Г. К. Кенжебаев ҚазаҚстан тарихынан әңгімелер Жалпы білім беретін 11 жылдық мектептің 5-сыныбына арналған оқулық
жүктеу/скачать 6,79 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2. Қорқыт
| §42. Дала музыкасы
1. Қазақ халқының музыка өнері. Музыка (грек сөзі – музалар өнері) – белгілі ырғақты ды- быстардан тұрады, өмірдің барлық жағдайын дыбыс арқылы бейнелейді. Музыкада адамның жан дүниесі, көңіл күйі, сезімі, күш-жігері ды- быс түрінде көрініс табады. Қазақ – ежелден ән мен күйге бай халық. Қазақ халқының жиырмадан аса түрлі му- зыкалық аспаптары: домбыра, қобыз, сыбызғы, шаңқобыз, дауылпаз, шертер, т.б. бар. Әннің әуені мен сөзінен халықтың қуаныш- қайғысын, өмірін сезінеміз. Қазақ халқы той- думанды өлең-жырмен, ән-күймен өткізген. Ха- лық өзінің ержүрек батырларын, билері мен хан- дарын өлеңмен дәріптеп мадақтаған, жағымсыз әрекеттерін өлеңмен сынаған. Қазақ әйелдері балаларын бесік жырын айтып жұбатқан. Ада- мы қайтыс болғанын естірту, көңіл айту, жоқтау, қысқасын айтқанда, қазақ кез келген сезімін өлеңдетіп, әндетіп жеткізген. Халық әндері деп аталатын әндерді де кезінде белгілі бір адам шығарған. Уақыт өте келе авто- ры ұмытылған. Халықтың жүрегінен шыққан жақсы әндер ұрпақтан-ұрпаққа тарап, бізге жетіп отыр. Батырлар жырын, аңыздарды, тарихи шы- ғармаларды ауыл-ауылды аралап, айлап қона жатып жүріп халық арасына ақын, жырау, әнші, өлеңші, күйшілер тарататын болған. Күй – қазақ халқының ертеден келе жатқан музыкалық шығар масы. Күй музыка аспабымен ғана орындалады. Күй шығармалары Қорқыт, Асанқайғыдан бастау алады. Құрманғазы, Тәт- тімбет, Ықылас, Қазанғап, Дәулеткерей мәңгі өшпейтін тамаша күйлер қалдырды. 2. Қорқыт – VIII ғасырда Сырдария төңіре гін мекендеген қыпшақ-оғыз тайпаларынан шық- қан атақты жырау, дарынды күйші, ке меңгер ойшыл. Домбыра Қорқыт ата 134 Қорқыт – қазақтың музыкалық аспа- бы қо бызды алғаш жасаған адам. Қорқыт өз елін ауыр халден құтқаруды, мәңгілік өл- мей тін бақытты өмір тауып беруді аңсайды. Ол дүниені кезіп жүріп, қайда барса да көр қазып жатқандарды көреді, ақыры: дүниеде өзгермейтін ешнәрсе жоқ, «сынбас темір жоқ, өлмес өмір жоқ» деген қорытындыға келіп, мәңгілік өмірді халықтың ән-күйінен іздейді. Өлмейтін, ұмытылмайтын нәрсе – адамның өмірінде істеген игілікті ісі екенін түсінеді. Со- дан кейін Қорқыт ата өмірін домбыра, қобыз тартып, күй шығарумен өткізеді, келешек ұр- паққа өлмес күйлерін қалдырады. Қорқыттың бізге оннан астам күйі жетті. Қорқыт күйлері – әуенді, сазды, мағынасы терең, ойлы. жүктеу/скачать 6,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|