Табиғи асқазан сөлі (Succus gastricus naturalis)

Ферментті препараттар
187
кезінде сактайды. Асказан безінін жеткіліксіз функииясы барысында 
колданылады.
Панкреатин (Pancreatinum) — препарат ұйкы безінін ферменттерінен, 
яғни бастылары трисин мен амилаза және аз мөлшерде липазадан 
тұрады. Панкреатинді алуға арналған шикізат шошка немесе ірі мүйізді 
малдын асказан асты безі болып табылады.
Ұйкы безінде протеолиттік фермент профермент түрінде түзіледі: 
трипсиноген, 
химотрипсиноген. 
Бұл 
ферменттерді 
белсендіру 
үшін протеиназ белсенді орталығын бүркейтін полипептидті тізбек 
фрагментінін гидролизімен жүреді. Панкреатинді алу барысында ұйкы 
безінің проферменттерін белсендіру сілтілік ортадағы экстрактьще 
кальций иондарының катысында жүзеге асады. Сойылған малдың ұйкы 
безінің тіндерін усактайды және 5 мл сірке кышқылынын 1 л суда еріген 
ерітіндісінде кышкылданған сумен жуады. Шикізаттын біраз уакыт 
түруын 4 сағат бойында 10 °С температура кезінде араластырғышы бар 
реакторда жүргізеді. Экстракт™ центрифугалау аркылы немесе сүзу 
көмегімен бөліп алады. Экстраттағы проферментті белсендіру үшін pH 
мәні 8,1 болатын орта кұрады; кальций хлоридин косады, бүл 0,05 М 
ерітінді даярлау үшін керек, панкреатин косады. 4 °С температурасы 
кезінде 24 сағат бойы тұрады.
Содан сон, рн мәні 6,0болғанша кышкылдатады, сосын изоэлектрлік 
нүктеде ілеспе заттарды тұндырады. Тұнбаны бөліп алып, ацетонмен 
майсыздандырады және вакуум-кептіргіш шкафта 40 °С температура- 
дан жоғары емес температурада кептіреді. Шарлы диірменде үсактайды.
Панкреатинді протеолиттік белсенділік бойынша акуыздын әлсіз 
сілті ортасында казеинді корыту кабілеттілігін стандарттайды. Пан­
креатин 1 г 25-33 ЕД кұрауы тиіс. Препаратты үнтак және таблетка, 
кабыкпен оралған түріндеде шығарады. Мұкият жапсырылған банкада, 
кұрғак әрі салкын жерде сактайды. ¥йкы безінің жеткіліксіз функция- 
сымен аскынған панкреатитте колданылады.
Ірі кара мүйізді малдын ұйкы безінен сондай-ак дезоксирибонукле- 
азалар (ДНҚ), рибонуклеаза (РНК), трипсин, химотрипсин, нуклеаза 
ингибиторлары — пантрипин мен инсулин сияқты ферменттер алына- 
ды.
Бұл препараттарды алу технологиясын бүкілодактык ғылыми- 
зерттеу орталығынын ет өнеркәсібінің органопрепараттар лаборато- 
риясы үсынды.
Өндіру кағидасы ұсакталған ұйкы безін автолизге айналдырады 
да судын жартылай мөлшерімен араластырады және 18 сағатка 12 °С

