Ғылым ретіндегі Қазақстан тарихының мақсат, міндеттері және оны зерттеудің өзектілігі
Шыңғыс ханның Қазақстан мен ОртаАзияны жаулауы 1219-1224 жж
жүктеу/скачать 491,12 Kb.
|
| 29. Шыңғыс ханның Қазақстан мен ОртаАзияны жаулауы 1219-1224 жж. Шыңғысхан Орт.Азияны бағындыруға өз вассал/ы.ң жасақ/ымен қоса жалпы саны 150мың адамы бар қалың қол жіберді.Әскери Жорық 1219 ж.ң қыркүйек айында Ертіс жағалауынан басталады. Шамамен 150 мың әскер жинаған Шыңғыс х. Ертістен Сырдарияға жетті, әрі бұл жорық Жетісу арқылы жүріп өтті. Моңғол әскері Отырарға таяп келгенде Шыңғыс х.ң ұл/ы Шағатай мен Үгедей бастаған бірнеше түменді қаланы қоршау үшін қалдырып, әскер/.ң Жошы бастаған басқа бір шоғырын Сыр бойымен Жент және Жаңакент қала/ына жіберді. 3-ші шоғырға Сырдария.ң жоғ. ағысы бойындағы қала/ды бағындыру міндетін жүктеді. Шыңғысхан ұлы Төлемен әскер.ң негізгі күш/імен Бұқараға беттеді. 1219 ж. қыркүйекте Шыңғыс х. Әскер/і Отырар қаласына келіп, оны қоршауға алды. Қалада 80 мыңдай әскер бар еді. . Қаланы қоршау 5 айға жуық уақытқа созылды. Қала.ң құлауына опасыздық себеп б.ды. Хорезмдік әскербасы-Қараджа хаджиб түн жамыла қала.ң Софыхан қақпасын ашып,монғол/ жағына шықты. . Қаланы қоршап тұрған монғол әскерлері осы қақпа арқылы қалаға лап беріп, басып кірді. Монғол/ оны әбден тонады, халқын қырғынға ұшыратты. Осыған қарамастан әскер.ң 1 бөлігі мен қала халқы о.ң ішкі қамалына кіріп алып,1ай бойы Қайыр х. өз жауынгер/імен қайыспай қарсылық көрсетті.Бірақ күш тең болмады,қамал қиратылды.1220ж ақанда Отырар қаласы алынды,Қайыр хан қолға түсіп қатал жазаланып өлтірілді. Сөйтіп, Отырар қамалын жермен-жексен етіп, Шағатай мен Үгедей бастаған моңғол шоғыр/ы Шыңғысханға келіп қосылды. Бұл кезде Шыңғысхан Бұқара мен Самарқанд арасындағы жолда болатын.Шыңғыс х.ң үлкен ұлы Жошы Сыр бойындағы қыпшақ/ астанасы Сығанақты 7 күн және 7 түн қоршады. Ақыры басып алған соң тұрғын/ын тегіс қырып жіберді. Сыр.ң бойымен төмен жүріп отырып Өзгент және Баршынлықкент қала/ын қарсылықсыз алды. Ашнас қаласын қорғаған керей/ қатты қарсылық көрсетті. Бірақ күш тең емес еді. Қала халқы.ң көбі қырылып кетті. Бұдан кейін Жент пен Янгикент қала/ы кұлады. Осы.ң бәрі 1219-1220 ж қысы мен көктемінде болған оқиға/ еді.Ал 1221 ж Гургендж (Үргеніш) қаласы.ң тұрғын/ы қаланы бірнеше ай бойы ерлікпен қорғады. Сондықтан бұл қалаға Жошы, Шағатай және Шыңғыс хан әскер/ін әкелуге мәжбүр болды. Қала алдырмады. Оны тура шабуылмен ала алмағаннан кейін, моңғол/ Әмудария өзенінің бөгетін бұзып, қаланы суға толтырып барып басып алды. Монғол басқыншыларына Орт.Азия.ң ең ірі қала/ы Бұқара мен Самарқанд қала/ы.ң халқы да табанды қарсылық көрсетті. 1219 ж 1221 ж.ға дейін Шыңғыс х. Әскер/і бүкіл Орт.Азияға ойран салып өтті. Талай қала/ды талап, жойып жіберді. Хорезмшах Мұхамед Иранға қашып кетті. Ол кейін Каспий теңізі арал/ы.ң бірінде өлді. 1220-1221 жж. қысқы жорық/р.ң нәтижесінде моңғол/ Хорезм жерін тегіс жаулап,Орт.Азиядағы соғыс қимыл/ын аяқтады. 1221 ж.ң көктемінен бастап соғыс Хорасан, Ауғанстан және Солт.Үндістан мемле.т/рі.ң жеріне мыңдық әскер Солт.Ираннан шығып,1220ж Кавказға басып кірді.Бұл армян,грузин,алан,қыпшақ ж.е орыс іскер/ін Қалқа өзені-ң бойында талқандап,1924ж Шығыс Дешті қыпшақ арқылы Шыңғыс хан-ң Ертіс бойындағы ордасында оралды.1219-1224 ж.ж монғол шапқыншылығы нәтижесінде Қазақстан Шыңғысхан империясы.ң құрамына кірді.
жүктеу/скачать 491,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|