ФГЗ Оқу –өндірістік тәжірибесідан өтуі туралы күнделік-есеп

тегі, аты, әкесінің аты ( ол бар болған жағдайда)

16. 01. 2021.

Р\с№	Кәсіптік практиканың бағдарламасына сәйкес әр күн үшін орындалған (оқып болған)жұмыстардың атауы	Кәсіптік практикааның бағдарламасына сәйкес, жұмыстарды орындау (оқыту) мерзімдері		Өндірістен    кәсіптік    практика жетекшісінің   қолы
		басталуы	аяқталуы
14.	Фитотерапияда жиі қолданы латын және емдеу үшін тиімді шикізаттар Жануарларданалынған дәрілік шикізат	9:00                  14:00

Бал ара шаруашылығының өнімдері: Балауыз ( Cera), Прополис (Propolis ), Ара сүті ( Аріlасиm), Араның уы ( Аріtохіnum) , Гүл тозаны , Ара балы.

2. Балауыз (Сега) дегеніміз - араның балауыз өндіретін безінен шығатын ара өнімі. Ол сары немесе ақ түсті гидрофобты зат, сумен және басқа сүйықтармен бірікпейді. Суда және глицеринде және баска еріткіштерде ерімейді, спиртте өте нашар ериді, бірақ ішінара қайнап жаткан спіртте ериді. Органикалық еріткіштерде (бенинде, скипидарда, эфирде) ериді. Балқу температурасы 62,5-70°С.

Химиялық құрамы. Балауыздың шамамен химиялык дербес 15 компоненті бар, сондай-ақ оның күрамына балдың түсі мен хош иісін жақсартатын бояғыш және жағымды иісті заттар кіреді. Балауыздың кұрамы майлы қышқылдардың бір атомды спірттердің күрделі эфирлерінен түрады. Көп мөлшерде пальмитин кышкылының мелиссил спиртінің эфирі С31Р63ОН болады. Сонымен қатар, оның құрамында неоцеротин (С25Н50О2), церотин (С27Н54О2), монтан (С29Н.58О2), мелиссин (СзіН^^Оз) кышқылдар және неоцерил (С25Н5.ОН), церил (С2і5Н5зОН). мерішил (СюНбіОН) және мелиссия деген спирттер кездеседі. Сары балауызда каротиндер және А дәрумені, ал ак балауызда олар ағартылғанда ьідырайды.

Қолданылуы. Фармацевтикалык тәжірибеде балауызды май дәрілерді және бұласыр массасын дайындау үшін қолданылады. құрамында балауз бар май дәрілерді жараға немесе жарақаттанған жерге, күйікке қолданса жақсы нәтіже береді, себебі А дәруменің әсеріна байланысты болып есептелінеді.

3. Прополис (Ргороlis) – ара жемісі жоғары молекулалық органикалық зат. Ол екі грек сөздерінен: Рго- алдынғы және роlis - қала құралған. Ара жан ұясы өмірінде манызды роль аткарады. Аралар прополиспен ұяның жарықтарын бітейді. үялардьң фальцаларын, рамкалардын иіндерін бекітеді, бал мен гүл тозаңьна қойма болатын және личинкаларға тербетпелі орьн үшін қызмет ететін балауыз үяшьқтарын өңдейді. Омартаға келіп кірген және араның уымен уланып өлген кесіртке, жылан, тышқандарды аралар прополиспен орап бекітіп тастайды, сөйтіп омартанын мыңдаған тұрғын араларын жағымсыз иіс- қоқыстан, бактериялы өсімдіктерден қорғап, балдьң іріп-шіруіне бөгет жасайды

Химиялық қүрамы. Прополисте орта есеппен 55% қара май және бальзам, 10% хош иісті эфир майы, 30-35% балауыз және 5% гүл тозаны болады. Соңдай-ак, оның құрамында флавоноидтар (халкон, флавонол) дәрумендер, ал күлінде темір, марганец, кальций, алюминий, кремний, ванадий, стронций табылған. Прополистің органикалық қосылыс болып табылатындығы, онда күл компоненті, бәрінен бурын фитонцидтер әсер ететін ұшпалы эфирлері бар екендігі аныкталған.

