144. Қазақстан Республикасындағы қоғамдық қозғалыстар мен ұйымдар.1989ж – Қаз.ң Жоғ.және жерг.ті Кеңес.ң сайлауы өтті.Алғаш рет балама кандидат.ң дауысқа түсуі жүргізілді.1990ж партия.ң барлық іске араласуына шек қойыла бастады.Кеңестер алғаш рет ө.ң төл іс.мен айн.ты. заң шың.д.1980ж соңында қозғалыс/ мен саяси бірлестік/ пайда бола бастады.1989ж 28 акпан –«Невада –Семей»антиядролық,экоогиялық қозғ.сы құрылды.Жетекшісі:О.Сулейменов.Максаты:Семей яд.қ полигонын жабу.»5-5» формуласы б.ша әлемдегі ірі полигон.ды жою.Ядролық соғыс қаупін ыдырату.1990ж жаз – «Азат» азаматтық қозғ құр.ды.Саяси-әлеу.к максаты:егемендікті алу.жеке мем.т ретінде әлемдік қауымдастыққа ену.1990ж соңы –қоғ.қ бірлстік/ саны 100-ден асты.1991ж –маусым – «қазақ КСРндегі бірлестіктер «туралы заң қаб.ды.Рес.да коппартиялы саяси құрылым.ң негізі қалана бастады.Алматы мен Астанада 50-ден астам шетелдік елшілік ұлтаралық,халықаралық ұйым/ .ң 16 өкілдігі жумыс истеді.1992ж 2 наурыз – БҰҰ –на муше боп қабылданды. 1992ж 8шілде – Хельсинкиде Еуропадағы қауіпсіздік пен ынтымақтастық кеңестің актісіне қол қойды.1995ж 1 наурыз – Қазақстан халық.ң ассамблеясы құрылды.1993 ж соңы – 3 саяси партия тіркелді.Қаз. социалистік партиясы,Қаз.н Респуб.қ парт.,Халық конгрес парт,Республикада 300-ден асас қоғ.қ –саяси бірлестік.р,тіркелді.Қоғ. қозғ.р арасынан «Невада –Семей»,»Азат».»ҚХБО»танымал болды.1995ж жаз – Қаз. Демократиялық партқұр.ды.Максаты:азаматтық қоғам орнату.1998ж караша – Ак жол парт құр.1999ж – Отан парт.құр.
145. Қазақстандағы қазіргі саяси партиялар. «НҰР ОТАН» Халықтық Демократиялық Партиясы. Төраға –Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев Төрағаның 1-ші орынбасары - Нығматулин Нұрлан Зайроллаұлы. "НҰР ОТАН" Республикалық саяси партиясы 1999 жылғы қаңтарда құрылды, ал сол жыл-ң 12 ақпан-а Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде тіркелді. Партия мүше/інің саны 607 557 адамды құрайды.Басты мақсат/ы ретінде партия қоғамды одан әрі демократияландыруға бағытталған экономикалық және саяси реформа/дың жүзеге асуына белсенді түрде жәрдемдесу; азамат/дың өмір сүру деңгейін арттыру; әлеуметтік әділеттілікті бекіту және елдегі тұрақтылықты сақтау; ұлтаралық және конфессияаралық келісімді нығайту; азаматтардың отансүйгіштік сезімі мен ҚР-ның жан-жақты және үйлесімді дамуы үшін жауапкершілігін тәрбиелеу деп жариялады. Мәжілісте "НҰР ОТАН" парламенттік көпшілікке ие. 2007 жылы Мәжіліске сайлау қорытынды/ы бойынша партия 88.41% дауысқа ие болды. "НҰР ОТАН" партиясынан Парламенттің төменгі палатасына партиялық тізім бойынша 98 депутат сайланды.Қазақстан Коммунистік партиясы Партияның бірінші хатшысы - Алдамжаров Ғазиз Қамашұлы. Партия 1998 жылғы 27 тамызда тіркелген, 2003 жылғы 20 наурызда қайта тіркелді. ҚКП мүшелерінің саны 54 246 адамды құрайды. Республиканың барлық облыстарында партияның өз бөлімшелері бар. ҚКП мүшелері, негізінен, соғыс және еңбек ардагер/і, жұмысшы/, зейнеткер/ болып табылады. Партия өзінің негізгі мақсат/ы: республикада ғылыми социализмнің қағидат/ына негізделген, еркіндік және әлеуметтік әділеттілік қоғамын құру үшін жағдайлар жасау; коммунистік қоғамдық құрылыс құру деп есептейді. Қазақстан Патриоттары