Физика-математика факультеті Информатика кафедрасы
жүктеу/скачать 0,59 Mb. Pdf көрінісі
|
Дəріс №13-14 Байланыс арнасы – деректерді беру торабының негізі. Ақпараттық жүйенің көрсетілген екі құраушысының арасындағы өзара байланыс өте күрделі. Бір жағынан осы екі құраушы бір-біріне тəуелсіз болады. Мыс: желіні жəне хаттаманы ұйымдастыруда компьютерлер арасындағы мəліметтер алмасу үшін қолданылатын құраушы. Мекемедегі бухгалтерлік есептерді ұйымдастыруда қолданылатын əдістер мен программадан тəуелсіз. Екінші жағынан көрсетілген құраушылар қандай да бір мағынада бір-бірінен тəуелді болады. Фунционалдық ішкі жүйе компьютерлік инфрақұрылымсыз өмір сүре алмайды. Сол уақытта компьютерлік инфрақұрылым керекті функция болғандықтан өз алдына шектелен болады. Желілік инфра құрылымның болмауына байланысты жіктелген ақпараттық жүйені іске асыру мүмкін емес. Осылайша ақпараттық жүйнеі жөндеуді оның негізгі құраушысы болғандықтан компьютерлік инфрақұрылымдарды тұрғызған өте тиімді жəне өндірістік техникалық ұйымдастырлық басқарған жөн. Корпоративті желіні өңдеудің, еңгізудің қымбаттың оны қайта-қайта өңдемей көп жылдар бойы қолданды. Коорпоративті желіге қарағанда функционалдық ішкі жүйелер. Мекемеің қызмет ету аймағы əрдайым өзгеріп отыратындықтан өз табиғатын өзгертіп отырады. Ақпараттың құрамды бірлігі(АҚБ) деп атрибуттардың жиынтығын айтамыз. Мəліметтер қоймасы осы құрамды бірлікке жатады. Атрибуттың мəні деп, нақты бір жағдайдағы құбылыстың, жағдайдың, объектінің қандай да бір қасиеттерін сипаттайтын шаманы түсінуге болады. Атрибуттың барлық мүмкін болатын мəндері жиын ретінде біріктірілсе, ол осы атрибуттың домені деп аталады. Атрибуттардың жиыны бір ақпараттың құрамды бірлігіне келісе принциптер бойынша бірігеді: а) сəйкес атрибуттар бір кезеңді немесе жағдайды бейнелейді; б) бір АҚБ-ға кіретін атрибуттар мəні бірдей мезетте туындап, қисынды немесе арифметикалық қатынастар арқылы байланысады. АҚБ-ны сипаттаушы элементтерге: аты, құрылымы жəне мəні жатады. АҚБ аты – ақпаратты өңдеу барысында оны белгілеу болып табылады. АҚБ құрылымы – ақпараттың бір бірлігін басқа ақпарат бірлігінің құрамына енуі. АҚБ – құжаттардың құрылымын сипаттауда қажет. Құжаттарды сипаттауда, талдауда оның құрамын көрсеткіш деп аталатын элементтерге бөлу мəселесі туындайды. Бұл əр түрлі құжаттардағы мəндерді (мағыналарды) байланыстыруда қажет. Іріктеу – АҚБ –дан мəндердің ішкі жиынын бөліп алу амалы. Мұндағы ішкі жиын іріктеу шартын қанағаттандыруы тиіс. Ал іріктеу шарттары əр алуан болуы мүмкін. Жөндеу амалы АҚБ-ға жаңа мəн беруді білдіреді немесе мəндерді өзгертуді жүзеге асырады. Көрсеткіш – бір реквизит-негізден жəне экономикалық тұрғызуға жеткілікті əрі мағыналық шаманы білдіретін бірнеше реквизит-белгілерден тұратын ақпараттың жиынтығы.
