"фараби əлемі" атты халықаралық ғылыми конференция материалдары
ҚОШҚАРКӨЛ КӨЛІНДЕГІ ТЫРАН (ABRAMIS BRAMA) БАЛЫҒЫ
жүктеу/скачать 2,79 Mb. Pdf көрінісі
|
| ҚОШҚАРКӨЛ КӨЛІНДЕГІ ТЫРАН (ABRAMIS BRAMA) БАЛЫҒЫ
ПОПУЛЯЦИЯСЫНЫҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ КӘСІПТІК СИПАТТАМАСЫ Сихимбай А.М. əл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті aygerim.sihimbay@bk.ru Қошқаркөл – Алакөл көлдер жүйесінің құрамындағы шағын орналасқан тұйық көл. Көлдің ауданы – 120 км 2 құрайды. Тыран балығы алғаш 1987 жылы Алакөл көліне Бұқтырма суқоймасынан жерсіндіріліп, кейін 1989 жылдың күз айларында ғылыми жəне кəсіптік аулауда Қошқаркөл жəне Сасықкөл көлдерінен аулана бастады. Қазіргі кезде Алакөл көлдер жүйесінде олардың саны жоғарылап, ауланымда негізгі басым түрлердің бірі болып қалыптасты. Тыран бойынша материалдар 2016 жылы Қошқаркөлдің мониторингтік станцияларынан ғылыми аулардың көмегімен ауланды. Биологиялық анализ мəліметтеріне сəйкес, балықтардың ұзындық-жастық қатары, жыныстық құрылымдары, олардың статистикалық мəліметтері МS«Excel» бағдарламаласы арқылы орындалып, кейін қателіктері ескеріліп, нəтижелері нақты көрсетілді. Тырандардың жасы кафедраның зертханасында қабыршақтары арқылы, МБС-8 бинокулярымен анықталды. Біздің мəліметтерімізде ауланған тырандардың жастық қатары 2-13 аралығында болды. Сəйкесінше олардың ұзындығы 81-352 мм арасында ауытқып, дене салмақтары 10-787 г аралығында болды. Тырандардың Фультон бойынша орташа көрсеткіші 1,61 индексіне сəйкес келеді. Жалпы Алакөл көлдер жүйесінде тырандар 3-4 жасында толықтай жыныстық жағынан жетіледі. Аталықтары 68 аналық дараларына қарағанда 1 жыл ерте жетіледі. Қошқаркөлде тырандардың абсолютті жеке тұқымдылығы 92-383 мың аралығында болса, олардың мөлшері балықтың жасы мен салмағына тікелей байланысты болып келеді. Жыныстық жетілген дараларының мөлшері əртүрлі болады. Ғылыми есеп берулердің мəліметтеріне сəйкес ұзындығы 29 см болатын тырандардың жыныстық жетілмеген даралары тіркелген. Ауланымда тырандардың жыныстық құрылымдары 1:4 қатынаста болып, аталықтарының үлесі біршама жоғары болды. Ғылыми жəне кəсіптік ауланымда тырандардың 5+ жастағы даралары көп ауланып, олардың аулаудағы үлесі 60,22% құрады. Ал ұзындық құрамы бойынша кəсіптік ауланымға 120-160 мм арасындағы даралары көп түсіп, жалпы ауланымның 52% тиесілі болды. Бұл ұзындық құрамындағы балықтар ау көзі 30 мм кəсіптік ауларға көптеп түсетіні белгілі болды. Ал салмақтық құрылымын сипаттайтын болсақ, ауланымда 100 граммға дейінгі даралардың саны басым болып, жоғарыда келтірілген мəліметтерді растады. Қошқаркөлдегі тыран популяциясының құрылымдық ерекшеліктерін сипаттайтын болсақ, аталған көлдегі басқа кəсіптік балық түрлеріне қарағанда жастық қатары жоғары, алайда ұзындық жəне салмақтық құрылымдары басқа суқоймалармен салыстырғанда біршама төмен болатындығы анықталды. Ғылыми жетекшісі: аға оқытушы Шарахметов С.Е. жүктеу/скачать 2,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|