Қолданылуы. Медицинада прополистен дайындалған дәрілер әр түрлі сырқаттар жөнінде: тыныс жолдары ауырғаңда, өкпе туберкүлезі және бронхитті, іштегі жараны емдеуге, ұзаққа созылған ірінді сырқаттар, жазылуы қиын жаралар, пневмония сиякты аурулардын алдын алу және емдеу, балаларда болатын бронхитті демікпе сыркатына прополис үсынылады, Дерматология, хирургияда, стоматологияда, отоларингологияда, гинекологияда, тіпті шаштың түсуі сияқты сырқаттарға да қолданады.Ауыз шаюға прополис экстрактысынын 10-15%-тік спиртті су ерітіндісін (бір стакан суға 20 тамшы) ұсынуга болады. Жоғары сортты прополисты тыныс жолдары мен өкпе сырқаттанған кезде тамақ булау ретінде пайдаланады. Дәрі-дермектер, Пропоцеум, пропосол, 10-15%-тік спиртті су ерітіндісі.

4. Ара сүті (Аріlасum) - латын сөзі аріз- ара, Іас- сүг. Сүт қоректідердін буздерінен сүттің бөлініп шығатыны сияқты ара сүті асыраушы аралардың бас бездерінен (жүтқыншак, жоғарғы жақ сүйек және аллотрофтық секрет) өндіріледі. Сүт алу үшін үрғашы араны үясынан әкету керек, аралар тек сонда ғана ұя сала бастайды (кейде ондаған үя салады). Ондаған немесе жүздеген үрғашы ара үясын жинап болғаннан кейін ұяны ұзынынан екіге бөліп тіліп, шыны қалақшаның көмегімен ара сүтін іліп |альп мойны кең бөтелкелерге салады да аздап стабилизатор күяды (40 %-тік спирт).

Химиялык кұрамы. Табиғи ара сүтінде 18% ақуыз, 10-17% қант,;5,5% май жөне 1%-тен астам минералды түздар болады. Ара сүті дәруменге бай келеді, оның қүрамында Ві, В;, В3, В6, С, В!2, РР. Н дәрумендері бар. Онда С, А (каротин) және Д дәрумендері аз болады.

Қолданылуы. Ара сүті жүрек қан тамыры жүйесі, асқазан, ішек жолдары сырқаттанған кезде, туберкулез және бруцелез, артріт және т.б. сырқат кездерінде сыналып және қолданыльп жүр. Бүл сүтте ацетилхолин - қан тамырларын кеңейтетін зат көп мөлшерде болады, сондықтан ол гипертония ауруы кезінде жақсы әсер етеді. Гипертония ауруын емдеүге де ықпал жасайды. Сөйтіп ара сүті кан қысымын реттеуші болып табылады: гипертониямен сырқатанған адамның қан қысымын төмендетеді, ал гипотония кезінде қан қысымын өз нормасына дейін арттыра түседі. Ара сүтін зат алмасуын қалыпқа келтіреді, семіруге және азып кетуге қарсы қолданылады, ағзаның жүқпалы ауруға шыдамдылығын күшейтеді, денедегі бездердің (эндокрин) функциясын реттейді, атеросклероздьі және коранарлык жетіспеушілікті емдейді.