Байланыс арнасы, хабар жеткізу арнасы — таратқыштан (ақпарат көзінен) қабылдағышқа (ақпарат қабылдағышқа) кез келген хабарды жеткізуді қамтамасыз ететін техникалық құрылғылардың жиынтығы не физикалық орта. Байланыс арнасы ақпараттың түріне қарай (телеграфтық, телефон|дық, теледидарлық, телемеханикалық,
т.б.) не байланыс желісінің тармағына қарай (сыммен берілетін, радиорелелі, талшықты-оптикалық, Жер серігі арқылы жүзеге асырылатын, т.б.) ажыратылады. Байланыс арнасының сыйымдылығы Байланыс арнасының сыйымдылығы (Емкость канала связи; communication channel capacity) — берілген арна бойынша белгілі бір уақыт бірлігі ішінде жеткізілетін ақпараттың ең жоғарғы мөлшерімен анықталатын байланыс желісінің сипаттамасы. Байланыс арналары (Каналы связи) — хабардың жіберушідеп қабылдаушыға дейінгі жолы. Ол көптеген аспап-құралдардың (аппаратура) жиынтығынан тұрады. ИнБАИ зо формацияны (хабарды) жеткізетін байланыс жолының түріне қарай байланыс арналары радиобайланыс, сымды байланыс арналары болып бөлінеді. Соңғысы əуе байланыс жолы, кабельді байланыс жолы, толқын таратушы, жарық таратушы жəне басқа арналарға бөлінеді. Инженерлік тұрғыдан айтқанда, арна деп бір хабардың жүретін жолын айтады. Егер ол көп хабар көзіне арналса, оны көпарналы жүйе деп атайды. Арна əр түрлі міндет атқаратын құрылғылардың тізбектей қосылған жиынтығынан тұрады. Қандай хабар таратуға арнал ғанына байланысты арналар телефон, дыбыстық хабар тарату, бейнелі телефон, қозғалмайтын бейнелерді беру, теледидар, басқару сигналдарын жеткізу, деректер тарату, телеөлшеу, телесигналдау, телебасқару, т.б. арналарға болінеді. Осы арналармсн берілетін əр түрлі сигналдардың динамикалық ауқымы, қуаты, деңгейі жəне жиілік спектрі болады. Телеграфтық арна үзік-үзік сигналдарды өткізуге арналған, жиілік спектрінің кендігі 100 Гц. Оны екі есе кемітіп немесе екі есе кеңейтіп 50 Гц немесе 200 Гц етіп алуға болады. Телефон арнасы жиілік спектрінің кеңдігі 300-ден 3400 Гц-ке дейін өзгереді, яғни 3100 Гц. Бір телефон арнасына 24-ке дейін телеграф арнасын сыйғызуға болады. қарапайым фототелеграф арнасына қажет жиілік спектрінің кендігі 2000 Гц. Дыбыс таратуға арналған арнаның жиілік спектрінің кендігі 2, 3 телефон арналарының кеңцігіндей, 8—12 кГц. Бейнелі телефон арнасының жиілік спектрінің кендігі — 1300 кГц. Теледидарға арналған арнаның жиілік спектрінің кендігі — 8,5 МГц. Электронды есептеу машинасына арналған сигналдарды беруге пайдаланылатын арналар: төменп жылдамдықты (арна кендігі 200 Гц), орта жылдамдықты (арна кендігі 4кГц) жəне жоғары жылдамдықты (арна кендігі 48 кГц-тен артық) болып бөлінеді. Радиобайланыс арналарының жиілік спектрі ЗТО3 Гц-тен 310" Гц- ке дейін болады.
Сигналдарды жеткізіп беретін арналар олардың кірісі мен шығысындағы сигналдардың сипаттамасына қарай да бөлінеді: а) үзілісті сигналдар арнасының кірісіндегі сигнал да, шығысындағы сигнал да үзілісті (дискретті) болады; ə) үзіліссіз сигналдар арнасының кірісіндегі де, шығысындағы да сигналдар үзіліссіз болады; б) арнаның кірісіндегі сигнал үзілісті де, шығысындағы сигнал үзіліссіз болып немесе керісінше болса, ондай арналар аралас сигналдар арнасы делінеді. Бір байланыс жолымен бірнеше (ондаған, жүздеген, мыңдаған) арналар ұйымдастыруға болады. Әр түрлі байланыс жолының сигнал өткізу мүмкіндігі өр түрлі: əуе байланыс жолы 150 кГц-ке дейін, симметриялы байланыс кабелі 1000 кГц- ке дейін, коаксиалдық кабель ондаған МГц-ті, ал оптикалық талшық 91014 Гц-ке дейін.
