Ғылым ретіндегі Қазақстан тарихының мақсат, міндеттері және оны зерттеудің өзектілігі
Ресей империясының 1867-1868 жж. Қазақстандағы реформалары және олардың нәтижелері
жүктеу/скачать 491,12 Kb.
|
тарих
- Бұл бет үшін навигация:
- 81. Әкімшілік-сот реформасын аяқтау, 1886-1891жж. Өлкені басқару жөніндегі ережелер.
| 80. Ресей империясының 1867-1868 жж. Қазақстандағы реформалары және олардың нәтижелері. XIX ғ.60жж –қазақ.ды басқару жуйесін өзг. ушін Бутков басқ.н комиссия құрылды.Қазақ даласын 2 обл бөлуді ұсынды:Батыс .Шығыс.Бұл ұсыныс қабылданбады.1865ж-Гирс басқарған «Дала комис,»құр.ды1865ж5маусым -2 Александр буйрығымен қазақ жерін зерттеу сурак.ы дай.ы.әкімшілік баскау жүйесін құру ісіне Ш.Уәлиханов өз пікірін усынды.*Халык,ң өзін- өзі басқару негізінде кайта куру.*әлеу.к-эко.к жаңалық./ енг.у.1867ж11шілде-«Сырд.я мен Жетісу обл басқару тур» уакытша ереже бекітілді.1868ж 21 қазан-«Орынбор –Батыс Сібір ген-губ.дағы Дала обл.н баскару тур.ереже»бекітілді.5 сатылы баск.жуй.құр.ды.Полиция,әскери бөлім/,уездегі мекеме,р ,бекініс/ уезд бастығына бағ.ды.уезд бастығын ген-губ тағайындады.Ген-губ.р барлық әскери азаматтық билікті колына алды.1870жМаңғыстау приставтығы Кавказ әскери округіне.1872ж Бөкей хандығы Астрахань губ.на бағ.Туркістан ген-губ.на Қытай,Иранмен дип.қ келіссөз жүргізуге рұқсат берілді.Обл.қ басқарма/ 3 бөлімнен турды:шаруа.қ,сот.жарлықты іске асыру.Реформа.ң түйінді жері- әскери және аза.қ билік.ң ген.-губ қолында шоғырлануы. Реф,нәтижесі:*өлке.ң табиғи байлық.н игеруге қолайлы жағ.р қалыптасты. Феодалдық-патриархалдық қатынасты әлсіреткен капиталистік құбылыстар ене бастады.*таптық жіктелу салдарынан жатақ/ қалыптаса бастады*отарлық баскару кушейді*қазақ жері Ресей ук.ң меншігі болды*орыс шаруа/ын жаппай қоныстандыру басталды*1687-68 жж реф.р екі жылға созылғанмен бұл «тәжірибе» 20 ж ға созылды.
81. Әкімшілік-сот реформасын аяқтау, 1886-1891жж. Өлкені басқару жөніндегі ережелер. 1886 жылы 2 маусымда «Түркістан өлкесін басқару туралы ереже»,1891 жылы 25 наурызда «Ақмола, Семей, Жетісу, Орал жəне Торғай облыстарын басқару туралы ереже» қабылданды. Түркістан өлкесі жерінің құрамына Ферғана, Самарқанд жəне Сырдария облыстары кірді. Сырдария облысы Амудария бөлімінен жəне Қазалы, Перовск, Шымкент, Əулиеата жəне Ташкент атаулы 5 уезден құрылды. Ал Орынбор мен Батыс-Сібіргенерал-губернаторлығының орнына орталығы Омбы болған Далалық(Степной) генерал-губернаторлығы құрылды. Оның құрамына Ақмола,Семей, Орал, Торғай жəне Жетісу облыстары кірді. 1897 жылы Жетісуоблысы қайтадан Түркістан генерал-губернаторлығының қарауына берілді.Генерал-губернатордың билігі шексіз болды. Облыстық басқарма/дың барлық басқару аппарат/ы сөзсіз бағынышты болды. Ал облыстық басқарма/ империяның орталық аудандарындағы губерниялық басқармаға теңестірілді. Уезд шеңберінде басқару уезд бастық/ының қолына шоғырланды. Верный, орал, Петропавл жəне Семей сияқты ірі қала/да өз алдына қалалық полиция басқарма/ы болса, ал кіші қала/да приставтық/ құрылды.