Ғылым тарихы және философиясы
түйсікке келер болсақ, онда ол – ешқандай дәлелдеуді қажет етпейтін шындыққа тікелей жету
жүктеу/скачать 1,17 Mb.
|
Ғылым тарихы және философия (1)
| түйсікке келер болсақ, онда ол – ешқандай дәлелдеуді қажет етпейтін шындыққа тікелей жету. Мәселенің қиындығы оны басқа адамдарға қалай жеткізу болып табылады. Ол үшін тағы да оны сана тезінен өткізуге, сөзбен, түсінікпен бейнелеуге тура келеді, ал ол түйсіктің адам бойындағы барлық танымдық күштермен тығыз байланысты екенін дәлелдейді. Түйсікпен түсінуге адамдарды толық баурап алған бір немесе басқа мәселенің шешімін табу жолында олардың жылдар бойы еңбектенуі арқылы жетуге болады. Көшеде ма- сайрап, сенделіспен жүрген адамға мүлде ешқандай шындық келмейді. Түйсік адамның басында санадан тыс өтіп жататын үдерістердің жұмысын көрсетеді: адамды қыспаққа алған бір немесе басқа мәселе сана деңгейінде де, санадан тыс деңгейде де шешіле береді.
Таным үдерісі сонымен қатар адамның еркіне де байланысты. Ол адамға таным барысында пайда болатын сөзсіз қиындықтарды еңсеруге, алдына қойған мақсатына, нәтижелерге жетуге көмектеседі. Адам еркі барлық танымдық күштерді «жұдырыққа түйіп», олар- ды шындықты табу жолына бағыттайды. Алайда ерік әрдайым моральдық сананың бақылауында болуға тиіс. Бұл жаратылыстану- ды зерттеушілер үшін ерекше қажет, өйткені табиғаттың сырларына тереңдеген сайын, зерттеуші әлі белгілі болмаған құбыжық күштерге тап болуы мүмкін, ал ол күштер адамгершілік тұрғысынан әлі жетілмеген адамды оларды өз мүдделерінде пайдалануға итермелеуі мүмкін. Тарихта даңққұмарлар қашанда аз болмаған, олар бүгінгі күні де бар. Танымда әсіресе талант ерекше бағаланады. Біріншіден, оның адам бойындағы табиғат берген дарындарымен тығыз байланысын табуға болады. Егер біреу өнерге жақын болса, екіншісі математика мен физиканы жақсы көреді, ал үшіншісі тілдерді меңгеруге бейім. Адамдардың осындай табиғи дарындылықтары тиісті әлеуметтік шарттарда және тынымсыз еңбектену барысында талантқа, ерекше шығармашылық қабілеттерге айнала алады. Олай болмаған жағдайда адам өз дарындылығын талантқа айналдырып дамыта алмай, оларды өшіріп алуы да мүмкін. Ғылыми танымның негізгі мақсаты – шындыққа жету, өйткені сол ғана ғылымның іс жүзінде қолданылуына, пайдаға асуына жол аша- ды. Олай болса, енді осы мәселеге көшейік. жүктеу/скачать 1,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|