1. ғылыми зерттеу жұмысын өзекті көкейкестігі мәселені таңдап алуы Іргелі зерттеулердің көкейкестілігін бағалау өлшемдеріне: тақырыптың теориялық маңыздылығы, мәселенің ғылымда зерделену дәрежесі, күтілетін нәтиженің осы саладағы теориялық пайымдауларға сәйкестігі жатады. Қолданбалы зерттеудің көкейкестілігінің өлшемдері: тақырыптың зерттелуіне практикалық қажеттілік, мәселенің практикадағы шешімі, нәтижені ендіруден күтілетін әлеуметтік және экономикалық тиімділік.
Сонымен, зерттеу тақырыбының көкейкестілігінің құрамында өзектендірудің келесі әрекеттері көрініс табады: объективті дүниенің жүйесі ретіндегі зерттеу нысанасын бөліп көрсету; сәйкессіздіктерді, қарама-қайшылықтарды, мәселелерді айқындау; зерттеу тақырыбын нақтылау, зерттеу көкейкестілігін анықтау.
Зерттеу тақырыбының көкейкестілігі: объективтік дүние жүйесі ретінде зерттеудің объектісін анықтау; зерттеудің пәнін тұрақтату; мәселені, қайшылықты, келіспеушілікті құрылымдау; зерттеудің тақырыбын нақтылау; зерттеу көкейкестілігін негіздеу. Зерттеу үдерісі: зерттеу болжамы; зерттеу мақсаты; зерттеу міндеттері; зерттеу әдістері; мазмұны; зерттеудің құрылымы; зерттеу нәтижелері; зерттеудің ғылыми жаңалығы; зерттеудің теориялық және практикалық маңыздылығы; сараптама.
Зерттеу тақырыбындағы мәселе шешімі қалтқысыз табылуы қажет, өте күрделі де қоғамдық маңызға ие болған мәселелермен ұштасқан әлеуметтік тапсырыс нақты тақырыптың негіздемесін талап етеді. Зерттеу тақырыбын құрастыра отырып, біз мынадай сұраққа жауап береміз: келешекте айналысатын мәселеміз қалай аталады? тақырыпта бұрынғы білімнен жаңа білімге қарай қандай қозғалыс көрініс табады, яғни, бір жағынан тақырып қандай кең ұғымдармен және мәселелермен сәйкестендіріледі, ал басқа жағынан – қандай жаңа танымдық және практикалық материалды меңгеру жоспарланған еді?
Тақырыпты дұрыс таңдау көп жағдайда оның орындалу сапасы мен нәтижесін анықтайды. Зерттеудің кез келген тақырыбы белгілі бір ғылыми бағытта орындалады. Ғылыми бағыт негізінде ғылым немесе ғылым кешені түсіндіріледі, техникалық, биологиялық, тарихи, педагогикалық және т. б. салаларда зерттеу жүргізіледі.
2.
Ғылыми-зерттеу жұмысын жоспарлау үшін маңызды және оның ұтымды ұйымдастыру. Ғылыми-зерттеу ұйымдары мен білім беру мекемелері жұмыс жоспарларын әзірлейді жылға арналған мақсатты кешенді бағдарламалар негізінде, ұзақ мерзімді ғылыми және ғылыми-техникалық бағдарламаларды, шаруашылық шарттар мен тапсырыстардың, зерттеу, тапсырыс берушілер ұсынған. Кафедраның ғылыми жұмыстары оқу орындары ұйымдастырылады және жүргізіледі жұмыс жоспарына сәйкес бір оқу жылына. Профессорлар, оқытушылар және магистранттар орындайды ғылыми-зерттеу жұмысының жеке жоспары. Жоспарланған және студенттердің ғылыми-зерттеу жұмысы. Жұмыс жоспарлары оқу орындары мен кафедралардың қамтуы мүмкін тиісті раздело НИРСе. Жоспарлары бойынша жұмыс істейтін студенттік ғылыми үйірмелер және проблемалық топтар. Ғылыми-зерттеу және білім беру мекемелерінде тақырыптар бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстарын жасайды және жұмыс бағдарламалары және жоспарлары-кестелері, оларды орындау. Дайындау кезінде монографиялар, оқулықтар, оқу құралдары және дәріс жоспар-жобасы әзірленеді және осы жұмыстарды.