Г. К. Кенжебаев ҚазаҚстан тарихынан әңгімелер Жалпы білім беретін 11 жылдық мектептің 5-сыныбына арналған оқулық
жүктеу/скачать 6,79 Mb. Pdf көрінісі
|
5 synyp
| §43. халық ауыз әдебиеті
Қазақ халқы ауыз әдебиетінің тарихы Түрік қағанаты дәуірінен басталады. Ауыз әдебиеті- не ертегілер, аңыз-әңгімелер, мақал-мәтелдер, жұм бақтар мен эпостық жырлар жатады. ертегілер. Ертегілердің көпшілігінде өмірде аз кездесетін не мүлде болмаған қиял неме- се ойдан шығарылған оқиғалар суреттеледі. Ертегілер мазмұнына қарай үш түрге бөлі не- ді: хайуанаттар туралы, қиял-ғажайып және тұр мыс-салт ертегілері. Қазақ ертегілерінде батырлық, адал еңбек, достық, өзара көмек, ақылды жар туралы ай- тылады. Сонымен қатар сараң бай, жалқау адам, қомағай саудагердің әрекеттері сынала- ды. Ертегілердің уақыт өте келе әр заманға сай мазмұны өзгеріп, жетілдіріліп отырған. аңыз әңгімелер – ауыз әдебиетінің бір сала- сы. Аңыз – көпшілік жағдайда әңгіме түрінде болады, өлең-жыр түрінде си- рек кездеседі. Аңызда шындық пен қиял-ғажайып оқиға ара- лас келеді, сондықтан аңыз бен ертегі бір-біріне ұқсайды. Бас ты айырмашылығы – аңыз әң гіме тарихта болған адам тө- ңірегінде құрылады. Адам та- рихта шын болғанмен, кейін сондай адам болыпты-мыс деп ел аузында лақапқа айналып кетеді. Аңыз-әңгімеде көбінесе та- рихта болған адамдар жай- лы айтылады. Ол адам батыр, жауынгер, хан, бай, би, ше- шен, күрескер болуы мүмкін. Аңызда осы адамның істеген «Ана тілі», «Әдебиеттік оқу» пәндерінен алған біліміңді еске түсір. Қазақ халқының қандай ертегілері мен аңыз әңгімелерін білесің? Ертегілерге не жатады? Аңыз бен ертегінің арасында қандай айырмашылық бар? 137 ісі, тарихи рөліне байланысты шындыққа қоспалар қосылып, біртіндеп лақап аңызға айнала ды. Қазақ аңыздарында Алдаркөсе, Жиренше шешен, Асанқайғы, Қор қыт және басқалар жайлы ба- яндалады. жүктеу/скачать 6,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|