына) альтернариоз ауруы бойынша бір маусымда бірнеше маршрутты зерттеулер жүргізілді. Егістікте аурудың таралу аймағы анықталып, үлгілері алынды. Саңырауқұлақ түрлерінің морфологиялық сипаты негізінде Н.А.Наумов жəне М.А.Литвинов анықтамалары арқылы түрлері анықталды. Alternaria туысы түрлерінің морфологиялық ерекшеліктеріне мына белгілер пайдаланылды: біріншіден конидиялар формасы мен өлшемі, конидия сағағының өлшемі мен формасы. Сонымен қатар споруляциясы (three dimensional sporulation pattern) сияқты кешенді тəн белгілер – спора түзу түрі, споралар тізбегі, олардың ұзындығы, бұтақтану түрі, спора өлшемі жəне олардың тығыздығы 66 есепке алынды. Қызанақтың алтернариоз ауруы дақ түрінде зақымдады. Дақтар қара-қоңыр, сұр, кейде тіпті қара-қошқыл шеңберлі болып үлкен аумақты қамтыды. Жапырақ альтернариозы шеңберлі дақтар түрінде болса, сабағында бірнеше көлденең сызықтар түрінде болды. Ал, жемістері мен тамырларында Alternaria solani L.R.Jones қара шірік, кейде сарғыш түсті, көбінесе қара өңезді дақ түрінде кездесті. Қызанақтың жас жəне ересек түрлері жапырағы зақымдады. Зақымданған өсімдіктің беткі ұлпаларынан ауру қоңыр-қара өңездер түрінде кездесті. Конидиялар ұзындығы 58-140х15-20 мкм тізбек түрінде кездесті. Ересек өсімдіктің төменгі жапырақтарында сары-қоңыр түсті дақтардан басталып, бірте-бірте жапырағы солып, түгелдей қарайды. Инфекция көзі зақымданған тұқым жəне топырақта қалған өсімдік қалдықтары болып табылады. Alternaria конидиялар жəне жіпшумақ түрінде сақталады. Alternaria solani негізгі ерекшелігі конидия сағағынан конидиялардың пролеферация жолымен пайда болуы. Alternaria solani түрімен енді зақымдана бастағандарында микроконидилер түзілсе, кейінірек жəне түгелдей қарайғандарында макроконидиялар жетілді. Қызанақты зақымдайтын альтернариоз ауру қоздырушысы Alternaria solani екендігі анықталды. Морфологиялық ерекшелігі нақтыланды. Күресу шараларын жасау, экологиялық ерекшеліктерін зерттеу маңызды. жүктеу/скачать 2,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|