Фармацевтикалық технология ғылым ретінде,міндеттері
Дәрілік өсімдік шикізатын экстракциялау процесіне әсер ететін факторлар
жүктеу/скачать 126,57 Kb.
|
Ôàðìàöåâòèêàëû? òåõíîëîãèÿ ?ûëûì ðåò³íäå,ì³íäåòòåð³
| 14. Дәрілік өсімдік шикізатын экстракциялау процесіне әсер ететін факторлар.
Шикізаттан белсенді заттарды алу процесі өте күрделі және ісіну, жасуша ішінде бастапқы шырынның пайда болуы және масса алмасу кезеңдерінен тұрады. Өсімдік материалын алу процесі өсімдіктің құрамдас бөліктерін жай еріту емес. Оны жасуша ішінде де, оның бетінде де болатын физика-химиялық процестердің әртүрлілігі ретінде қарастыру керек. Еріту процестерімен қатар диффузия, осмос, адсорбция және т. б. құбылыстар жүреді. Экстракция үшін кептірілген материал жиі қолданылады, онда ылғалдың жоғалуына байланысты протоплазманың көлемі азаяды және жасуша қабығындағы қалыптасқан қуыстар ауамен толтырылады. Ісіну кезеңі. Экстра-агентпен жанасудың алғашқы сәттерінде құрғақ өсімдік шикізатының жасушалары ісінеді. Бұл процестің ұзақтығы негізінен өсімдік материалының гистологиялық құрылымына, оның ұсақталу дәрежесіне, сондай-ақ экстрагенттің табиғатына байланысты. Жасушалардың ісінуі нәтижесінде ауаны олардан экстрагент шығарады, ол алдымен сыртқы, негізінен жойылған жасушалардан еритін және ерімейтін заттарды шығарады. Жасуша ішіндегі бастапқы шырынның қалыптасу кезеңі. Содан кейін экстрагент ерімейтін қабықтар арқылы терең орналастырылған жасушаларға еніп, олардағы заттарды ерітіп, айтарлықтай осмотикалық қысымы бар концентрацияланған ерітінді — "бастапқы шырын"түзеді. Масса алмасу кезеңі. "Бастапқы шырынның" жоғары концентрациясының нәтижесінде жасушалардың ішінде осмотикалық қысым аз болады, бұл жасушалардың құрамы мен олардың айналасындағы сұйықтық арасындағы диффузиялық алмасуды тудырады. Бұл экстракция процесінің негізі болып табылады, бұл жасушалардың сыртында орналасқан экстрагентпен түзілген концентрацияланған ерітіндіні сұйылтуға әкеледі. Бұл диффузия және осмос процесі тепе-теңдік пайда болғанға дейін жүреді, яғни жасуша қабығынан өтетін заттардың жасушалардағы және олардан тыс концентрациясы бірдей болады. Белсенді заттардың толықтығы мен алу жылдамдығына әсер ететін факторлар. Экстракция процесінің динамикасына, демек, инфузия мен отвардың сапасына келесі факторлар әсер етеді: шикізат пен экстрагент мөлшерінің қатынасы; шикізаттың стандарттылығы; шикізаттың гистологиялық құрылымы; шикізатты ұнтақтау дәрежесі; қолданылатын жабдықтың материалы; температура мен тұндыру уақыты; ферменттер мен микрофлораның әсері; белсенді заттардың химиялық құрамы; ортаның рН. С о о о о н о н и е к о л и ч е с ы с ы р ы р ы и э к с т р а г е т а . Рецепттердегі инфузиялар мен отварды әртүрлі жолдармен тағайындауға болады: 1. Бастапқы өсімдік шикізатының мөлшері және су алу көлемі көрсетіледі. 