Философия және саясаттану факультеті
жүктеу/скачать 105,92 Kb.
|
ББ Кеңес беру Лекция
| Бақылау сұрақтары:
1. Педагог-психологтың кеңес беру қызметінің жалпы сипаттамасы. 2. Білім беру саласындағы педагог-психологтың кеңес беру ерекшеліктері
1. Абеуова, И.Ә. Әлеуметтік психология.[Мәтін]: Оқу құралы/ И.Ә. Абеуова, Л.К.Ермекбаева. –Алматы: Эверо, 2014. - 240 б. 2. Әбеуова И.А. Әлеуметтік психологиялық қызметтің негіздері.[Мәтін]: Оқу құралы/ И.А. Абеуова. –Алматы: ЖҚ Отан, 2014. – 366 б. 3. Жұбаназарова, Н.С. Жас ерекшелік психологиясы. [Мәтін]: Оқу құралы/ Н.С.Жұбаназарова.-Алматы: Қазақ университеті, 2014.-249 б. 4. Қарым-қатынас психологиясы.[Мәтін]: Оқулық/ Х.Т.Шерьязданова, Л.К.Ермекбаева, И.Ә.Абеуова, Р.Н.Алибаева, М.Ә.Әмірбекова.- Алматы: ЖҚ Отан, 2014. – 341 б. 5. Касен Г.А., Абдуллаева П.Т. Социально-психологическое консультирование в школе: учебно-методическое пособие. Алматы: Қазақ университеті, 2011.- 394 с. 6. Ермаков И.Н.,Кедрoвa Т.И. Пcихoлoгичеcкoе кoнcультирoвaние: Учебнoе пocoбие. – Кaзaнь: Oтечеcтвo, 2013. - 68 c. 2 дәріс тақырыбы: Жеке тұлға теориясы және кеңес беру практикасы.Дәріс мақсаты: Студенттерді жеке тұлға теориясы және кеңес беру практикасымен таныстыру. Дәрістің негізгі терминдері: кеңес беру практикасы, эклектикалық кеңес беру, психоаналитикалық бағдар, мінез-құлық-когнитивтік бағдар, экзистенциалды-гуманистік бағдар. Қысқаша тезистер: Психологиялық практиканың басқа да салаларындағы сияқты психологиялық кеңес беру теориясының маңыздылығын асыра бағалау қиын. Басқа адамға теориялық көзқарастар жүйесіне тіреусіз оның проблемаларын шешуге білікті көмек көрсету әрекеті бағдарсыз ұшуға ұқсайды деп айтуға болады. Мұндай" ұшқыш " Кеңес беруде тиімді емес, кейде қауіпті. Психологиялық кеңес беруде картаның рөлі клиенттің проблемаларын түсінудің кең перспективасын ашатын және оларды шешудің тиімді әдістерін көрсететін тұлға теориясы атқарады. Теория консультантқа клиентке проблемаларды түсіндіретін динамикалық гипотезаларды қалыптастыруға көмектеседі және кейбір клиенттердің хаотикалық, іріткі салған ішкі әлемімен қақтығыс кезінде қауіпсіздікті сезінуге мүмкіндік береді. Өз мамандығының теориялық негіздерін меңгермеген, осы салада орындалған зерттеулермен таныспаған Консультант жеке техниканы қолданудан басқа, клиент үшін ештеңе жасай алмайды. Әрбір теория төрт негізгі функцияларды орындайды: жинақталған ақпаратты жинақтайды; күрделі құбылыстарды түсінікті етеді; әр түрлі жағдайлардың салдарын болжайды; жаңа фактілерді іздеуге ықпал етеді. Бұл функциялар кеңестік тәжірибе негізінде жатқан кез келген теорияға әбден жарамды. Теория кеңесшіге әртүрлі клиенттермен жұмыс істеу тәжірибесін жинақтауға, олардың көптеген мәселелерінің табиғатын және қақтығыстардың пайда болу формаларын түсінуге көмектеседі,нақты әдістерді тиімді қолдануға ықпал етеді. Теориялық дайындықтың арқасында кеңесші өзінің практикалық жұмысында гипотезалар ұсына алады және кеңес беру нәтижелерін болжай алады. Әрбір консультант практика негізінде өзінің теориясын "құрастырады", ол көбінесе белгілі теориялық парадигмаларға немесе бағдарларға (психоаналитикалық, мінез-құлық-когнитивтік, экзистенциалдық-гуманистік) сүйенеді. Тәжірибе жинақтаумен үнемі теориялық базаны түзету, кеңейту, нығайту жүргізіледі. Қандай да бір теориялық бағдарды таңдау неге байланысты? Ең алдымен, ол адам табиғатына кеңесшінің көзқарасын анықтайды. Оған принципті сұрақтарға жауаптардың сипаты байланысты: - адам не бар? - қандай туа біткен үрдістер оған тән? — кез келген жағдайда адамды таңдау еркін ме, әлде өткеннің мұрагерлік және оқиғаларымен анықталады ма? — адамның өзгеруінің алғышарттары бар ма және ол қалай өзгеруі мүмкін? Бұл сұрақтарға жауаптар кеңесші тұлға құрылымын, мінез-құлық детерминациясын, патология генезисін, қалыпты даму болашағын қалай түсінетінін анықтайды. Көрсетілгендей кесте.2, психологиялық кеңес беру және