Радиобайланыстың дамуының ең маңызды кезеңі 1906 жылы американдық инженер Д. Форестің үш электродты шамды — триодты ойлап шығарумен байланысты. Триод негізінде 1913 жылы өшпейтін электрлік тербелістердің шамды генераторы жасалынды. Соның нəтижесінде электромагниттік толқын арқылы енді музыканы, сөзді, яғни дыбысты қашықтықта тарату жүзеге асырылды. Оны радиотелефондық байланыс деп атады. Радиотелефон байланысын іске асыру енді тіпті оңай сияқты көрінеді. Дыбыс толқыны тудыратын ауа қысымының тербелісін микрофонда дəл сондай электрлік тербелістерге айналдырады. Оны күшейетіні дыбыс жиілігіндегі айнымалы токтың еріксіз тербелісін антеннада тудыруға болады. Бірақ мұндай тəсілмен радиотелефондық байланысты іске асыру мүмкін емес. Антенна шығаратын электромагниттік толқынның интенсивтілігі жиіліктің төртінші I~w4 дəрежесіне пропорционал екенін еске түсірейік. Дыбысты берудің қиыншылығы мынада: радиобайланыс үшін жоғары жиілікті электрлік тербелістер керек, ал дыбыс жиілігі төменгі жиіліктегі тербелістер болып табылады. Мұндай төменгі жиіліктегі электромагниттік толқындар мүлдем шығарылып таратылмайды дерлік. Сондықтан дыбыс жиілігіндегі электромагниттік тербелістерді алысқа тарата алатын жоғары жиілікті электромагниттік тербелістерге қандай да бір тəсілмен үстемелеу қажет болды.
Төменгі жиілікші электрлік тербелістерге сəйкестендіре отырып жоғары жиілікті электромагниттік тербелістерді басқару — жоғары жиілікті тербелістерді модуляциялау деп аталады. Модуляция деп отырғанымыз жоғары жиілікті тербелістердің параметрлерінің бірін — амплитудасын, жиілігін немесе фазасын төменгі (дыбыс) жиілікпен баяу өзгертетін процесс. Радиобайланыста амплитудалық, жиіліктік жəне фазалық модуляция қолданылады. Жоғары жиілікті тербелістерді тасымалдаушы жиіліктер деп атайды, өйткені олар дыбыс жиілігіндегі тербелістердің тасымалдаушылары рөлін атқарады.
Қазіргі заманғы радиотехникада көбінесе, ғарыштық байланыс жүйелерінде жəне телевизияда əрқашан жиіліктік модуляция қолданылады. Радиоқабылдағышта жиіліғі жоғары күрделі тербелістерден қайтадан төменгі жиілікті тербелістерді ажыратып, бөліп алады. Төменгі жиілікті сигналды қалпына келтіру процесін демодуляция немесе детекторлеу деп атайды. Детекторленген сигналды күшейткеннен кейін акустикалық тербеліске айналдырады. 3.20-суретте радиобайланысты жүзеге асырудың негізгі принциптерінің модульдік сұлбасы берілген.