Жергілікті халықтың сайлап қою сипаты жай қағаз жүзінде ғана сақталды. Патша əкімшілінің жоғарғы орын/ы болыс басқарушы/ы мен ауыл старшын/ын тағайындай салуға құқылы болған. Жергілікті жер/де сауазымды қызметке ірі бай/ мен шонжар/ өкіл/і сайланды. Сайлау науқаны кезінде сатып алу етек алды. Ереже бойынша, отырықшы халық/ мен көшпелі халық/ əкімшілік құрылымы жағынан теңестірілді. Қазақтар ақшалай алым-салық төлеп тұрды. 1891 жылғы «Ереже» бойынша əр түтіннен 4 сомға дейін жиналған. Түркістан өлкесін басқару туралы «Ережеде» империялық соттар құрылса, екінші жағынан «Халықтық соттар» дейтін жергілікті сот/ да жұмыс істеген. Алайда, отаршылдық өкімет орын/ының мүдде/і жоғары қойылып, халықтық сот/ға қысым жасалып, олардың ісіне нұсқан келтіріліп, өктемдік көрсетіліп отырылған. Түркістан жəне Дала өлке/ін басқару туралы Ережелерге сəйкес империялық соттар жүйесін - əлемдік соттар, облыстық соттар жəне жоғарғы соттар құрды. 1867 жылғы «Ереже» бойынша құрылған əскери соттар жойылып, олар облыстық соттар мен бітістіруші судьялармен ауыстырылды. Тергеу қызметін арнаулы сот тергеуші/і мен бітістіруші судья/дың көмекші/і жүргізді. ХХ ғасырдың басында қазақ даласын тонау үрдісі күшейе түсті, халық арасында күйзеліске ұшырағандар саны артып, олар жалдануға мəжбүр болды. «Өз елінде өзге халық» дəрежесіне түскен қарабайыр халық енгізілген заңдар сал/ынан өз тағдырын шешу мүмкіншіліктерінен айылылды. Себебі, патшалық Ресейдің отар аймақтарында жүргізілген рухани-саяси езгісі өте ауыр соққы болып, полицейлік бақылау тəртібі одан сайын күшейді. Ресей империя-ң бастапқыдағы заң жобалары, одан соң түзету/і қазақтың жеке басымен оның мүлкінің сақталуына кепілдік бермеді. Əсіресе, халық үшін рухани отарлаудың қаупі төнді. Отарлау саясатының 1822 жылдан 1867 жылға дейін созылған кезеңде Ресей империясы əскери отарлау арқылы жергілікті халықты шұрайлы қоныс/ынан қуып, ішкерілей еніп бекініс/ салуы, бұл патша өкіметінің еркіндігін көрсетеді. Қазақ/дың орнына алғашқыда орыс-казак отаршы/ын əкелсе, келесі 1867-1891 жыл/ы қазақ жеріне орыс шаруа/ын алып келіп қоныстандыра бастады. Бұған дейін хан-сұлтандар арқылы билеп-төстеген олар енді бұл істі тікелей өз қолына алады. Бұл өкімет қазақ/ды адам қатарында санамаған, жерінен, малынан айырылғандары аз болғандай, оларға түтін салығын салып, басқаша да тонап, күн көру/іне мүмкіншілік қалдырмаған. Өзгеге титтей зияны жоқ қазақ халқы, тіпті өлетін болған соң, қолына қару алып, жауына қарсы шығады. Орыстандыру мен шоқындыру саясаты шексіз жүргізілді.Жалпы, патша өкіметінің реформа/ы патша өкіметінің отарлау саясатын жүргізуге сəйкес жасалған. Олар белгілі мерзім өткен сайын өзгеріп, отарлық жердегі жергілікті халық/ды тонаудың жол/ын күшейтті. Қазақ жерінде жүргізілген бұл реформа/дың зардап/ы орасан зор болды. жүктеу/скачать 491,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|