психотерапияның негізгі мектептерінің негізгі принциптері айтарлықтай ерекшеленеді. Әрбір кеңесші өзінің жеке басының ерекшеліктеріне, дүниетанымына, теориялық-психологиялық көңіл-күйіне байланысты практиканың негізі ретінде қандай да бір тұжырымдаманы таңдауға ерікті. Бір мезгілде басқа мектептерге қарамастан, қандай да бір бірыңғай психотерапевтік мектептің постулаттарының шынайылығы туралы пайымдаулардың дұрыс еместігін атап өтеміз. Көптеген зерттеулердің нәтижелері тәжірибеде кез келген бағытқа бағдарлау кезінде кеңес берудің ұқсас тиімділігіне қол жеткізуге болатынын көрсетеді. Теорияның өзі ғана емес, кеңесшінің тұлғалық жетілуі мен оның кәсіби дайындығы теориялық таным мен практикалық дағдылардың жоғары интеграциясын білдіретін шешуші мәнге ие. Қазіргі уақытта әлемде әртүрлі мектептердің үздік жақтарын біріктіру әрекеті болып табылатын эклектикалық кеңес беру тарайды. Әрине, ықтимал қолдану мәнмәтініне қарамастан, практикалық тиімділікті дәлелдеген әр түрлі теориялық принциптерді, көзқарастарды немесе әдістер мен әдістемелерді жинақтауды ескермеген. Эклектикалық кеңес беру бір бастауды табу және жаңа жүйенің тәжірибеде "жұмыс істеп тұрғанын" тексеру талпынысында бірнеше теориялық тәсілдердің жүйелі интеграциясына сүйенеді. Кеңес беруде эклектикалық тәсілді құру-бұл барлық кәсіби қызметтің нәтижесі. Психологиялық кеңес беру және психотерапия саласында ұзақ уақыт жұмыс істейтін мамандардың көпшілігі өзінің теориялық жүйесін құрады, әдетте эклектикалық, неғұрлым сәйкес тұлға және олардың әрқайсысының дүниетанымын құрайды. Таксика қарым-қатынас барысындағы қол алмасып амандасу, беттен сүю, құшақтау, сипау, т.б. денеге тию әрекеттерін зерттейді; 3. Проксемика қарым-қатынас барысында адамдардың кеңістікте орналасуын зерттейді. Адамдардың өзара байланысында келесі арақашықтық зоналары белгіленеді: Интимді зона (15-45 см). Бұл зонада тек өте жақын адамдар болады. Олар бір-біріне сенімді болады, тактильді байланыс орнатады, тыныш, ақырын дауыспен сөйлейді. Зерттеулердің көрсетуі бойынша, интимді зонаның бұзылуы ағзадағы әр түрлі физиологиялық өзгерістерге әкеледі. Мысалы, жүрек қағысының жылдам болуы, адреналиннің тым көтерілуі, қанның басқа шығуы, т.б. ´зіндік немесе персоналдық зона (45-120 см) достар мен әріптестер арасындағы қарапайым әңгімелесу кезінде болады, визуалды-көру байланысы орнатылады; °леуметтік зона (120-400 см), әдетте, ресми кездесулерде, мұғалімдер немесе басқа да жұмыс бөлімдерінде бірін-бірі жақсы танымайтын адамдар арасында болады; Публикациялық зона (400-ден жоғары) үлкен топпен қарым-қатынаста орнайды, мысалы, митинг, дәріс аудиторияларында, т.б. Мимика – адамның ішкі эмоционалды күйін білдіретін бет-әлпет бұлшық еттерінің қозғалысы. Мимика адамның көңіл-күйі туралы нағыз, дәл ақпарат береді. Ақпараттың 70 пайызынан көбін мимикалық көріністер береді, яғни адамның көзқарасы, қасы, ерні, мұрны оның айтқан сөздеріне қарағанда көп мәлімет береді. Адам көзқарастарының түрлері: Кәсіби - адамның көзі басқа адамның маңдайына бағытталады, бұл қарым-қатынастың жақсы атмосферасының орнауына әсерін тигізеді; Ауқатты қауым – адамның көзі басқа адамның көзінен төмен ерінге дейінгі жерге бағытталады; Интимді – адамның көзі басқа адамның көзіне емес, бетінен төмен кеудесіне дейін бағытталады. Көз, қас, маңдай, мұрын, ауыз, ерін, иек адамның негізгі эмоцияларын көрсетеді: қуану, қайғыру, қорқу, мұңаю, таң қалу, қызығу, т.б. Адамның нағыз сезімін байқауда ерін мен қастың маңызы зор. Ым-ишара қарым-қатынас барысында көп ақпарат береді. Ым-ишараның негізгі түрлері: Иллюстраторлық ым-ишаралар - мәлімет беретін ым-ишаралар: белгілер, пиктография - суреттердің бейнелері, кинетография – денемен қозғалыс, идеографтар - ойдағы заттарды біріктіретін қолдардың қозғалысы. Мысалы, “мынадай” деп заттардың көлемін, формасын көрсету жүктеу/скачать 105,92 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|