Фитоценоз, биоценез, биогеоценоз жєне экосистема туралы т‰сініктер

1 Ассоциацияны сипаттайтын диагностикалықбелгілер қалай аңықталады?

2 Өңдеу процедурасы қандай этаптардан тұрады?


7 тақырып Өсімдіктер фенологиясы

Мақсаты:

- Қазақстандағы интродукционды зерттеулердің әдістемелерімен танысу

1 Қазақстандағы интродукционды зерттеулердің әдістемелері

Қарастырып жатқан өсімдігіміздің вегетативті және генеративті мүшелерінің қалпын сипаттайтын фенологиялық формула белгілі бір уақытта журналға тіркелінді. Қолданыста бар барлық фазалар көрсетілді.

Өсімдіктің мерзімдік дамуының кешендік бағасы үшін, әрбір бақыланған фенофаза бойынша оның сандық көрсеткіші белгіленді және мүшелер санының визуалды тіркеу жолымен келтірілді. Оларды фенофазаның шартты белгілерінің алдында санмен жазады.

1 - белгілі бір фенофазаға кем дегенде 50% мүшелер енген күн;

2 - 50% - тен жоғары.

Әрбір түрге жататын өсімдіктің кем дегенде бес моделі таңдалып алынды. Әртүрлі жастағы және шығу тегіне қарай көрсетілген үлгілері бөлек қарастырылады, фенологиялық гетерогеннің ішкі түрін көрсету үшін, ол интродукциалды өсімдіктермен жұмыс істегенде маңызды болып табылады. Маусымдық дамудың ритмнің сәл өзгеріске түсуі, жаңа ортаға өсімдіктің әртүрлі адаптациялық өзгеріске әкелуі мүмкін.

Өсімдіктің вегетация кезінде кем дегенде 5 жыл ішінде аптасына екі рет фенологиялық бақылау жүргізіледі.

Шөптесін өсімдік

Вегетативті жерүсті өркендерінің фенологиясы:

В¹ - маусымдық көктемгі өсуінің бастапқысы - өсімдік бүршігінен немесе гүл шанағынан өсіп шыққан күні, немесе өскіннің жоғары сыртқа қарай шығуы.

В² - жапырақтың ашылуы жапырақ пластинкасының өзіне тән пішінге келуі, бірақ әлі де қалыптц мөлішерге келмеуі.

В³ - өркен өсуінің аяқталуы, яғни жапырақтың және сабақтың бойының өсуінің аяқталу уақыты.

Л¹ - жапырақтың тіршілігін жоюы - жапырақтың түсінің алғашқы өзгерісінің пайда болған немесе кеуіп қалған күні.

Л² - жапырақтың толық тіршілігін жоюы - барлық түрлерде вегетацияның аяқталуы, қысқы — жасылдан басқасы.

Б - бүршік қабыршақтарының ажыратылуы нәтижесінде гүл шанағы пайда

болады және оның жай көзбен көруге болады.

Ц¹ — гүлденудің бастамасы — алғашқы гүлдің ашылуы

Ц² - гүлденудің соңы - соңғы гүлдердің қурауы

Пл¹ - жемістері пісіп, тұқымдарының шашыла бастауы.

Аталған бақылаулардан басқа фенологиялық журналға мезгілдік құбылыстармен байланысты келесі фактілерді енгізу ұсынылады:

М - көктемгі немесе күзгі үсіктермен өсімдіктің зақымдалуы

Р - вегетативті жаңартылған жерүсті мүшелерінің (мұртшаларының, тамыр еркендерінің және тагы басқа)

С - өздігінен егілудің пайда болуы

Алынған мәліметтердің негізінде өндеу жүргізу барысында келесідей силаттамалар орнатылады:

Вегетацияның ұзактылығы - маусымдық өсуінен (В¹) вегетацияның соңына (В²) дейінгі өсімдіктін тіршілік уақыты.

Қыстайтын жапырақтары бар өсімдіктерде вегетацияның шектік кезеңін шартты түрде өсіп өну күнімен және кар жамылғысының пайда болуын есептеуге болады.

Өсу ұзақтылығы - көктемгі өркеннің өсу бастамасымен (В¹) және өркеннің өсу соңының (В²) арасындағы уақыт кезеңі.

Феноритмотип өсімдіктің жерүсті мүшелерінің анықталады (В¹ – Л²).

Гүлдену ұзақтылығы гүлденудің бастапқы (Ц¹) және сонғы (Ц²)

аралықтағы уақыт кезеңі.