Бiрлескен нақтылы кəсiпорын үшiн орындалатын ИЖ-нің өңдеуi. Кəсiпорынның пəндiк қызметiнiң ерекшелiктерi, ИЖ-лер құрылымға ықпалы бiрақ əртүрлi кəсiпорындардың құрылымында негiзiнен өзара байланысы. Ұйымды күрделi құрылымды жеткiлiктi иемдене алады жеткiлiктi өзара жұмыс (бөлiмшелер) элементтердiң жиынтық ретiнде қарастырыуы мүмкiн. Кəсiпорын бөлiмшелердiң арасындағы байланыстарын үш түрде ерекшелеуге болады: функционалдық байланыстар, ақпараттық жəне сыртқы байланыстар. Әртүрлi кəсiпорындарының құрылымының ортақтығы бiрлескен ИЖ-дiң құрастыруының кейбiр бiртұтас қағидаларын сипаттауға мүмкiндiк бередi. ИЖ-нің өңдеуiн процесс көзінің екi нүктесiмен қарап шыға алады: - (өңдеудi процесстiң стратегиялық тұрғысы) өңдеушiлер əсерлердiң мазмұны. - əр уақытта немесе жасалатын (өңдеудi процесстiң динамикалық ұйымын қаралады) жүйенiң кезеңдерге арналған тiршiлiк циклы. Кəсiпорынның ИЖ кейбiр жоба сияқты өндейдi. Жоба - бұл сонымен бiрге мерзiмдерге қойылған талаптармен нəтижелерге, тəуекелге, құралдар жəне қорлардың жұмсауының шеңберлерi, ұйымдық құрылымға бастапқы айқын нақтылы табысы жобаның аяқтауын бiлдiретiн мақсаттармен жеке жүйенiң нысананы көздейтiн өзгерiсiнiң шектелген уақыт бойынша. Жобаның айырмашылық белгiлерiмен бұл басқарулар объекттер болып табылады: құбылмалылық; негiзгi мақсаттар өресiздiк; ұзақтықтың өресiздiгi; бюджеттi өресiздiк; тиiстi қорлардың өресiздiгi; үшiн жобаны жүзеге асырылатын кəсiпорынның жаңалығы; жинақтылық; заңға сүйенген жəне ұйымдастыру қамтамасыз етуi. Жобамен басқару жүйесi болуы жұмыс бағдарламасында керек глобалдi өзгерiстерін түрлендiру мүмкiндiкке жол беру үшiн жеткiлiктi. Жоба жүйелiк жоспарда тиiстi нəтиже техникалық талап жəне қаржыландырудың шарттары кiруге орналасатын қара жəшiкпен шығуда елестете алады. Жұмыс жасау қажеттi қорлардың бар болуымен қамтамасыз етiледi: материалдар, жабдықтар, адам, қорлар. Мысалы, жобалар тiптен əр түрлi белгiлер бойынша классификациялай алады (жоба, мульпроект) жобаның сыныбы бойынша, (техникалық, ұйымдастыру, экономикалық, əлеуметтiк, аралас) жобаның түрi туралы, (майда, аз, орташа, iрi) жобаның масштабы бойынша. Жобаның толық аяқтауына дамытудың баспалдақтарының идеяның пайда болуынан жиынтық (кезең, кезеңдер) фазада бөлiнуге қабылданған. Ақпараттық жүйенiң дамытуының келесi фазалары мынаны білдіреді: пайдалануға тұжырымдаманың құрастыруы, тапсырманың техникалық дайындығы, жүйенiң жобалау, өңдеу, енгiзуi. ИЖ тiршiлiк цикл оның пайдалануынан кезде толық алып қою бiтетiн ИЖ жасау туралы шешiм қабылдауды моменттен жаңа бастап жүрген үздiксiз процесс болады. Тiршiлiк циклының құрылымына сəйкес процесстердiң үш топтарында тұрақтанатын ISO/IEC 12207-шi ИЖ тiршiлiк цикл регламент белгiлейтiн халықаралық стандарт бар болады: 1) (алу, жабдықтау, өңдеу, пайдалану, бақылап отыру) тiршiлiк циклның негiзгi процесстерi. 2) (кескiнмен құжаттау, басқару, мəселелерінің сапаны қамтамасыз ету, верификация, iскерлiк сараптау, баға, тексеру, шешуi) негiзгi процесстердiң орындау қамтамасыз ететiн қосалқы процесстер;
3) (жобаның инфрақұрылымының жобаларды басқару, жасауы, анықтау, баға жəне жақсарту тiршiлiк циклы, үйрену) ұйымдастыру процесстерi. ИЖ толық тiршiлiк цикл стратегиялық жоспарлау, талдау, жобалау, iске асыру, енгiзу жəне пайдалану. Тiршiлiк цикл жағдайда, өз кезегiнде, кезеңдердi қатарға бөлшектеуге болады, жəне де есепке алу, бөлу, процесс кез келген сипатта. ИЖ тiршiлiк цикл Rational Software əдiстемесі сəйкес төрт кезеңде бөлшектенедi: бас; түзету; құрастыру; пайдалануға берiлу. Демек, əрбiр кезеңнiң шекаралары нақтылы кризистiк мəндердi қабылдайтын жəне мақсаттардың нақтылы кілтті жетуге керек кейбiр уақыт анықталған. ИЖдың тiршiлiк циклының үлгiсi - бұл процесстер, əсерлермен, есептердiң арасындағы процесстер, əсерлер жəне ИЖ тiршiлiк циклының бойы атқарылатын есептердiң жүзеге асыруын тiзбек анықтайтын құрылым сонымен бiрге өзара байланыс. Ол ИЖ-нің ерекшелiгi жəне оған жасалып жұмыс iстейтiн шарттан тəуелдi болады. Тiршiлiк циклының екi үлгiсi дəл қазiр өте жайылған: (сарқырамалы үлгi) каскадты үлгi жəне спираль үлгiсi. Каскадты үлгiнiң қадырлары: əрбiр кезеңде жоба құжаттамасының толықтық жəне келiсушiлiктiң белгi сəйкес келетiн бiткен жиыны қалыптасады; қорытынды кезеңдерде қолданбалы құжаттама өндейдi; жұмыстардың кезеңдерi атқарылатын логикалық тiзбектерде аяқтаудың мерзiмдерi жəне тиiстi шығындарды жоспарлауға мүмкiндiк бередi. Каскадты үлгiнiң кемшiлiктерi: нəтижелердiң алуындағы маңызды тоқтау; қателер жəне аяқтап қажеттiлiкке қайтару артқа кезеңдердiң қайсысы болса да алып келедi; жоба
бойынша жұмыстардың қатар жүргiзуiн күрделiрек; кезеңдердiң əрқайсыларының шамадан тыс ақпараттық толықтығы; жобаларды басқаруды күрделiрек; инвестициялардың белгi жəне сенiмсiздiгi биiк деңгей. Спираль үлгiсi ИЖ-дің өңдеуiн итерациялық процесс ойлайды. Итерация - бiткен жүйе болу үшiн (итерацияға итерациясынан) үнемi мiнсiздiкке жететiн бұйымның iшкi немесе сыртқы болжамының шығарылатын өңдеулер бiткен цикл. Спираль əдiсiнiң артықшылықтары: итерациялық өңдеу жобаға өзгерiстерiнiң енгiзуi тапсырма берушiнiң талаптарының өзгерiсiнде айтарлықтай ықшамдайды; ақпараттық жүйесiнiң жеке
элементтерi бiртұтас табандатқан бiртiндеп интегралдайды, кiрiу үздіксіз iс жүзiнде орындалады; тəуекелдік деңгейiнiң кiшiрейтуi; (бұл жасалатын бұйымға тактикалық өзгерiстердiң енгiзуiне мүмкiндiк бередi) жобаларды басқарудағы үлкен иiлгiштiк қамтамасыз етiледi; қайтадан қолдану компоненттер оңайланады; үлгi сенiмдiрек жəне орнықты қате жəне жүйенiң əлсiз жерi əрбiр итерацияларда мəлiм болып дұрыстанатын байланыс болып табылады; өңдеудi процесстiң əбден жетiлдiруiн мүмкiндiк көрiнiп қалады. Спираль үлгiсiнiң кемшiлiктерi: келесi кезеңге уақыт өткелдер анықтау, яғни тiршiлiк циклданың кезеңдердiң əрқайсыларына уақытша шектеулердi кiрiспенiң қажеттiлiгi. Дəріс № 21-22 Физикалық сипаттамаларын сəйкестендіру сигналдары мен арналары Физикалық деңгей (Физический уровень; phisical layer) — ашық жүйе əрекеттестігі үлгісінің бірінші деңгейі. Физикалық деңгей желілік байланыс арнасы арқылы мəліметтер тасымалдайды жəне осы міндетті атқару үшін керек аппараттық құралдардан тұрады. Хабар құрайтын символдар электр сигналдарға түрлендіріледі
жəне олардың есептеу машиналар арасында тасымалдануы қамтамасыз етіледі. Бұл деңгейде есептеу машиналарының аттары, хабардың мазмұны жəне оның тасымалданатын бағдарламасы. Басқа деңгейлерде осы жұмыстар жасалып қойылғандықтан, Физикалық деңгейде тек электр сигналдарды кабельге жеткізу (кабельден қабылдау) жұмыстары ғана жүргізіледі. Ашық жүйе əрекеттестігі үлгісінің бұл бөлігінде, сонымен қатар, есептеу желісін құрайтын байланыс желісінің физикалық, механикалық жəне электрлік сипаттамалары анықталады. Бұл деңгейді есептеу желісінің аппараттық жасақтамасына жауапты деп санауға болады. Дəріс № 23-24 Байланыс арналарының жəне хабарлаудың шығу орнының статистикалық қасиеттерінің сəйкес келуі Автоматтандырылған жұмыс орны(АЖО) индивидуальді, толық жəне ұжымдық болады. ЭЕМ жүйесінің нəтижелі қызмет етуі үшін толық жəне ұжымдық АЖО-ларға қолданылатын мамандарға (ұжымға) АЖО жұмысын ұйымдастыруға талапты қатаңдату керек жəне бұндай жүйедегі əкімшіліктендіру функцияларын нақты анықтау керек. «Адам-машина» болып табылатын АЖО жүйесі ашық, икемді, тұрақты даму мен жетілдіруге икемдену керек. Ондай жүйеде мыналар қамтамасыз етілуі қажет: • Мамандардың мəліметті өңдеудің машиналық құралдарына максималды жақындығы; • Диалогты режимде жұмыс істеуі; • Эргономика талаптарына сəйкес АЖО-ның қамсыздануы; • Компьютердің жоғарғы өнімділігі; • Күрделі процесстерді максималды автоматтандыру; • Мамандардың шығармашылық белсенділігін ынталандыратын еңбек
талаптарының моральді қанағаттануы; • Мамандардың өз бетінше оқу мүмкіндігі. АЖО-да шешілетін мəселелерді мəліметті жəне есептегіш деп бөлуге болады. Мəліметтік мəселелерге кодтау, сұрыпталу, жинау, құрылымдық ұйым, дұрыстау, сақтау, іздеу жəне мəліметті беру.Көп жағдайларда мəліметтік мəселелерде арифметикалық жəне мəтіндік сипат пен қатынастың оңай есепті жəне логикалық процедуралары болады. Олар негізінен күрделі болады жəне маман жұмыс уақытының үлкен бөлігін алады. Есептегіш мəселелерді қалаптастырылатын жəне қалыптаспайтын болып екіге ажыратылады. Қалыптастырылатын мəселелер формальдік алгоритмдер негізінде шешіледі жəне екі топқа бөлінеді: тікелей есептеу мəселелері жəне математикалық үлгі негізіндегі мəселелер. Тікелей есептеу мəселелері қарапайым алгоритм көмегімен шешіледі. Ал күрделі мəселелерге əртүрлі математикалық есептерді пайдалану керек. Соңғы уақытта толық түрде қалыптастырылмайтын мəселелерді шешу құралдарын жасауға үлкен көңіл бөлінген. Олар семантикалық деп аталады. Бұндай мəселелер экономикалық объектілерді оперативті басқару кезінде жəне көбінесе толық емес мəлімет шарттарында шешім қабылдау кезінде туындайды. Қамтамасыз етілу жүйелерге біріншіден мыналарды жатқызады: техникалық, мəліметтік, программалық жəне ұйымдастырушылық. Сонымен қатар кіші жүйе түрлері де бар. Техникалық қамтамасыздық, маманның делдалдарсыз жұмысын
(программисттер, операторлар жəне т.б) көздейтін маманданған персоналды компьютер негіз болатын техникалық құралдар қасиетін бейнелейді. Толық АЖО- ларда оңай компьютерлермен 4-6 адам пайдалана алады. Маманданған персоналды компьютер кешеніне процессор, дисплей, пернелік тақта, мəліметтің магниттік жинағыштары, басып шығару құрылғылары жəне графо құрылғыштар кіреді. Техникалық құралдар кешеніне жүйедегі əртүрлі АЖО байланысы үшін коммуникация құралдарын жəне телефон байланысының құралдарын жатқызады. Мəліметтік қамсыздандыру – бұл локальді мəліметтер қорында сақталатын мəліметтер массиві. Мəліметтер, негізінен магниттік жадыларда ұйымдастырылады жəне сақталады. Онымен басқару мəлімет қорын басқарудың бағдарламалық жүйесімен жүзеге асырылады. Ол мəліметті жазады, мəліметтік мəселелерді іздейді, есептейді, реттейді жəне шешімін табады. АЖО-да бірнеше мəліметтер қоры бола алады. Ұйымдастырушылық қамтамасыздандыру АЖО-ның қызмет ету, жетілдіру жəне дамуын ұйымдастыратын, сондай-ақ кадрлар мамандығын даярлау жəне көтеру тəсілдері мен амалдары болады. Ұйымдастырушылық қамтамасыздандыру АЖО пайдаланушыларының құқықтары мен міндеттерін анықтаумен құжаттық рəсімдеуді көздейді. Бағдарламамен қамтамасыздандыру жүйелік бағдарламалық жəне қолданбалы түрде болады. Жүйелік қамтамасыздық негізі операциялық жүйе мен программалау жүйесі болып табылады, мысалы, Бейсик алгоритмдік тіл. Жүйелік бағдарламалар мəліметтің рационалды технологиялық өңдеуін көздейді. Сервистік бағдарламалар деп аталатындар (олармен АЖО олардың қажеттілігіне байланысты біріктіріледі) операциялық жүйе мүмкіндіктерін кеңейтеді. АЖО жүйелерінде мəліметтік бкйланысты жəне АЖО-ның əртүрлі каналдар бойынша байланысып, қамтамасыз ету үшін жүйелік программалауға жатқызуға болатын бағдарламалық құралдарды жатқызуға болады. Қолданбалы бағдарламалық қамтамасыздануды пайдаланушы бағдарламамен əртүрлі мақсаттағы қолданбалы бағдарламалар пакеті құрайды. Пайдаланушылардың стандартты бағдарламалары алгоритмдік тілдегі (көбіне Бейсик) арнайы мəселелердің бағдарламалық шешімдерін белгілейді. ҚБП (қолданбалы бағдарламалар пакеті) үлгі ұстанымы бойынша жасалған жəне арнайы мəселе класының шешімдеріне бағытталған. ҚБП мəселесін бағдарламалық қамтамасыздың негізгі түрі болып табылады. Олар алгоритмді қалыптастырады, осы класстарға мəселелерді шешу талаптарын өзгертеді, шешімді бақылайды, алгоритмге өзгертулерді енгізеді жəне т.б. АЖО-да жұмыс істегенде ҚБП-нің диалогтық режимінде жасалады. ҚБП-нің мысалдары: есептік операцияларды орындайтын əртүрлі құжатты қалыптастыруға арналған ҚБП, жоспарды қолайлы етуші ҚБП, боланстық шешімдер ҚБП болып табылады. АЖО-ны жасайтын ҚБП-ға өзгеше көңіл бөледі, олар əртүрлі мақсатта бола алады: кестені өңдейтін, мəліметтер массивін жүргізу, мəліметтер қорын жүргізу, құжаттық анықтамалар. Графикалық мəліметпен жұмыс істейтін пакеттер анық, жəне компактты күйде объектіге тəн жағдайды, процессті көрсетеді жəне жорамалық талдау нəтижелерін бейнелеп береді.
жүктеу/скачать 0,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|