Ғылым тарихы және философиясы пәні бойынша магистранттарға арналған ДӘрістер
Диссипативтік жүйе әлде диссипативтік құрылым
жүктеу/скачать 1,12 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Термодинамикалық теңдік
- Термодинамикалық энтропия S
- абсолюттік температураға
- Термодинамиканың екінші бастамасы
| Диссипативтік жүйе әлде диссипативтік құрылым — термодинамикалық теңдікөлшемнен алшақ тұратын ашық жүйе. Басқаша, тұрақты жағдай, теңсіздік ортада сырттай энергияның диссипация /жайылу/ кезінде пайда болады. Диссипативтәк жүйені кейбір кезде ашық стационарлық жүйе әлде теңсіздік ашық жүйе деп атайды. Диссипативтік жүйеге спонтанды қиын, хаотикалық құрылымдар тәрізді. Оларға фазалық кеңістікте мөлшерді сақтау мүмкін емес, яғни Лиувилл теоремасын сақтауға қарсы себептердің үстемділігі айқын.
Ең қарапайым мысалы – Бенар ұйымы. Ал, қиын мысалдарына лазерлер, Белоусов-Жибутискийдің реакциясы, және биологиялық өмірдің өзі жатады. «Диссипативтік жүйе» атты терминді Илья Пригожин ұсынған. Термодинамикалық теңдік — жекеленген термодинамикалық жүйенің жағдайы, сол жағдайда әр химиялық, диффузиялық, ядерлік т.б. процесстердің әр нүктесінде тіке реакцияның жылдамдығы керісіншесінің жылдамдығына тең. Термодинамикалық теңдіктерді физикалық процесстердің типтеріне қарай келесі түрлерге бөлеміз: термиялық, механикалық, химиялық. Термодинамиканың нөлдік бастамасына қарай термодинамикалық теңдікке сыртқы әсерден жекеленген термодинамикалық жүйе тырысады. Практикада жекеленген шарты бойынша, жүйенің ішінде аумастыру процесі жылдам өтеді деген жағдай. Реалдық процесстерде толықсыз теңдік белгілі, бірақ олар мәнді және мәнсіз болуы мүмкін. Сонымен үш түрі мүмкін: локалды теңдік - үлкен жүйенің бөлшектерінде теңдік болады; жартылай теңдік - жүйеде өтіп жатқан релаксциондық процесстердің жылдамдығы әр-түрлі болғансон жеткіліксіз теңдік пайда болады; қосымша – локалдық және жартылай теңдік мүмкін. Термодинамикалық энтропия S – энтропия деп аталады, химия мен термодинамикада термодинамикалық жүйенің жағдайының функциясы; оның болуы термодинамиканың екінші бастамасымен бекітіледі. Энтропияның термодинамикалық анықтамасы – энтропия ұғымын 1865 ж. Рудольф Клазиус еңгізген; термодинамикалық жүйенің энторопиясының өзгерісін ол қайталанатың процесте жылудың жалпы көлемдік өзгерісінің ΔQ абсолюттік температураға T қатынасы деп түсіндірген:Рудольф Клаузиус S-ті «энтропия» деп атаған, грек сөзі τρoπή - «өзгеру» (айналу, өзгеріс) мағына береді. Осы теңдік тек энтропия өзгерісіне қатысты, ал энтропияның өзін анықтамайды. Термодинамиканың екінші бастамасы – заттар арасында жылу беру процесінің жолына кедергі жасайтың физикалық принцип. Термодинамиканың екінші бастамасы мәнгі қозғалтқыштың жоқтығын бекітіп, жүйенің ішкі энергиясын пайдалы іске айналдыруға мүмкін емес дейді. Оны термодинамиканың шеңберінде дәлелсіз қабылданатын постулат деп есептейді. Ол көп тәжірибелік фактілер мен эксперименттер арқылы қалыптасқан. Оның бір-неше эквиваленттік анықтамалары бар: жүктеу/скачать 1,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|