Ұсынылатын әдебиеттер тізімі

1. Абеуова, И.Ә. Әлеуметтік психология.[Мәтін]: Оқу құралы/ И.Ә. Абеуова, Л.К.Ермекбаева. –Алматы: Эверо, 2014. - 240 б.

2. Әбеуова И.А. Әлеуметтік психологиялық қызметтің негіздері.[Мәтін]: Оқу құралы/ И.А. Абеуова. –Алматы: ЖҚ Отан, 2014. – 366 б.

3. Жұбаназарова, Н.С. Жас ерекшелік психологиясы. [Мәтін]: Оқу құралы/ Н.С.Жұбаназарова.-Алматы: Қазақ университеті, 2014.-249 б.

5 дәріс тақырыбы: Кеңестік қарым-қатынас кеңес берудің негізгі буыны ретінде.

1. Екі адам психологиялық байланыста.

2. Бірінші кейіпкер, оны "клиент" деп атаймыз, психикалық бұзылулар, жарақат және қарсы алады.

3. Екінші кейіпкер, оны "кеңесші" деп атаймыз, қарым-қатынасқа белсенді қатысады.

4. Кеңесші клиентке сөзсіз құрметке ие.

5. Кеңесші клиенттің көзқарасын қабылдап, эмпатияны бастан кешіреді және оны түсінеді.

6. Консультанттың эмпатикалық түсінігі мен сөзсіз құрметі клиентке ең аз айқын көрінген кезде де беріледі.

Басқа шарттар міндетті емес. Егер белгілі бір уақыт аралығында осы алты шарт қамтамасыз етілсе, бұл жеткілікті. Тұлғаның оң өзгерістері болады.

Сонымен, клиент Консультантпен байланыста болуы және оны жағынан көмекке сезімтал ететін жағдайға келуі тиіс. Әсіресе, 3-ші, 4-ші және 5-ші көмек үшін жеткілікті консультативтік байланыс қамтамасыз ететін жағдайлар маңызды.

4. Кеңесшінің клиентке қатысты сөзсіз құрметке, эмпатияға, жылулыққа және шынайылығына негізделген кеңесші пен клиенттің сенімді байланысы ажырамас болып табылады, ал көптеген мамандардың пікірі бойынша — психологиялық кеңес беру мен психотерапияның маңызды құрамдас бөлігі болып табылады.

Консультациялық байланыс, сыртқы көрінсе де, клиенттің барлық өмірімен салыстырғанда, формальды және өте қысқа болып көрінсе де, кез келген басқа тұлғааралық байланысқа қарағанда, неғұрлым тығыз, қарқынды және терең болып табылады. Кеңес беру кезінде клиент бейтаныс адамға жүгінеді және оған өзінің жеке өмірінің ең аз егжей-тегжейін ашады, ол туралы ешкім білмейді. Клиент жиі айтып берген, оны жақсы емес. Кейде кеңес беру барысында клиенттің өзін таңқалдыратын, ренжітетін және тіпті таңқалдыратын тұлғаның жаңа жақтары" қалқып шығады". Мұның бәрі кеңестік байланыс екі адамның жақын қарым-қатынасын жасайды,және де әдеттегі достық немесе махаббат қарым-қатынастарына тән емес. Бұл ерекшелік Henry-мен бірге жақсы ашылған. (1973 ж.; цит. арқылы: Kennedy, 1977): "терапевтік байланыс табиғатының бірегейлігі терапевтің интимно-тұлғалық және интимно-терапевтік қарым-қатынастарды ажырату қабілетіне байланысты. Жақын жеке байланыстарға қарама-қарсы терапиялық байланыс сезімге толы болса да, асимметриялы болып табылады. Психотерапевт қалай ашылатынын шешуге және клиентпен айтылған оқиғаларға әрекет ету тәсілін таңдауға ерік береді, ол мүлдем жауап бермеуі мүмкін. Контакт асимметрикалық, себебі тек терапевт ғана айтылған мағынаны түсінеді және терапиялық мақсаттарға жетуді бағалай алады. Нәтижесінде терапевтік байланыс ережелер бойынша белгіленеді. Бұл ережелер терапевт клиент туралы барлық дерлік білуге мүмкіндігі бар қарым-қатынасты қарастырады, ал клиент терапевт туралы тек маман ретінде ғана мәлімет алады". Клиент пен психотерапевтің қарым-қатынасындағы интимділік ерекшеліктері туралы түсініктерді психоаналитикалық категориялыққа қарамастан, біздің ойымызша кеңес беру байланысына да жатқызуға болады.

Енді консультативтік байланыс анықтамаларына көшеміз. Олар әртүрлі, бірақ біз психологиялық кеңес беру біздің көзқарасымызға жауап беретін екі ең жалпылама анықтама қарастырамыз.

Кеңестік байланыс-бұл бірегей динамикалық процесс, оның барысында бір адам өзінің ішкі ресурстарын оң бағытта дамыту үшін пайдалануға және Ойлы өмірдің әлеуетін жандандыруға көмектеседі (George, Cristiani, 1990).

Консультативтік байланыс — бұл кеңес беруге қатысушылар (кеңесші және клиент. — Ескерт. авт.) бір-біріне қатысты және оларды білдіру тәсілі (Gelso, Carter, 1985).

Іс жүзінде барлық анықтамалар консультативтік байланыстың бірнеше бірегей сипатын көрсетеді. George және Cristiani (1990) алты негізгі параметрлерді анықтады:

- эмоциялық (консультациялық байланыс когнитивенден гөрі эмоциялық, ол клиенттердің уайымдарын зерттеуді білдіреді);

- қарқындылық (контакт шынайы қарым-қатынас және өзара тәжірибе алмасу болғандықтан, ол қарқынды болмауы мүмкін емес);

- динамикалық (Клиентті ауыстырғанда байланыс ерекшелігі өзгереді);

- құпиялылық (консультанттың клиент туралы мәліметтерді таратпау міндеттемесі сенімділікке ықпал етеді);

- қолдау көрсету (консультантты тұрақты қолдау клиентке тәуекелге және жаңа әрекет жасауға мүмкіндік беретін байланыс тұрақтылығын қамтамасыз етеді);

- адалдық.

Клиенттердің психологиялық мәселелерін шешу үшін терапевтік байланыс не істейді? Ең алдымен, кеңесші пен клиент арасындағы байланыс сипатының өзі клиенттің басқа адамдармен қарым — қатынасының ерекшеліктерін, оның қарым-қатынасының стилі мен стереотиптерін бейнелейді-клиенттердің мәселелерін айнадағы сияқты көруге болады.