Философия пәнінен қорытынды бақылау сұрақтары Ойлау мәдениеті. Көркемдік рефлексия
Ғылымдардың классификациясы: Аристотель, әл-Фараби, Ф.Бэкон
жүктеу/скачать 1,06 Mb. Pdf көрінісі
|
Философия ответы
|
31.Ғылымдардың классификациясы: Аристотель, әл-Фараби, Ф.Бэкон, Г.Гегель, О.Конт. Ғылым тұтас дамып келе жатқан формалар сияқты, бірқатар жеке ғылымдарды қамтиды, олар өз кезегінде көптеген ғылыми пәндерге бөлінеді. Ғылым құрылымын анықтау оның осы аспектісінде ғылымды жіктеу проблемасын қояды. Жиналған білімді жүйелеудің және жіктеудің алғашқы талпыныстарының бірі Аристотельге тиесілі. Ол жіктеудің қарапайым көрінісі мынадай: теориялық, ол танымдық мақсатта жүргізіледі; адамның мінез-құлқына басшылық ететін идеяларды беретін практикалық; шығармашылық, онда таным әдемі нәрсеге жету үшін жүзеге асырылады. Аристотельдің теориялық білімін өз кезегінде (оның пәні бойынша) үш бөлікке бөлді: а) «бірінші философия», (кейіннен» метафизика) - барлық бар, сезім мүшелері үшін қол жетпейтін және ақыл-ойға қонымды сезімдердің жоғары негіздері мен алғашқы себептері туралы ғылым; ә) «математика»; в) физика табиғаттағы денелердің түрлі жағдайын зерттейді. Аристотель өзінің формальды логикасын философиямен немесе оның бөлімдерімен теңдестірмеді,әр түрлі танымның «органоны» деп санады. Ғылымның қоғамдағы ролі күшейген кезеңінде, оны тұтас әлеуметтік- мәдени феномен ретінде (XVI-XVII ғғ.) «Ғылымның Ұлы қалпына келуі» еңбегінде Ф. Бэкон жалғастырды. Бірақ Бэконның ғылымдылық жіктемесі субъектінің ерекшелігіне байланысты келеді. Заттың образы сезу мүшелері арқылы миға кіріп, ізсіз жоғалып кетпейді, ол есте сақталып қалуы мүмкін.Адамның осы қабілеттері, Бэкон бойынша, ғылымды жіктейді. Есте сақтау қабілеті – тарих негізі, ой –поэзия негізі, сана – философия негізі. 32.Шоқан Уәлихановтың ғылым философиясы. Шоқан Уәлихановтың аққан жұлдыздай жарқ етіп өте шыққан қысқа, бірақ шығармашылық мұрасы мол өміріндегі аяқталған немесе аяқталмай қалған көптеген еңбектері арасынан таза философияға арналған қандай да бір дүниені табу қиын. Қазақтың атақты ғалымы әрі зерттеушісі философия тақырыбына арнайы тоқталмаған сияқты. Дегенмен, Шоқан әртүрлі халықтардың тарихы мен дінін зерттеп этнографиялық және әдеби материалдарды сараптағанда философия мен дүниетаным тақырыптарын айналып өтпеген. Оның шығармаларындағы, әсіресе, қалың оқырманға беймәлім қолжазбалар мен күнделігіндегі түсініктеме мен тұжырымдамалардан Шоқан философиясы, оның дүниетанымы мен көзқарасы, құндылыққа жетелейтін бағдар - бағыты жайында әжептеуір мағлұмат алуға болады. Осы тұрғыдан алғанда, Шоқан Уәлихановтың көшпенді қауымның діни наным - сенімі, салт - дәстүрі және мифологиясына арналған еңбектері айрықша мәнге ие. Бұлардың қатарында «Қазақтардағы шамандықтың қалдығы», «Қырдағы мұсылмандық туралы», әсіресе, күнделік – жазбалар сияқты құнды еңбектер бар. Шоқан күнделік - жазбаларында өзінің саяхатын жазғандай суреттеп жатпайды. Ол мұнда өзі кездестірген тайпалардың мәдениеті мен тұрмысы, діни сенім - нанымы және дүниетанымдық көзқарасының қалыптасуы, әртүрлі халықтар арасындағы өркениет айырмашылығы жөнінде ой толғайды. Шоқан Уәлиханов философиясындағы діннің орны Шоқан Уәлихановтың философиялық көзқарасы айқындалатын еңбектерді сараптай келе, оның діндар болмағанын байқау қиын емес. Шоқан өз зерттеулерінде материалистік пайымды ұстанды. Мұндай көзқарас сонау Омбы кадет корпусында оқып жүргенде жақын араласқан сол кезеңдегі алдыңғы қатарлы зиялы қауым өкілдерінің ықпалымен қалыптасқаны мәлім. Костылецкий, Ждан - Пушкин, Гонсевский сияқты Шоқанның ұстаздары оқыған ортада шапшаң тарап жатқан озық ойлы көзқарасты ұстанды. Соның ықпалымен Шоқанның дүниетанымы өмір мен тіршілік туралы ырымшыл және мистикалық түсініктерден арылды. жүктеу/скачать 1,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|