Ғылым ретіндегі Қазақстан тарихының мақсат, міндеттері және оны зерттеудің өзектілігі
Қазақстанда ауыл шаруашылығын күштеп ұжымдастыру және оның нәтижелері мен салдары
жүктеу/скачать 491,12 Kb.
|
тарих
| 110. Қазақстанда ауыл шаруашылығын күштеп ұжымдастыру және оның нәтижелері мен салдары. 1930ж 5 қаңтарда БК(б)П ОК-ті «Ұжым.у қарқыны ж/е мемл.ң колхоз құрылысына көмек шаруа/ы туралы» қаулы қаб.ды. Қаулыда ОК жаппай ұжым.ды жүзеге асыру үшін елдің аудан/н 3топқа бөлді: 1-топқа осы ұжым.ға белгілі мөлшерде даяр деп есептелінген таза астықты аудан/ жатты. Оларға Орта ж/е төменгі Волга, Солт Кавказ аудан/ы кірді. Ол аудан/да шаруа қожалық/н соц.к жолмен қайта құруды 1931ж көктемінде аяқтау белг.ді; 2-топқа елдің Украина, Орт. қара топырақты обл/, Сібір, Орал, Қаз.ң астықты аудан/ы жатты. Бұл аудан/да ұжым.ды аяқтау мерзімі 1жылға ұзартылды, яғни шаруа қожалық/н ұжым.ды 1932ж көктемінде аяқтау к.к болды; Елдің бүкіл басқа өлке/і мен обл/ы 3-топқа енді. Бұл жер/де шаруа қожалық/н ұжым.ды 1933ж көктемінде, яғни 1-бесжылдықтың аяғына қарай аяқтау жосп.ды. Көшпелі қазақ ауыл/ы осы 3-топқа жатқ.ды. Голощекин Жер халық комиссариатының комиссары Яковлевке ж/е РКФСР ХКК төрағасының орынбасары Т. Рысқұловқа жіберген жеделхатында 1929-1930ж респ.да ұжым.ды күшейту үшін жоспардың қайта қаралғанын, 1930ж күзіне қарай ұжым.мен 350 мың шару.ң қамтылатынын көрсетті. Қаз.да 1928ж шаруа қожалық/ң тек 2 %-ті ғана ұжым.са, 1930ж 50%-ті, 1931ж қазанында 65%-ті ұжым.ды, яғни ұжым.у қарқыны жеделдетілді. Шаруа қожалық/н ұжым.ң жеделдетілген қарқыны күштеп жүзеге асырылды. Ұжым.ды жүзеге асыру барысында еріктілік, қоғамдастыру принцип/і толық бұрмаланды. Ұжым.ға байл.ты жүргізілген шара/да кімнің осы шараға қарсы екенін айқындау 1-орынға қойылды. Кімде-кім қарсы болса, ол тіптен кедей шаруа болса да, тап жауы қатарына жатқ.ды. Күштеп ұжым.шы/ қазақ қоғамындағы дәстүрлі мал шару.ң ерекш.н мүлде ескермеді. “Асыра сілтеу болмасын, аша тұяқ қалмасын”, “Қайдан тапсаң онан тап, қаптың түбін қақ”, “Социализмде сотқа тартылмаған адам болмайды” деген ұр да жық ұран/ елдің түбіне жетті. Күштеп ұжым.у науқаны кезінде ауылда әлеуметтік жіктеу саясаты өте жоғ қарқынмен жүргізілді. КСРО ОАК мен ХКК-нің 1930ж 1 ақпанда қабылдаған “Жаппай ұжымдастыру аудан/ғы ауыл шаруа.н соц.к қайта құруды нығайту ж/е кулак/мен күрес шара/ы туралы” қаулысы нег.де ауқатты шаруа қожалық/на қарсы ашық террор басталды. Күштеп ұжым.у саясаты халықтың нараз.н тудырды. Өлке басшы/ң Сталинге жазған хат/ы қазақ даласында осы наразылықтың өте зор көлем алғанын, Алтайдан Маңғыстауға дейінгі аймақты түгел қамтығанын, бұл туралы Кеңес өк.і басшы/ң хабардар болғанын көрсетеді. 1929-31ж өлкеде барлығы 372 көтеріліс болып, оларға 80 мыңдай адам қатысты. Большевик/ бұл наразылық/ң нег.гі себебін бай/ мен дін басы/ң кеңес өк.не қарсы халықты ұйымдастыруынан деп көрсетті. Кеңес өк.ті бұл көтеріліс/ді әскери күшпен басып жаншыды. Ұжым.у мен отырықшыландыру кезінде дәстүрлі мал шару.ң ерекшелігі есепке алынбай, түгел қауымдастырылған мал шығынға ұшырады. Малдың көп бөлігі өк.тің ет салығын орындауға жұмсалды. Нәт.де 1929ж Қаз.да 40 млн. бас малдан 1933ж 4 млн. мал қалған. Күшпен ұжым.ған ж/е материалдық жағынан өте әлсіз шаруашылық/ күйзеліске ұшырап, нәт/де 1932-33ж халық аштыққа ұшырады. Аштық жайлаған аудан/да халық баудай түсіп қырылған. Аштықтың сал/нан адам етін жеу факті/і де өте көп болған. Аштыққа ұшыраған қазақ/ босқын болып, елден шет аймақ/ға үдере көшті. Қазақ/ң аштықтан қырылуы ж/е шет аймақ/ға үдере көшуі нәт.де халық саны күрт азайды, яғни демографиялық апатқа әкелді. Кеңес өк.ң ауыл шару.н соц.к жолмен қайта құру жолында жүргізген шара/ы тиімді нәтиже бермеді. Керісінше, бұл реформа/ шаруа/ң еңбекке деген ынтасын жойды. Соған қарамай большевик/ ауыл шару.н соц.к жолмен алға қарай дамыту мақсатында ылғи әртүрлі жаңа шара/ жүргізіп отырды.
жүктеу/скачать 491,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|