5. Арааың уы (Аріtохіnum). Халық медицинасы қазынасынан алынған дәрі-дәрмектік заттар аз емес. Солардың ішінде ерекше ғажайып көрінетіні аранын уы - аріз- латынның ара деген сөзінен, гректің tохікоn- у деген сөзінен алынған. Жүмысшьі араның шағатын күрделі аппараты болады, ол карьнның. соңғы шеңберінде орналасқан. Бүл аппарат жылжымадан, екі қанжаршадан үш пар хитиндық пластикалардан (сопақ үш бұрышты, төрт бұрышты) тұрады және екі улы безден (улкен және кіші) құралады. Қанжарша дегеніміз ұшында оншақты тісі бар жінішке ине тәрізді хитинді таяқша. Шакқан кезде қанжарша жылжыманың шегінен шығады да теріге кіреді, ал безгек қанжаршасымен улы бездер жалғасқан. Үлкен ульі без (өте қышқыл секретті) жіп сияқты үзын түтікшелерден қүралады. түйінше тарамдалып басталып, улы без резервуарының кеңейген бөлігімен аяқталады. Үлкен улы бездің жіп сиякты бөлігінен у жасалып, шығады. ол шаққанға дейін резервуарға - улы торсықшаға құйылады. Кіші улы без (әлсіз сілтілі секретті) күлте түтік, жылжыманың жанынан ашылады. Аранын уы жылжыманың астыңғы жағындағы науашамен келіп жараға құйылады. Шағар кезде шагатын аппарат ашылады, жылжыма бұлшық етінің жиырылуы нәтижесінде безгек теріге бойлап кіе түседі. Араньң уы мөлдір, откір иісті болады, балдын иісін еске түсіреді, ащы дәмі аүыз куырады, қышқыл реакциялы болады. Суда және қышқыл заттарда тез ериді.

Химиялық құрамы. Араның уында кұмырсқа, түз, фосфор қышқылдары болады. Удың құрамында 1%-ға дейін сакталатын гистаминнің, құрғак бал салмағынын 0,4%-ын құрайтын фосфор қышқылды магнийдің және ацетилхолиннің мол молшерінің емдік маңызы үлкен деп есептеуге болады. Сондай-ақ гиалуронидаз бен фосфолипаз ферменттерінің зор маңызы бар. Аранын уында жоғары молекулалық болатын ақуыздык заттар бар, олар мелилитин деп аталады. Бүл удан І8 амин қышқылы табылған: аланин, валин, гликокол, лейцин, серин, лизин, аспарагин, глютамин кышкылдары, сондай-ак мыс, калцый, күкірт, фосфор, эфир май. ақуыз және т.б. заттар бар. Қолданылуы. Ара уының антибиотиктік, қабынуға қарсы, қан кысымын төмендететін. ауруды басатын қасиеттері бар.Араның уынан даярланған дәрілер ревматизм сырқаттарыңда (полиартрит, ревмокардит, ревматизм және т.б.), жүйке тамыр жүйесінін ауруларында (жая, бел сүйектегі кұяң, шаттың. ортан жіліктің, беттің және басқалардың жүйкелерінің қабынуы, полиневрит және т.б.), трофикалық жараларды жәнс баяу ісінетін жараларда, қан тамырларының хирургиялық сырқаттарында (іріңдемейтін тромбофлейбит, экдатеркоз, бақайлардың қан тамырларының атеросклероздың зақымдануы), бронхитті демікпені, гипертонияны, иритгерді және придоциклиттерді, тиреотоксикоздарды емдеу үшін қолданылады.

Білім алушының қолы _______ Жасталапова Әсима Ғаділжанқызы

2021ж."16"қаңтар ________________________________________________________________

(кәсіптік практиканың тікелей жетекшісі) Кабулов.Б

2021ж. "16"қаңтар

2. Білім алушы мадақтамалары мен жазалары __________________________________________________________________

__________________________________________________________________

3. Кәсіпорыннан (ұйымнан) кәсіптік практика жетекшісінің қорытындылары

__________________________________________________________________

Кәсіпорыннан (ұйымнан) кәсіптік практика жетекшісінің қолы

_________________________________________

2021ж. "16"қаңтар

Техникалық және қауіпсіздік,орта  білімнен кейінгібілім беру  ұйымдары үшінкәсіптік  практиканы ұйымдастыру мен  өткізуқағидаларын және  практика базалары ретінде кәсіпорындарды(ұйымдары) айқындау қағидаларына 2-қосымша