Ғылым тарихы және философиясы пәні бойынша магистранттарға арналған ДӘрістер
жүктеу/скачать 1,12 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Энтропиямен негізделген
- Илья Романович Пригожин
- Катастрофа теориясы
- Бифуркация /
| Клаузиус постулаты: «Жалғыз нәтижесі бар тек мұздай заттан ыстық затқа жылу беру деген процесс мүмкін емес /Клаузиус атымен аталған процесс/.
Томсон постулаты: «Нәтижесі жылы резервуардың суытуының өндіріс жұмысы деген айналмалы процесс мүмкін емес /Томсон процесі деп аталады/. Энтропиямен негізделген: «Жекеленген жүйенің энтропиясы азаймайды /энтропияның азаймау заңы/. Бұл анықтама бойынша энторпияны жүйенің жағдайының қызметі деп қабылдаудан шыққан. Диссипация (лат.dissipatio) - жайылу. Диссипацияның түрлері: газдар диссипациясы /планеталар арасында Жер планетаның газдарының жайылуы/; энергия диссипациясы /реттелген энергияны реттелмеген процесстердің энергиясына айналу, мысалы, жылуға – кинетикалық, электр ток т.б./; планета атмосфераларының диссипациясы /планета атмосферасындағы газдар ғарыш кеңістігіне жайылады/. Илья Романович Пригожин (фр. Ilya Prigogine; 25 қантар 1917, Москва, Ресей патшалығы - 28 мамыр 2003 Остин, Техас) – бельгиялық және американдық физик, химик, химиядан Нобель лауреаты /1977/. 1967 ж. Остин қ. Қиын кванттік жүйелерді зерттейтін орталық ашты (Center for Complex Quantum Systems). Шығармалары теңсіздік термодинамика мен статистикалық механикадағы қайталанбайтың процесстерге арналған. Оның зерттеулерінің ең жетілген нәтижесі – теңсіздік термодинамикалық жүйелер бір ерекше жағдайда кеңістіктен салмақ пен энергияны қабылдауда өзінің диссипативтік құрылымын сапалық тұрғыдан өзгертеді деген тұжырым. Оның себептері статистиканың классикалық заңдарымен негізделмеген. Ол жүйелер келешекте соның атымен аталған. Олардың есебі 1947 ж. шыққан шығармалары арқылы шешілген. Сонымен қатар теңсіздік процесстердің термодинамикасының теоремасын дәлелдеп берген, ол ашық жүйедегі энтропияны өндіру минимумы деп аталады. 1982 ж. СҮ Ғылым академиясының шетел мүшесі болып тағайындалған. Катастрофа теориясы – қолданбалы математиканың бөлігі, бифуркация теориясының бұтағы, динамикалық жүйелерді зерттеу құралы, геометрияда сингуларлық жалпы теорияның ерекше бөлігі. Осы теорияның негізін қалаған американдық тополог Хасслер Уитни /1955/, ал 1958 ж. француз математигі Рене Том. Олардың теориялары Кристофер Зиманның шығармалары арқылы танылды. Фрактал (лат.fractus - жарма, ұнтақталған) - өзіне ұқсайтын қасиеті бар, яғни, әр бөлігі өзінің толық фигурасына ұқсас геометирялық фигураны мазмұндайды. Кең мағынада фрактал деп евклид кеңістігіндегі ұнтақталған метрлік бір қалыптық /мысалы, Минковскийдікі әлде Хаусдерфтікі/ әлде қатал топологикалықтан кең метрлік бір қалыптық көп түрлі нүктелерді айтады. Бифуркация /лат. bifurcus— «екіге бөлінген»/, кең мағынасында объектілердің әр-түрлі сапалық тұрғыдан құрылым өзгерістері мен метаморфозалардын параметрларының өзгеруін мазмұндайды. жүктеу/скачать 1,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|