Ғылым ретіндегі Қазақстан тарихының мақсат, міндеттері және оны зерттеудің өзектілігі
ХХ ғ. басындағы Қазақстанның әлеуметтік – экономикалық дамуы
жүктеу/скачать 491,12 Kb.
|
тарих
| 88. ХХ ғ. басындағы Қазақстанның әлеуметтік – экономикалық дамуы. 19 ғ. аяғы мен 20ғ басындағы қазақ өлкесінің әлеу.к – экон.қ өмірінде болған өзгеріс/ ескі қала/ң өсуімен,жаңа қала/ң пайда болуымен,әсіресе,олардың ірі әкімшілік орталықтарына айналып қана қоймай,оларды мекендеген халық.ң шаруашылығында және мәдени,қоғамдық өмірінде үлкен рөл атқаруымен сипатталады.20ғ.ң басында-ақ Қаз.н көұлтты елге айналды да, ғасыр басында Қаз.ң негізгі аумағы 6 облысқа бөлінді: Сырдария мен Жетісу облыс/ы Түркістан ген-губернаторлығына,(Орталығы –Ташкент), Ақмола,Семей,Орал,Торғай обл.ы – Дала ген-губ.ң құрамына кіргізіліп,Ішкі (Бөкей)ордасының аумағы Астрахань губерниясына ,ал Маңғыстау Закаспий облысына қаратылды.Осы кезеңде Ресей имп.ң ішкі губерния/ынан көші –қон ағынының дамуы нәтижесінде Қаз.н халқы.ң тез өскендігі де аңғарылды. Дәлел: Ресей имп.ң 1- ші жалпығабірдей санағынан кейінгі алғ.10жылдықта (1897-1917)Қаз.н халқының саны 4147,7 мығ адамнан 5045,2мың адамға,яғни 25,7 % ға көбейген.Жалпы алғанда ,20ғ. Басында қазақ/,орыс/.украин/ бүкіл өлке халқының 87%-нан 95 %-на дейін құрады.Ерекше назар ауд.н жайт- өлке тұрғындарының 90%-нан астамынын ауылдық жер/де қоныстануы.Олардың нег.кәсібі – мал шар.ғы. 1897ж санақ бойынша өлке халқының 55,4 % -ы егіншілікпен шұғылданды. 20ғ.ң басындағы Қаз.дағы әлеу.к –демографиялық ахуалға талдау жасағанда жалпы өлкедегі патша отарлау саясатының кең белең алғандығын аңғаруға болады:1.өлкедегі халқ.ң көпұлтты құрамының қалыптасу урдісі күшейе тусті.2.байырғы халық.ң үлес салмағы кеміді де,келімсек халықтың ,әсіресе орыс пен украин.ң үлесі өсті.3.қала халқы.ң өсуі .20ғ басында Ресей патшалығының орталығы ретінде Қаз.да негізінен өнеркәсіп.ң 2 саласы яғни тау-кен өндірісі мен кен –зауыт өнеркәсібі ,сондай-ақ ауыл.шар.ғы ,оның ішінде мал өнім.н ұқсату жөніндегі өнеркәсіп жатқызылды.Екібастұз,Қарағандыда көмір өндіру дамыды.Батыс Қаз.н мен Орал –Ембі өңірінде мұнай өнеркәсібі дамыды.Өнеркәсіп өнімі түгелдей дерлік өлкеден тыс жерлерге әкетілді.ал пайда 20ғ.ң басына бастап шетелге кетіп жатты.Осының бәрі кен өнеркәсібінің Қаз.ң әлеу.к –экономикалық өсуіне ықпалын күрт кемітті. 20ғ. Басында Қаз.ң орт.ауд.ң капиталистік өнеркәсібінің шикізат көзіне өнім өткізу рыногына айналуында темір жол/.ң салынуы маңызды рол атқ.ды.Ал бұл сауда.ң дамуына әсер етті.Өлкедегі өнеркәсіп.ң біршама дамуы,темір жол.ң салынуы,су жол/ң пайдалана бастауы – Қаз.да жалпы жұмысшы табын қалыптастырудың бірден –бір әлеуметтік –эко.қ негіздерін қалауға себеп болды. Әлеуметтік тұрғыдан өлкенің өнеркәсіп жұмысшы.ң жағдайы Ресей.ң өнеркәсібі дамыған аудан/ымен салыстырғанда әлдеқайда ауыр болатын.Оған өнеркәсіп қожайын,ң өктемдігімен белгіленген жұмыс күнінің ұзақтығы себеп болды.Қазақ өлкесінің әлеу.к –эконом.қ өмірінің дамуы туралы әр турлі көзқарас болғанына қарамастан, 20ғ. Алғ.ширегінде шығып тұрған «Айқап» журналы мен « Қазақ» газеті өз беттерінде ұлттық идеялар мен қазақ халқының мүдделерін ақиқат жолымен жан-жақты көрсете білді.
жүктеу/скачать 491,12 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|