Флуктация
Флуктуация - қандай да бір шаманың орташадан кездейсоқ ретсіз ауытқуын N бөлшектерден тұратын жүйені сипаттайтын m адитивтік kшама болсын, демек ; жүйені бейнелейтін нүкте кеңістіктің k ұяшығындағы болатын көрсетенің айнымалы шама m шаманың флуктуациясы. Флуктуация өлшеуіш бойынша орташа мәнімен стандартты ауытқумен анықталады. Олай болса, мұндағы жүйенің бөлшектері бірдей, тепе тең сол себептен ауытқулардың орташа квадраттары барлық макро күйлер үшін бірдей, яғни орташа кв ауытқуы жүйедегі бөлшектер санына пропорциал еселі болып шығады.Жүйедегі байқалатын ауытқуларды сипаттау үшін салыстырмалы флукт. қолдану тиімді -флукт m шамасының орташа мәніне қатынасы салыстырмалы флуктуация деп аталады. Формуласы
Флуктуациялартеориясыстатистикалық физиканың арнайы бөлім-дерінде қарастырылады. Біз тепе-теңдіктегі қасиеттерін қарастырдық, олар ең ықтимал шамалар немесе ансамбль бойынша орташалар ретінде есептеледі. Атап айтқанда, осы тепе-теңдікті қасиеттер термо-динамикка заңдарына бағынады. Статистикалық механика әдістері жүйелердің тек орташасын анықтауға мүмкіншілік тудырмай, олардың кез келген шамасының орташа мәнінің төңірегіндегі флуктуация-ларының ықтималдығын есептеудің тәсілдерін береді. Мысалы, газдың критикалық аймағын зерттегенде, ішкі энергия мен тығыз-дықтың флуктуациялары ерекше орын алады. Тығыздықтыңфлуктуацияларыжарықтың шашырауына әкеледі. Критикалық нүктенің (температураның) маңайында ішкі энергияның флуктуациялары тұрақ-тыкөлемдегіменшікті жылдамдықтардың аномал ерекше жоғары мәндерде өсуіне себеп болады.