Ғылым ретіндегі Қазақстан тарихының мақсат, міндеттері және оны зерттеудің өзектілігі
Қазақтардың этникалық территориясының қалыптасу кезеңдерін атап өтіңіз
жүктеу/скачать 491,12 Kb.
|
тарих
| 48 Қазақтардың этникалық территориясының қалыптасу кезеңдерін атап өтіңіз.
Этнос (халық,тайпа,ұлт) ұғымы жалпыға ортақ сыртқы кескін келбеті емес, тұрақтанған мәдениеті, мінез\құлқы бар белгілі бір топты құрайтын адамдар тобын айтуға болады. ХҮ\ХҮІғғ қазақ халқы мен оның этникалықтерриториясының құрылып, қалыптасуының сан ғасырлық процесі негізінен аяқталады,іс жүзінде ол қазақтар кейінгі ғасырларда мекен етіп келе жатқан жер шебімен сәйкес келеді.Орталық Азияның ХҮ\ХҮІғғ құрылған басқа да түрік тілдес халықтары сияқты,қазақ халқының да этникалық негізін,өткен замандарда әр тілде сөйлеген,толып жатқан тайпалар қалаған болатын.Олар:сақтар мен үйсіндерден, қаңлылар мен ғұндардан,түріктер мен түркештерден,қарлұқтар мен оғыздардан,қимақтар мен қыпшақтардан бастап наймандар мен арғындарға,керейлер мен қоңыраттарға, жалайыр мен дулаттарға дейінгі әртүрлі замандарда Қ\н жерін мекендеген басқа да көптеген тайпалар болатын.Қазақ халқының құрылуына себеп болған этногенетикалық процестердің бастау көзі мүлде ежелгі уақыттан алғашқы қауымқоғамының ыдырау дәуірінен шығады. Қ\н жеріндегі этногенетикалық процестердің дамуы бірнеше кезеңге бөлінеді.Антропологиялық мәліметтерге қарасақ этникалық даму барысында ұзақ замандар бойына халықтың еуропатекті түрі тұрақтанып сақталып қалады да,кейінірек жүре келе моңғолтекті түрге қарай өзгере бастайды. Тілдік ахуал өзгермей тұрмайды,ежелгі тайпалардың иран тілі бірте\бірте сатылап, осынау территорияның кейінгі қоныстанушыларының тілі түрік тілігн орын береді.Қола дәуірінде мал өсірумен,егіншілікпен шұғылданған, бет бейнесі еуропатектес болып келетін андронов пен шығыс облыстарда-скифтерге туыс,көшпелі мал шаруашылықты сақ тайпалары,солтүстік пен батыс облыстарда-савромат тайпалары басады.Қазақстандағы ж\е Еуразия территориясының далалық аймақтарындағы этникалық процестің шешуші кезеңі б.з.б І мың жылд. Орта кезінен түріктердің батыс бағытына қарай қоныстануына байланысты.Қ\н мен көрші этностармен бірігіп түркілене бастады.Солтүстік Моңғолиядан Амударияға дейін ,Жетісуды қосқанда оңтүстік ж\е оңтүстік батысқа қарай оңтүстік шығысындағы Түркеш қағанаты VII-VIIIғ Шу,Іле арасын мекендег тайпаларды біріктірді.Жетісу жеріне Батыс Алтай мен Тарбағатай арасынада жатқан облыстан ауып келген қарлұқ тайпалары өздерімен бірге түріктілді: тухси,шігіл,дулу,халаджы,арғу,шарық ж.т.б тайпалар енеді ІХ\ХІғОғыздар мемлекеті Оңтүстүк Қ\ндағы Сырдария алқабының Қаңлы ж\е қаңғар\печенегтерді,арал-каспий алабының ас пен аландарын,Жетісуға жылжып барған түрік тайпаларының (қарлұқ,халаджи,шағра,шарық) басын біріктірген.Қ\ң солтүстік, шығыс ж\е орталық аудандарын VIII-XІғ Қимақ мемлекеті имақ,баяндүр,татар, еймүр тайпаларын біріктірді. Жаңа этникалық компанент қазақ жеріне қоныс тепкен моңғолдардың жалайыр,маңғыт,барлас,байриндер сияқты ру мен тайпалар келіп қосылды.Моңғол феодалдарының шұрайлы қоныс\өрістерді басып алуы жергілікті халықтың көшуіне әкелді. Қ\н жерін Шыңғыс аламандарының жаулап алуы жергілікті түріктердің моңғолойдтық түрге өзгеруіне әкелді. жүктеу/скачать 491,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|