партиясыТөраға - Қасымов Ғани Есенкелдіұлы.. Партия 2000 жылғы 4 тамызда тіркелген, 2003 жылғы 21 наурызда қайта тіркеуден өтті. Партияда 172 000 адам бар. Партия мынадай мақсаттарды көздейді: Қазақстан халық/-ң ұлттық өркендеуін қалыптастыру және жүзеге асыру; құқықтық демократиялық мемлекет, нарықтық экономикасы бар азаматтық қоғам құру; қоғамның әлеуметтік белсенді бөлігін мемлекеттік және қоғамдық істерді басқаруда қатысуға тарту; елдің тұрақты дамуын қамтамасыз ету; адамның жоғары сапалы өмір сүруі үшін жағдайлар жасау және азамат/дың денсаулығына басым көңіл бөлу. Қазақстанның «Ақжол» Демократиялық партиясы төрағасы - Перуашев Азат ТурлыбекулыПартия 2002 жылғы 3 сәуірде тіркелген. Партия мүше/-ң саны 175 862 адамды құрайды. Партияның мақсаттары: тәуелсіз, гүлденуші, демократиялық және еркін Қазақстан. Негізгі құндылық/ы: демократия, тәуелсіздік, еркіндік, әділеттілік. Партия Қазақстанды одан әрі демократияландыру бойынша ұсыным/ жасау жөніндегі келісу комиссия/-ң жұмысына белсенді араласады. Мәжілістің үшінші шақырылымында партия 1 мандатқа ие болды. 2007 жылы Мәжіліске сайлауда партия 3.09% дауыс алып, Парламентке өтпеді«Әділет» Демократиялық партиясытөрағасы - Нәрікбаев Мақсұт Сұлтанұлы.2004 жылғы 14 маусымда тіркелген. Партия мүшел/інің саны 70 000 адамды құрайды. Партия аумақтық қағидат бойынша құрылды және республиканың барлық облыстары мен Астана және Алматы қала/ында өз бөлімше/і бар. Партия Қазақстанда құқықтық демократиялық әлеуметтік мемлекет құруды, тиімді, озық және дамыған экономикалық жүйе жасауды, азаматтық қоғам қалыптастыруды өзінің басты міндеті деп есептейді. 2004 жылы Мәжіліске сайлау қорытынды/ына сай партиялық тізімдер бойынша дауыс беру кезінде партия 0.76% дауыс алды. Мәжілістің үшінші шақырылымында бір мандаттық округ бойынша сайланған бір депутаты бар. 2007 жылғы 8 шілдеде «Әділет» Демократиялық партиясының V съезінде оның Қазақстанның «АҚ ЖОЛ» Демократиялық Партиясына қосылуы туралы шешім қабылданды. 2007 жылғы 20 қазанда «Әділет» Демократиялық партиясының VI (кезектен тыс) съезінде «Әділет» ДП-ның «АҚ ЖОЛ» ҚДП-ға қосылуы туралы бұрын қабылданған шешімнің күшін жою туралы шешім қабылданды. Қазақстанның «Азат» Демократиялық партиясыТөраға - Әбілов Болат Мұқышұлы Партия «АҚ ЖОЛ» ҚДП-ның бөлінуі нәтижесінде 2005 жылғы 29 сәуірде құрылған және 2006 жылғы 17 наурызда «Нағыз АҚ ЖОЛ» атауымен тіркелген. Мүше/інің саны 97 157 адамды құрайды. Партияң барлық облыстарда, ында өз филиал/ы бар. «АЗАТ» - орташа таптың партиясы. Партия-ң мақсат/ы – демократиялық, зайырлы, құқықтық, әлеуметтік мемлекет пен ашық қоғам құру. Тәуелсіз, гүлденуші, демократиялық, еркін Қазақстан құру үшін азамат/дың күш-жігерін шоғырландыру. 2007 жылғы 23 маусымда «Нағыз АҚ ЖОЛ» ҚДП-ның III съезінде Жалпыұлттық социал-демократиялық партияға қосылу туралы шешім қабылданды. 2007 жылғы 20 қазанда «Нағыз АҚ ЖОЛ» ҚДП-ның IV съезінде «Нағыз АҚ ЖОЛ» ҚДП-ның III съезінде бұрын қабылданған ЖСДП-ға қосылу туралы қаулысының күшін жою туралы шешім қабылданды. 2008 жылғы 29 ақпанда IV съездің екінші отырысында «Нағыз АҚ ЖОЛ» партиясын «АЗАТ» ҚДП деп қайта атау туралы шешім қабылданды, осы атаумен ол 2008 жылғы 11 сәуірде қайта тіркелді. 24 қазан 2009 жылы «Азат» ҚДП және ЖСДП Біріктіруші съезде «Азат» Жалпыұлттық социал-демократиялық партияға бірікті. Жаңартылған Жарғыға байланысты партияны басқару екі тең төрағаларға тапсырылды. Съездің делегаттарының бірауызды дауыстарымен олармен Жармахан Тұяқбай мен Болат Әбілов сайланды. Партияның Бас хатшысы болып Әміржан Қосанов сайланды. Қазақстанның социал демократиялық «Ауыд» партиясытөрағасы – Қалиев Ғани Әлімұлы.. Партия 2002 жылғы 1 наурызда тіркелген. 2003 жылғы 2 сәуірде партия қайта тіркеуден өтті. Партия мүше/інің саны 61 043 адамды құрайды. Қазақстанның барлық обл-да партияның өз құрылымдық бөлімше/і бар. Өз мақсат/ымен партия аграрлық секторды мемлекеттік реттеуді және қолдауды күшейтуді; ауыл еңбекші/інің мүдделерін қорғауды; қоғамды одан әрі демократияландыруға бағытталған экономикалық және саяси реформа/дың жүзеге асуына белсенді түрде жәрдемдесуді; нарықтық қатынас/дың негізделген нысан/ын экономиканың барлық сала/ында жүзеге асыруды; азамат/дың өмір сүру деңгейін арттыруды көздейді. 2007 жылы Мәжіліске сайлауда партия 1.51% дауыс алып, Парламентке өтпеді. «Руханият» партиясытөрағасы - Мәмбеталин Серікжан Есенғосұлы. Партия 2003 жылғы 6 қазанда тіркелген. Партия мүше/інің саны 72 000 адамды құрайды. Партия-ң филиал/ы облыс орталық/ында, жұмыс жасайды. Партияның әлеуметтік негізі - білім беру, денсаулық сақтау, ғылым және мәдениет сала/ының қызметкер/і, кәсіпкер/, студент/ және т.б. Өзінің басты міндеті экономиканы көтеру, әлеуметтік мәселе/ді шешу, адамгершілігі жоғары және рухани бай қоғамды дамыту деп есептейді. 2007 жылы Мәжіліске сайлауда партия 0.37% дауыс алып, Парламентке өтпеді. Қазақстан Коммунистік Халақ партиясыБірінші хатшысы - Косарев Владислав Борисович. 2004 жылғы 21 маусымда партия мемлекеттік тіркеуден өтті. Тіркелу сәтінде партия қатарында 90 000 адам болған. Партия қатарында жұмысшы/, студент/, зиялы қауым, зейнеткер/, кәсіпкер/ және т.б. Партия-ң саяси тұғырнамасына сай ҚКХК қызметінің негізінде қоғамдық дамудың жаңа жағдай/ына бейімделген маркстік-лениндік идеология жатыр. 2004 жылы Мәжіліске сайлаудың қорытынды/ы бойынша партия 1.98% дауыс алды. 2007 жылы Мәжіліске сайлауда партия 1.29% дауыс алып, Парламентке өтпеді. Жалпыұлттық социал демократиялық партияс (ЖСДП)Төраға: Тұяқбай Жармахан Айтбайұлы. Төрағаның орынбасары: Қосанов Әміржан Сағидрахманұлы Партия 2006 жылғы 10 қыркүйекте құрылған. 2007 жылғы 25 қаңтарда тіркелген. Мүше/інің саны - 140 000 адам. Барлық облыстарда, Астана мен Алматы қалаларында партияның өз филиалдары бар. Жалпыұлттық социал-демократиялық партия өзінің алдына демократиялық, құқықтық, әлеуметтік мемлекет, инновациялық экономика құру, жаңа гуманитарлық саясатты жүзеге асыру міндет/ін қойып отыр. Партия әлемдік социал-демократиялық қозғалыстың құндылықтарын, Еркіндік, Әділеттілік, Ынтымақтастық қағидат/ын Қазақстанның саяси тәжірибесінде жүзеге асыру бағытында дәйекті жұмыс жасауда. 2007 жылы Мәжіліске сайлауда партия 4.54% дауыс алып, Парламентке өтпеді. 24 қазан 2009 жылы «Азат» ҚДП және ЖСДП Біріктіруші съезде «Азат» Жалпыұлттық социал-демократиялық партияға бірікті. Жаңартылған Жарғыға байланысты партияны басқару екі тең төраға/ға тапсырылды.