Ғылым тарихы және философиясы
XX ғасырда классикалық емес немесе постклассикалық ғылымның пайда болуы және оның ерекшеліктері
жүктеу/скачать 1,17 Mb.
|
Ғылым тарихы және философия (1)
XX ғасырда классикалық емес немесе постклассикалық ғылымның пайда болуы және оның ерекшеліктеріКлассикалық ғылымның, бәрінен бұрын, математикалық талдау әдістемесін пайдаланатын тәжірибелік зерттеулердің жетістіктеріне сүйеніп, ғалымдар XX ғасырда ғылымда таңғажайып жаңалықтар ашты және сонымен бір мезгілде классикалық ғылымның негізгі қағидаларын сынға ұшыратты. Ғылымда жаңа жағдай орын алып, ол ғылым дамуындағы классикалық емес кезеңнің пайда болуына келтірді. Оның негізгі себебі адам даналығының микро- және мегаәлем құпияларына енуі болды. Ғасыр басында Майкельсон бірқатар тәжі- рибелер жасай отырып, ғылымнан кезінде Аристотель енгізген эфир түсінігін қуып шығады. Бірақ, екінші жағынан, мүлдем қара денелер жиынтықтарын түсіндіруде үлкен қиындықтар туды. Классикалық ғылым тудырған, сол уақытта денелер жылдам- дығымен танымал болған әлемнің механистік суреті шектерінде электр-магниттік құбылыстардың табиғатын түсіну мүмкін бол- мады. Соңғылардың жылдамдығы Күн сәулесінің жылдамдығына (300 шақ/сек) парапар болып шықты. Бұл релятивистік физиканың шығуына себеп болды. Немістің ұлы ғалымы А.Эйнштейн 1905 жылы салыстырмалылықтың дербес, ал 1916 жылы жалпы тео- риясын құрып, кеңістік пен уақыттың классикалық ғылымда қалыптасқан түсінігін төңкеріп тастады. «Ультракүлгін апат» деп ата- латын жаңалық классикалық ғылымның микроәлемде болып жататын үдерістерге қатысты түсінік құралын пайдаланудың мүмкін еместігін көрсетті, сөйтіп, макро- және микроәлемдерді танып білуде оларды ажыратудың қажеттігі айқын болды. Классикалық физикада болған энергияның біркелкі және үздіксіз таралуы туралы ережені терістей отырып, М.Планк энергияның жекелеген топ-шоғырлармен таралаты- нын дәлелдеп, сол арқылы кванттық механика негіздерін құрды. Сол жылдары ғалымдар атомның күрделі құрылымын тапты: саны көп қарапайым бөлшектер, олардың қасиеттері, оның ішінде, тыныштық жиынының жоқтығы ашылды. Жоғарыда аталған және басқа жаңалықтардың барлығы да клас- сикалық емес ғылымға есігін айқара ашты. Мүлдем жаңа жағдайда классикалық ғылымның ескі қағидаларының күл-талқаны шықты, зерттеудің ғалымдардың ақыл-ойына үлкен ықпал еткен жаңа жүйелері пайда болды. Олай болса, қолда бар әдебиеттерге сүйеніп, классикалық емес ғылымның негізгі өзгешеліктерін қарастырайық. жүктеу/скачать 1,17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|