"PECS" баламалы коммуникация жүйесін пайдалану арқылы қарым-қатынас пен өзара әрекеттестікті дамыту бойынша жұмыс»

"PECS" баламалы коммуникация жүйесін пайдалану арқылы қарым-қатынас пен өзара әрекеттестікті дамыту бойынша жұмыс»

• 
  қарым-қатынас процесін жеңілдету үшін, өйткені көрнекілік балаға на- зарын өзіне аударуға және қарым-қатынасты қалыптастыру процесін дәйекті қадамдарға бөлуге көмектеседі;
  
• 
  өз қажеттіліктері мен тілектерін біліп, білдіруге, өз бетінше байланыс орнатуға және сақтауға жақсы;
  
• 
  сөйлеу құралдарымен өз қалауы мен қажеттіліктерін айту мүмкін еместігінен туындайтын проблемалық мінез-құлықты азайтады. карталар арқылы байланыс осы мәселелерді шешуге көмектеседі;
  
• 
  сөйлеудің дамуына ықпал етеді, өйткені көрнекі байланыс болашақ сөйлеу мәлімдемесінің құрылымын қалыптастырады, оның предикативті негізін жасайды және сол арқылы сөйлеуді дамыту механизмін бастайды;
  

Психологиялық-педагогикалық жұмысты жүргізу бойынша шарт- тар, талаптар және ұсынымдар:

а) байланыс үшін карточкаларды дайындау. Оқуға арналған бастапқы карталар бала үшін қызықты және маңызды болып табылатын және қарым- қатынас ынталандырушы ретінде қызмет ететін нақты заттардың түрлі- түсті фотосуреттері түрінде болуы керек. содан кейін "PECS"жүйесінде қолданылатын танымал карталар қолданылады.
б) ата-аналармен бірге баланың ынталандырғыштарын анықтау қажет. Бұл тамақ, сусындар, ойыншықтар, сенсорлық ынталандыру және т.б. бастау үшін бес зат пен бес нақты әрекетті қолдануға болады. әрбір фотосуреттің немесе суреттің астына оның оқу тіліндегі мәтіндік жазбасы орналастыры- лады.
в) карточкалар арқылы коммуникацияны оқыту кезінде бастапқыда балаға толық физикалық көмек көрсетеміз, содан кейін бала коммуникация тәсілін игерген сайын оны азайтамыз.
"ашық қол" қимылын карточкамен өз бетінше алмасуға дейін үнемі қолданамыз және қарым-қатынас актісін айтамыз. Бала өзіне қажет затты не- месе қажетті әрекетті сөзбен атай бастағанда, біз тиісті картаны қолдануды тоқтатамыз.
г) балама коммуникацияны оқыту процесіне ата-аналар белсенді қатысады. Олардың оны қолдану әдістерін қабылдауы және жақсы түсінуі өте маңызды, өйткені үйде шеберлікті үнемі шоғырландыру және психолог пен ата-ананың әрекеттерін үйлестіру маңызды.
Бірінші сатыда ата-ананың көмегі қажет, ол, біріншіден, техникамен та- нысып, үйренуі керек, екіншіден, баланы оқыту кезінде физикалық көмекші рөлін атқарады.
коммуникативтік жүйені меңгеру бойынша жұмыс 6 сатыдан тұрады.
Оқытудың бірінші сатысы-баланы байланыс серіктесіне карта беруге үйрету. Оқытудың бұл сатысында екі адамның қатысуы қажет: сұралған адам (коммуникатор) және балаға әрекет жасауға көмектесетін адам (кеңес
береді, көмектеседі). тиісті картаны алдын-ала дайындау қажет. Оқыту реттілігі:

• 
  психолог бір қолында баланың сүйікті затын ұстайды, екінші қолы ашық алақан түрінде картаның жанында орналасқан. содан кейін сіз баланың тақырыпқа жетуін күтуіңіз керек, күту шамамен 5 секунд болуы мүмкін;
  
• 
  егер бала карточканы алмаса және оны ересек адамға бермесе, ата- ана балаға физикалық қолдау көрсете отырып, онымен бірге карточканы психологтың ашық алақанына салады;
  
• 
  маман карточканы адамның ауыз тұсында ұстап тұрып, затты қатты және анық айтады және балаға бұл қажетті затты шектеулі көлемде береді.
  

егер бұл тәттілер болса (печенье, шоколад және т.б.), онда кішкене бөлік, егер ол қандай да бір әрекет болса (эмоционалды ойын, музыка, айналды- ру және т. б.), онда 1-2 минуттан аспайды, сондықтан бала оны қайтадан сұрағысы келеді.
Баланы оқыту кезінде ересектер рөлдерді кезекпен өзгертуі керек: алды- мен психолог коммуникатор рөлін атқарады, содан кейін ата-ана коммуни- каторы. Бұл әдіс аутизмі бар баланың карточкамен алмасу тек мұғаліммен ғана емес, әртүрлі адамдармен де мүмкін екенін түсінуі үшін қажет.
Бала бір тақырыпты көрсету дағдысын игергеннен кейін, екіншісіне өтіп, бала қарым-қатынас жасайтын карталар санын біртіндеп арттырамыз. Бұл кезеңде тек нысандар бейнеленген карталар қолданылады.
Бұл кезеңнің күтілетін нәтижесі баланың айырбастау жағдайын түсінуі болуы керек: ол карта береді, оның орнына тәтті береді; балада қарым- қатынаста бастама мен ниеттің пайда болуы.
Оқытудың екінші сатысында бала өздігінен әрекет етуі керек және оған тек бір ересек адамның көмегі қажет. психолог пен баланың қарым- қатынасы қашықтықта жүреді. Балаға қашықтықтағы коммунитаторға карта беруге үйретіледі. Ол коммуникативті актіні жүзеге асыруы керек-серіктеске жақындау, оның назарын аудару және өтінішін қол жетімді (бала үшін) және түсінікті (серіктес үшін) түрде ұсыну. Бала байланыс кестесіне барады, кар- таны шығарады, байланыс серіктесіне жақындайды және оған сурет береді. Бастапқыда бала мен ересек арасындағы қашықтық бір метрден аспауы ке- рек, сіз ересек адамның орнын өзгерте аласыз. Оқыту бірінші кезеңге ұқсас жүреді. Бала мен коммуникатор арасындағы қашықтықты біртіндеп артты- рамыз.
Үшінші саты-картадағы суретті тануды үйрену. Оқытудың бұл сатысы екі сатыдан тұрады. Бірінші кезеңде балаға екі карта көрсетіледі, біреуі қалаған заттың бейнесімен, ал екіншісі балаға жағымсыз затпен (ол ұнатпайтын нәрсе). мысалы, бала шоколадты жақсы көреді және ірімшікті ұнатпайды. психолог балаға шоколад пен ірімшік бейнеленген карталарды көрсетеді. егер бала ірімшік картасын таңдаса, оған бірден ірімшік беріледі.
әрі қарай, бала әдеттегі өмірде жиі кездесетін заттар қолданылады. содан кейін олар қалған заттарды қолдана бастайды. Бұл кезеңде "ашық алақан" сөзі әлі де қолданылады, бірақ екінші кезеңге өту өлшемі-баланың екі картадан қажетті затты өз бетінше таңдау мүмкіндігі.
Үшінші сатының екінші кезеңі-бала қалаған пәндер арасында таңдау жа- сайды. сондай-ақ, біз жаттығуды қажетті заттардың бейнесі бар екі картадан бастаймыз және карталардың санын біртіндеп көбейтеміз. Оқытудың үшінші сатысында сіз әртүрлі режимдік оқиғалары бар карталарды (тамақтану, се- руендеу, оқу және т.б.) қолдана бастайсыз және карточкалар бар альбомдар- ды, байланыс тақталарын қолдана аласыз.
төртінші сатыда біз баланы карточкалардан ұсыныстар жасауға үйретеміз. Біз "мен қалаймын"картасы тұрақты орналасқан жолақты немесе байланыс тақтасын белсенді қолданамыз. Бала "мен қалаймын" карточкасының жа- нына "алма"сияқты қалаған заттың бейнесі бар басқа картаны қояды. әр түрлі заттар, сондай-ақ бала ұнататын әрекеттер ұсынылады (секіру, сурет салу және т.б.).
Бесінші сатыда бала сұраққа жауап беруді үйренеді: "сізге не керек?». Бұл сұраққа жауап ретінде бала көптеген тақырыптардан өздігінен таңдау жасауы керек. сондай-ақ, ол ұсыныс жолағына "мен қалаймын" карта- сын және қалаған зат/әрекет картасын қосып, жолақты мұғалімге беруді үйренеді.
Бұл кезеңде тек пәндер мен іс-әрекеттер ғана емес, сонымен қатар әртүрлі жалпылама ұғымдар мен идеялар зерттеледі: ұқсас/әртүрлі заттардың жіктелуі, жыл мезгілдері, күн уақыты және сол кездегі іс-әрекеттер, әртүрлі орындарға бару және мінез-құлық ережелері, әріптерді, сандарды үйрету, эмоцияны түсінуді дамыту.
алтыншы саты карточкалардың көмегімен жауап және риясыз пікірлер айтуды үйретуге арналған. Бала кездейсоқ қойылған сұрақтарға дұрыс жауап беруі керек: "сіз не қалайсыз?""сен көрдің бе?""Бұл жерде сенде?». назар заттың/әрекеттің талабына емес, берілген затты немесе әрекетті атауға ауда- рылады. Бастапқыда мұғалім алдыңғы кезеңдердегідей әрекет етеді: сұрақ қояды, мысалы, " сіз не көресіз?"және бір уақытта "мен көремін"картасын көрсетеді. Біртіндеп көрнекі қолдау жоғалады. Байланысты дамыту бойын- ша жұмыс барысында баланы әртүрлі дағдыларға үйрету жүзеге асырыла- ды: түстерді, пішіндерді, өлшемдерді, талғамдарды, заттар санын ажырату.

жүктеу/скачать 356,64 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: