7. Лейкоциттер, олардың саны мен түрлері, қызметі. Т- және В–лимфоциттердің маңызы.
Лейкоциттер – қанның ақ жасушалары.
Қандағы мөлшері 4,1-9,0х109/л. Лейкоциттер санының артуы лейкоцитоз, азаюы лейкоцитопения деп аталады. Лейкоцитоз, лейкоцитопения физиологиялық және патологиялық деп бөлінеді.Олардың өзі абсолюттік және салыстырмалы деп бөлінеді.
Лейкоциттердің қызметтері:
1. Фагоциттік.
2. Антитоксиндік қызмет. Эозинофильдер табиғаты белоктық токсиндерді, антиген-антидене кешенін залалсыздандырып, бұзады, аллергия кезінде көбейіп кететін гистаминді бұзатын гистаминаза ферментін жасап шығарады (аллергиялық реакциялар).
3. Биологиялық белсенді заттар түзеді. Базофильдер капиллярлар саңылауын кеңейтетін гистамин және табиғи антикоагулянт - гепаринді жасап шығарады.
4. Лейкоциттер белок алмасу өнімдері мен қоректік заттарды адсорбциялап, тасымалдай алады.
5. Лимфоциттер иммундық жүйенің орталық звеносы болып табылады.
Т-лимфоциттер жасушалық иммунитетті қамтамасыз етеді. Олардың түрлері: Т-хелпер, Т-супрессор, Т-киллер,
Т-амплифайер.
В-лимфоциттер гуморалдық иммунитет қалыптастырады, антиденелер түзеді ( және -глобулиндер).
6. Лейкоциттер қанның ұюына қатысады.
7. Моноциттер өлген жасушаларды фагоциттеп, ұлпа регенерациясына қатысады.
8. Нейтрофилдер интерферон жасап шығарады.
8. Лейкоцитарлық формула. Лейкоциттер үшін организмдегі өлі жасушалар мен түрлі патогенді бөлшектерді жұту және бейтараптандыру жауапты болып табылады. Сондықтан да олардың санын, жағдайын және функционалдылығын анықтау кез-келген қабыну процесін анықтайды. Осындай жан-жақты диагностика үшін лейкоциттердің формуласы жасалды, бұл ақ қан клеткаларының әртүрлі түрлерінің пайыздық үлесі болып табылады.
Лейкоцитарлық формуламен қанның жалпы анализі
Негізінен бұл зерттеу клиникалық қан анализінің контексінде жүргізіледі. Лейкоциттердің саны микроскоптың көмегімен жүзеге асырылады, кемінде 100 жасуша биологиялық сұйықтықтың боялған жағылуында жазылады.
Талдауда лейкоциттердің абсолютті саны емес, салыстырмалы екенін ескеру маңызды. Дұрыс диагностикалық зерттеу үшін бір мезгілде екі көрсеткішті бағалау қажет: ақ қан клеткаларының және лейкоцитарлық формуланың жалпы концентрациясы. Ол мынадай жағдайларда тағайындалады:
бас ауруы және әртүрлі патологиялардың басқа белгілері.
Лейкоцитарлық формуланы солға немесе оңға ауыстыру
Солға қарай жылжу нейтрофилдердің жас түрлерінің санының өсуі. Бұл аурудың пайда болуының қолайлы белгісі болып табылады, себебі ол патологияның қоздырушы агентімен иммунитеттің белсенді күресін білдіреді.
Оңға қарай жылжу - нейтрофилдердің санын азайту, сегменттелген жасушалардың шоғырлануын арттыру, олардың тұрғындарының қартаюы. Бұл әдетте бауыр мен бүйрек ауруларының жанама симптомы, мегалобластикалық анемия. Кейде қан құюдан кейінгі жағдайды қадағалайды.