Әдебиет: 22, 26-28 бет Пысықтау сұрақтары

1 Өсімдіктің вегетативті сипаттайды?

2 Фенологиялық формула дегеніміз не?


8 тақырып Фитоценоздың флоралық құрамы және зерттеу әдістері

Мақсаты:

- флоралық құрамын толық анықтау

- флоралык құрамын зерттеу әдістерімен танысу

Жоспар:

1Фитоценоздың флоралық құрамы

2 Фитоценозды зерттеу оның флоралық құрамын анықтау
Сабаққа дайындалуға әдістемелік нұсқау

Фитоценоздаң флоралық құрамы деп онда өсетін барлық өсіндік турлерінің жиынтығын айтамыз. Фитоценозға кіретін әрбір түр биотопты жасауға өзінше ат салысады. Кейбір түрлер орта жағдайының индикаторына бола алады. Сондақтан қауым туралы толық мағлүмат алу оның флоралық құрамын, экологиялық жағдайын жане тіршілік ортасын жете білуді қажет етеді. Сонымен қатар толық жетілген және жас өсімдіктерді, өскіндердіде есепке алу керек.

Көптеген өсімдіктер қауымдарында, әсіресе еліміздің оңтүстік аудандарында (дала, шөл тагы с.с), өсімдік түрлерінін дамып жетілуі, вегетациялық кезендері бір мезгілде ете бермейді. Соған байланысты қауымның флоралық құрамын толық анықтау ушін, ондағы түрлерді тізімге алу (инвентаризация) жұмысын өсімдіктердің вегетациялық кезеңі ішінде екі (көктемде, жазда) немесе үш (көктемде, жазда, күзде) рет жүргізген дұрыс. Кесте Қазақстанның шөлейт дала зона тармағындағы қауымдардың

түрлік құрамы (биокомплексные исследования в Казахстане, ч.З, 1976)

Тек сонда ғана вегетациялық кезеңі ұзақ және қысқа (көктемгі және күзгі эфемерлер және эфемероидтар) есімдік түрлерін толық қамтуға болады. Бірақ өсімдіктерді тізімге алған кезде, осы жерде кездесетін өсімдіктердің кейбір түрлерінің болмай қалуы мүмкін. Өйткені қауымның флоралық құрамының тізімін жасаған кезде олар тек дән (тұқым) түрінде топырақ бетінде кездесуі мүмкін. Сондықтан оларды жиып анықтап есепке алу керек. Жинаған өсімдік дәнін өсіріп көріп тек қана осы жағдайда өмір сүруге икемі барларын ғана тізімге кіргізу қажет.

Ескерту! Қазақша берілген өсімдіктердің орысша, латынша аттары:

1) Жіңішке-жусан - полынь тонковатая

2) Бетеге - типчак бороздчатый

3) қау – ковыль лессинговский

Нақтылы фитоценоздардың флоралық кұрамы оларға диаспоралардың (гректін dіаsроrа - таралу деген - өсімдіктің таратылуға арналған кез-келген бөлігі) келіп түсуіне және олардың осы жағдайда өніп өсе алатындығына байланысты анықталады.

Белгілі бір районның өсімдіктерін зерттегенде оның флорасы мен жалпы танысып қана қоймай, әрбір фитоценоздың және әрбір ассоциацияның флоралық құрамына баса көңіл аудару керек. Ассоциация (латын сөзі assосіаtіо-қосылу, қосылған) - өсімдіктер қауымдарын жіктеу жүйесінің негізгі өлшемі. Ассоциация дегеніміз - белгілі орында табиғи пайда болған, белгілі құрамды, тіршілік жағдайы біркелкі қауым.

Фитоценозды зерттеуді оның флоралық құрамын анықтап өсімдік турлерінің тізімін жасаудан бастау керек. Флоралық құрам - фитоценоздардың маңызды белгісі. Көп жағдайда оған сипаттама бергенде тек қана күрделі өсімдіктерге және қыналарға көңіл бөледі. Олар мен бірге қауым құрамына балдарлар, саңырауқұлақтар, бактериялар және актиномицеттер кіретінінде ескерген жөн (кесте).

Өсімдіктер қауымдарына терең талдау жасау қауымдарды бір-бірімен салыстыру үшін олардың байлығын және флоралық толықтығын білу өте қажет.