"фараби əлемі" атты халықаралық ғылыми конференция материалдары
ІЛЕ АЛАТАУЫНДА КЕЗДЕСЕТІН MENTHA PIPERITA L. ӨСІМДІГІНІҢ
жүктеу/скачать 2,79 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІЛЕ АЛАТАУЫНДА КЕЗДЕСЕТІН MENTHA PIPERITA L. ӨСІМДІГІНІҢ
ЖАПЫРАҒЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫМДЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІН ЗЕРТТЕУ Куан Л. Əл-Фaрaби aтындaғы Қaзaқ Ұлттық Университеті quanlazat@gmail.com Дəрілік өсімдіктердіӊ бірі - жалбыз. Ол - хош иісті, көп жылдық шөптесін өсімдік. Мentha piperita L. өте пайдалы дəрілік қасиетті жоғары медицинада кеңінен қолданылуда. Қазіргі таңда барлық ғаламшардың түкбірінде бүйрек, бауыр, жүрек ауларын емдеу жолында қолданыс табуда. Мentha piperita L. құрылымын зерттеу өзекті мəселеге айналуда. Mentha piperita L. өсімдігінің жaпырaқ тaқтaсы қосжарнақты өсімдіктердің тақтасына тəн. Жапырақтың құрылымы жоғарғы жəне төменгі эпидермис клеткасынан, бағаналы жəне борпылақ мезофилл ұлпаларынан, өткізгіш шоқтың ксилема жəне флоэма элементтерінен тұратындығын айқын байқауға болады. Жоғарғы эпидермис клеткалары бір тізбек бойымен орналасқандығы байқалады. Оның сыртын кутикулaның қaлың қaбaты жaуып тұрaды жəне устьицaлaрының сaны aз, көптеген 43 трихомалардан тұратындығын байқау болады. Жaпырaқ тақтасының қалыңдығы 0,706 ± 0,22 мкм. Жоғарғы эпидермис клеткасының қалыңдығы 0,61 ± 0,11мкм. Жaпырaқтың жоғарғы эпидермис қалыңдығы көзге айқын көрінеді, клеткалары тығыздалып қатарласа орналасқан, жоғарғы эпидермис клеткасының үстіңгі қабатында трихомалары бірнеше қатарласа орналасқан. Жапырақтың төменгі эпидермис клеткасының қaлыңдығы 0,38 ± 0,24 мкм. Бағаналы ұлпа жасушаларының пішіні бағана немесе діңгек тəрізді болып, үстіңгі эпидерма жасушаларына көлденең бағытта, өзара тығыз орналасады. Бағаналы ұлпа жасушаларында жапырақтағы барлық хлоропластардың негізгі бөлігінде орналасқан, соңдықтан жапырақтардың үстіңгі беті қою жасыл түсті жəне негізінен фотосинтез қызметін атқарады. Бағаналы мезофилл ұлпасының орналасуы баға тəрізді қатарласа орналасқан, клетка қалыңдығы 0,295 ± 0,55 мкм. Борпылдақ ұлпа жасушалары сопақтау əр түрлі пішінді, олар бір - бірімен тығыз жанаспай жасуша аралық кеңістіктер қалдырып, астыңғы эпидермиске таяу орналасады. Бұларда хлоропластардың саны бағаналы ұлпамен салыстырғанда кем, сондықтан фотосинтез қарқындылығы төмен болып келеді. Негізінен борпылдақ ұлпа арқылы ауа алмасу жəне транспирация жүзеге асады. Mentha piperita L. өсімдігінің борпылдақ ұлпаның бағаналы ұлпамен жанасып жатқан біраз жасушалары арнаулы қызметтер атқарады. Бұлар жинағыш жасушалар болып табылады. Бағаналы ұлпаның екі, үш жасушасына жинағыш жасушалардың біреуі жанасады да, онда фотосинтездің нəтижесінде пайда болған органикалық заттар ерітінділерінің сүзгілі түгік арқылы тезірек жылжуына əсерін тигізеді. Ғылыми жетекшісі: б.ғ.к., аға оқытушы Б.М. Тыныбеков жүктеу/скачать 2,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|