2. Сорғыштың көлемі ғана көрсетіледі. Бұл жағдайда дәрігер фармацевтке өсімдік шикізатының мөлшері туралы мәселені шешуге мүмкіндік береді. Егер рецептте жалпы тізімдегі дәрілік өсімдік шикізатының мөлшері көрсетілмесе, инфузия мен отвар (1:10) қатынасында дайындалады. Құрамында күш әсер ететін заттар бар дәрілік өсімдік шикізатынан (термопсис шөптері, сандықтың жапырағы және т. б.) алу дәрігердің нұсқауы бойынша, ал шикізат мөлшері туралы нұсқаулар болмаған жағдайда — 1:400 қатынасында және негізінен концентрат сығындыларынан дайындалады К о э ф ф и ц и е н т В О д О П О г Е Н и я (Кз) инфундирканың перфорацияланған стаканында оны сығып алғаннан кейін ұнтақтаудың стандартты дәрежесіндегі өсімдік шикізатының 1,0 г ұсталатын сұйықтық мөлшерін көрсетеді. С а н д а р н о с т ы с ы р ы р я . Су сығындыларының құрамы мен концентрациясы, олардың ағзаға әсер ету күші мен сипаты шикізатқа, атап айтқанда, ондағы белсенді заттардың құрамына байланысты. Өсімдік материалындағы соңғылардың саны өсімдіктердің өсу жағдайлары мен орнына, жинау уақытына, кептіру режиміне және басқа факторларға байланысты өзгереді. Стандарт НТҚ талаптарына жауап беретін шикізат деп аталады. Дәрілік шикізат қаптаманың заттаңбасында әсер етуші заттардың (%) немесе оның әсер ету бірлігіндегі биологиялық белсенділігі (бірл) көрсетілген дәріханаларға түсуі тиіс. Су сорғыштарын алу үшін стандартты шикізатты немесе белсенді заттардың көп мөлшерін және биологиялық белсенділіктің жоғарылауын қолдануға болады Г и с О Л о г и ч е с Е с Е С Е С Е С Е С Е С Е С е с ы р ы Экстракция жылдамдығы көбінесе жасуша мембраналарының құрылымына байланысты, бұл экстрагеннің өтуіне айтарлықтай кедергі болып табылады, сонымен қатар олар неғұрлым қалың және тығыз болса. Егер жасуша мембранасы өте тығыз болса, жасуша тіндері жеткілікті бос болмаса және жасушааралық қозғалыстар мен арналар аз болса, онда экстракция баяу жүреді. Жасуша мембранасының құрамы да үлкен маңызға ие. Жасуша тінінің қаңқасы целлюлозадан тұрады. Көптеген өсімдіктердің жасушалық тіндері целлюлозаны ылғалдандыруды қиындататын Кутин, церин және лигнинмен қаныққан. Жасуша мембраналарына малынған пектиндер суық судың әсерінен ісініп, қайнаған суда гидрозол түзеді. Өсімдік материалында басқа гидрофобты және гидрофильді заттардың болуы да шығаруды кешіктіреді С т е е е е е е е е е е е е е р е и е л а . Су сығындыларын алу үшін өсімдік шикізаты кептірілген, ұсақталған және еленген түрінде қолданылады. Өсімдік шикізатын ұнтақтау әртүрлі анатомиялық құрылымның жасушалық құрылымы бар және шикізаттың ылғалдылығын жақсартатын гидрофильді заттардың тең емес мөлшері бар материалдың қалыңдығына еріткіштің енуін жеңілдету қажеттілігінен туындайды Т е р е р а и п р р о л ж и т е р е с С а и з в л е н и я (экстракция кинетикасы). Экстракция режимі, яғни экстракцияның температуралық жағдайлары және өсімдік шикізатының экстрагентпен байланысу ұзақтығы сығындының сапалық және сандық құрамына қатты әсер етеді. Ф е р м е т ы и м и к р о ф л о р а . Өздеріңіз білетіндей, дәрілік өсімдіктерде ақуыз табиғаты бар көптеген ферменттер бар. Тірі өсімдіктегі ферменттердің әсерінен әртүрлі заттардың түзілуі мен ыдырауының өте күрделі процестері жүреді. жүктеу/скачать 126,57 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|