Бір бағытты энергия ағынының заңы: экожүйе алатын және продуценттер игеретін энергия диссипацияланады немесе олардың биомассасымен бірге бірінші, екінші, үшінші және басқа реттегі тұтынушыларға, содан кейін ыдыратушыларға қайтымсыз беріледі. Тыныс алумен бірге жүретін процестердің нәтижесінде әрбір трофикалық деңгейде энергияның белгілі бір мөлшерін жоғалтумен бірге жүреді. Өте аз бастапқы энергия (0,25%-дан аспайтын) кері ағынға (редукторлардан өндірушілерге дейін) түсетіндіктен, «энергия айналымы» термині өте ерікті.
Энергетикалық пирамида заңы (Р.Линдеман тұжырымдаған): экологиялық пирамиданың бір трофикалық деңгейінен екіншісіне энергияның орта есеппен 10%-дан аспайды.
Бұл заңға сәйкес халықты азық-түлікпен және басқа да ресурстармен қамтамасыз ету мақсатында жер учаскелерін, орманды жерлерді есептеуді жүргізуге болады.
Тарихи қайтымсыздық заңы: биосфераның және жалпы адамзаттың дамуы кейінгі фазалардан бастапқы кезеңдерге өте алмайды, жалпы даму процесі бір бағытты. Қоғамдық қатынастардың жекелеген элементтері (құлдық) немесе басқару түрлері ғана қайталанады.
Шектеулі табиғи ресурстар заңы: Жер жағдайындағы барлық табиғи ресурстар таусылады. Планета табиғи түрде шектелген дене және онда шексіз құрамдас бөліктер болуы мүмкін емес.
6.Географияның негізгі әдістемелеріне оның ғылым есебінлегі негізгі сипаттарын анықтау.
10.География ғылымы әдіснамасының мақсаты мен міндеті
Ғылыми заң - бұл тұрақтылық пен қайталанушылықпен сипатталатын заттар мен құбылыстар арасындағы әмбебап қажетті және маңызды байланыс.
Тұжырымдама - ойлаудың негізгі нысандарының бірі, объектілердің маңызды қасиеттері мен белгілерін жалпылау, бекіту; тілде сөздер мен сөз тіркестері түрінде заттанады. Тұжырымдаманың негізгі сипаттамалары: көлемі мен мазмұны.
Тұжырымдаманың аясы - бұл біздің санамызда бейнеленетін көптеген объектілер, олардың әрқайсысында зерттелетін тұжырымдамада бекітілген белгілері бар. Тұжырымдаманың мазмұны - бізді қызықтыратын объектілерде біздің санамызда көрсетілетін қасиеттер мен қатынастардың жиынтығы, әсіресе олардың айрықша қасиеттері мен қатынастары. Егер бұл картаға түсіру дұрыс болса, тұжырымдама дұрыс болады.
Жүйелілік (Арманд бойынша) - егер табиғатта белгілі бір шарттар жиынтығы болса, онда белгілі бір нәтиже одан сөзсіз шығады деген ереже. Заң мен заңдылықтың айырмашылығы - тәртіп таксономиясы. Төменгі дәрежелік заңдылық.
Достарыңызбен бөлісу: |