188
VIтарау
температурада калдырады. Содан сон араластырғышы бар реакторда 
рН =2,0-2,5 дейін ортофосфор кышкылымен кышкылданған сумей 
бисмацерация әдісімен экстракция жүргізеді, бұл кезде температу­
ра 5 °С-тан аспауы тиіс. Бірінші мацерация судын 2 есе мөлшерімен 
16 сағ бойы, екіншісі — 1 сағ бойы жүргізіледі. Экстрактты күнжарадан 
(жмыха) центрифугалау аркылы бөледі де біріктіреді. Күнжараны ин­
сулин алу үшін пайдаланады, ал экстракттан эр түрлі концентрацияны 
аммоний сульфатымен (ДНКза, РНКза) кристаллы аммоний сульфа- 
тын канығу дәрежесін анықтауға дейін араластыра және суыта отырып 
косады, сосын ферменттерді тұздандырады.
Фильтартты химотрипсин, трипсин және пантрипин алу үшін пай­
даланады.
Тұздыкты суда ерітеді және сулы ерітіндіде ілеспелі заттарды ам­
моний сульфатын коса отырып тұндырады. Тұнбаны тастайды, ал 
фильтратка 5 н натрий гидроксидін pH мәні 4,5-ке жеткенше косады, 
ДНКза-ны аммоний сульфатынын каныккан ерітіндісінің канығу 
дәрежесі 0,4 болғанша баяу коса отырып тұздайды. ДНКза тұнбасын 
бөледі де ары карай тазалуға кіріседі. Фильтраттан РНКза-ны аммоний 
сульфатымен канығу дәрежесі 0,8 болғанша тұздау арқылы тұндырады. 
Аморфты РНҚаза-ны тазалайды. Ферменттер комплесінен тұратын 
фильтраттан канығу дәрежесі 0,7 кезінде аммоний сульфатымен 
химотрипсинді, трипсинді және пантрипинді тұздандырады.
Ферменттер коспасынан белсенді емес химотрипсиноген алады. Ол 
үшін түнбаны күкірт кышкылымен pH мәні 3,0 дейін кышкылданған 
сумен ерітеді, температура 5 °С-тан аспауы тиіс және араластыру ба- 
рысында аммоний сульфатынын ерітіндісін баяу косады. Содан сон 
ерітіндіні 5М натрий гидроксиді ерітіндісімен pH мәні 5,0 болғанша 
сілтілендіреді және кристалдык химотрипсиногеннін толык тұнбасы 
түзілгенше температурасында ұстайды.
Химотрипсиногенді бөлгеннен кейін алынған фильтратпен жуы- 
латын Судан аммоний сульфатымен 5М күкірт кышкылымен pH мәні 
3,0 болғанша кышкылдау барысында тұздауымен трипсиноген түзіледі.
Трипсин түзілген сон калған фильтратты тұз кышыкылымен pH мәні 
2,5 болғанша 5 °С температура кезінде кышкылайды. Кышкылданған 
фильтарттан кристалдык магний сульфатын коса отырып пантригіинді 
балласты акуызбен бірге тұздайды. Соңғысын, ерітінді 90 °С темпе­
ратурада кыздыру кезінде және 1 минут аралығында және 20—25 °С 
температураға дейін тез суытумен каогуляциялау аркылы жояды. 
Жуылатын сумен біріктірлген фильтратка бояу араластыра отырып,

Ферментті препараттар
189
кристалдык аммоний сульфатын косады және 12 сағат аралығында 
бөлме температурасында калдырады. Нәтижесінде екі тұнба түзіледі: 
амморфты және кристалдык. Кара аморфты пантрипиннін тұнбасын 
ак кристаллы заттан бөліп алады.
Панкреатин тұнбасын суда ерітеді де диализ біткенше ерітіндіні 
фильтрлепдиализдейді, кұрғаккалдыкпен пантрипинніңингибирлеуші 
кызметінің күші бойынша стандарттайды. Стерильдеуші фильтарция 
жүргізіледі, флакондарға кұды да сублимацялык кұрғатуға айналдыра- 
ды.
Жеке ферменттерді тазалау бірнеше күнге созылады және көп рет- 
тен түратын кайталанбалы операциялар катарынан түрады.
Ен 
алдымен 
ферменттерді 
аммоний 
сульфатымен 
канығу 
дәрежесі мен pH мәнінің әртүрлі мәндеріне дейін үш реттік тұздауды 
жүргізеді. Әр ретте фильтраттан алдын-ала ілеспелі заттарды аммо­
ний сульфатының аз концентрациялы ерітіндісімен жояды, содан соң 
ферменттерді бес реттік кристалдау жүзеге асады. Химотрипсоноген 
мен трипсиногенді төменгі температура кезінде және трипсин кри- 
сталдарын коса отырып химотрипсин мен трипсиннін сәйкес буферлі 
ерітінділерінің түзілуіне дейін белсендіреді. Ферменттерді целлофан 
пленкасы аркылы дилизбен түзсыздандырады. Сульфат иондарын 
барий хлоридімен түндырады, ал артык барий ионынын мөлшерін 
КУ-2 катионында жояды. Ферменттердін түзсызданған ерітінділерінде 
pH-тын кажетгі мәнін түрактайды, кұрғак заттын концентрапиясын 
аныктайды және флакондағы кұрғак препарттың сонғы үлесіне сәйкес 
тазартылған сумен сұйылтады. Сұйытылған ертінділерді стерильдеуші 
фильтр аркылы фильтрлейді, флакондарға кұяды да сублимациялык 
кептіруге айналдырады.

жүктеу/скачать 9,55 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: