Ғылым ретіндегі Қазақстан тарихының мақсат, міндеттері және оны зерттеудің өзектілігі
Монғол шапқыншылығының Қазақстан халқына тигізген зардаптары
жүктеу/скачать 491,12 Kb.
|
| 30. Монғол шапқыншылығының Қазақстан халқына тигізген зардаптары. Монғол/ халыкты жаппай қырып-жою соғысын жүргізді. Қала/ мен елді мекен/, сәулетті сарай/ мен мешіт/, суландыру жүйе/і әдейі киратылды, өңделген егістік/ караусыз калды. Мындаған колөнер шебер/і құлдққа айдап әкетілді. Халық ашықты. Бұрын болып көрмеген қаталдык, жауыздық әрекет/ге жол берілді. Монғол шапқ.ғы жаулап алған ел/.ң экон.қ ж/е мәдени дамуына тежеу салды. Қ.ның егіншілік және калалық мәдениеті мешеу қалды. Марко Полонын айтуына қарағанда, монғол/ жаулап алған жерінде кала/дың «әскер енгізуге бөгет жасайтын камал-қабырға/ы мен кақпа/ы болуына рұксат етпеді. Осылай ауыздыкталған халық көнбіс келеді, бас көтере алмайды». Жетісу кала/ы жаугершілік кезінде киратылған жоқ. Бірақ Жетісудың үстімен еткен қисапсыз көп әскер атының тұяғымен, тонаумен-ақ бұл ауданның шару.на орасан зор зиян келтірілген. Монғол үстемдігі орнағаннан кейінгі 10ж.ң ішінде кала/ қиратылып, егістік жер мал жайылымына айналдырылды. Осы окиғадан кейін 30ж өткенде Іле анғарын басып өткен Вильгельм Рубрук былай деп жазды: «Бұл анғарда бұрын көптеген кала/ болатын, казір олардың көбін татар/ (монғол/) киратып, мал жаятын жайылымға айналдырған». Монғол феодал/ы үстемдік кұрған 1жарым мың жыл ішінде бұрын қалалық мәдениеті гүлденген, отырыкшы-егін.к дамыған, халык тығыз қоныстанған Қаз.ң осы бөлігі бұрынғы экон.қ саяси және мәдени маңызынан түгелдей айырылды. Мұның әр түрлі себеп/і болды. Өзінің стратегиялық жағдайына байл.ты Оңт-Шығ Қаз.н монғол шапқ.ғы жоспарында маңызды орын алды. Ұлыс хан/ы ез/ң калың нөкерімен ж/е сан мыңдаған әскерімен осы араны астана етті. Мұнда көшіріп әкелінген, көшпелі мал шар.ғы салтын сақтаған монғол көшпе/не (200 мын адам) кең-байтақ жайылым/ кажет болды. Осының бәрі егістік жерді кыскартуға әкелді. Елді мекен/ді қирату, егістік жерді мал тұяғына таптату, бау-бақша/ мен суару жүйе/ін жою, қала/да сауданың тыйылып, олардың көрші кала/мен ж/е егінші аймак/мен катынасынын үзілуі — осының бәрі Жетісудағы қала/ өмірінің экон.қ ж/е әлеуметтік негізіне зиянын тигізді. Қол астындағы халықты ауыр салық/ мен телем/ төлеуге мәжбүр етті: жер салығы, алым жинау, байланыс міндеткерлігі, тұрақты және өтпелі әскер/дің қажетін қамтамасыз етудің жиырма шакты түрі, оның ішінде әскери міндеткерлік — жергілікті халык монғол әскерінін катарын толықтыру үшін жауынгер беріп отыруға міндетті болды. Моңғол шапқ.ғы Қазақ мемл.ң пайда болуын 2ғ.ға кешеуілдетті.
жүктеу/скачать 491,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|