«Геологиялық-барлау және топографиялық-геодезикалық жұмыстар» кәсіби стандарты

 

 

Кәсіптер бойынша  

мүмкін болатын 

жұмыс орындары  

Жерді  жерде,  ғарышта  және  аэротүсірілім  үшін    техника 

әзірлейтін 

ғылыми-зерттеу, 

жобалық-іздестіру 

ұйымдары, 

конструкторлық  бюро,  картографиялық  фабрикалар  және 

электронды және қағаз карталарды шығаратын бюро 

Зиянды және қауіпті 

еңбек жағдайы 

Климатикалық, аз қамтылған аумақтар,  азаматтық және 

өнеркәсіптік кәсіпорындарды салу кезінде газдың және шаңның 

көп болуы 

Жұмысқа жіберудің 

ерекше шарттары 

Өнеркәсіп қауіпсіздігі бойынша аттестациядан өту  

СБШ біліктілік 

деңгейі  

 

Кәсіби білім беру және оқыту деңгейі 

Талап етілетін 

жұмыс 

тәжірибесі 

2 

Жалпы орта немесе техникалық және кәсібіи 

білім. Тікелей өндірісте кәсіби дайындық 

немесе кәсіпорын базасында  қысқа мерзімді 

курстар, тәлімгерден нұсқау алу. 

Техникалық және кәсіби білім біліктілігінің 

Жұмыс орнында 

оқыту кезеңінде. 

Нұсқау беру. 

 

42 

 

белгіленген деңгейі. 

3 

Техникалық және  кәсіби білім біліктілігінің 

белгіленген деңгейі, іс жүзіндегі жұмыс 

тәжірибесі, жұмыстың іс жүзіндегі 

тәжірибесінсіз техникалық және кәсіби білім 

біліктілігінің жоғарылатылған деңгейі 

СБШ 2-деңгейде             

1 жыл 

4 

Техникалық немесе кәсіби білім біліктілігінің 

жоғары деңгейі және жұмыстың іс жүзіндегі 

тәжірибесі немесе жұмыстың іс жүзіндегі 

тәжірибесісіз орташа буын маманының 

біліктілігі 

СБШ 3-деңгейде             

1 жыл  

 

 

3-кесте. Кәсіби стандарт бірліктерінің сипаттамасы   

 (кәсіптердің еңбек функциялары) 

 

Еңбек 

функциясының 

№ 

  

Еңбек функциясының (кәсіби стандарт бірліктерінің) атауы 

 

1 

Карталарды жасау үшін деректер жинау. Жобаны әзірлеу. 

2 

Карталарды дайындау технологияларын, оларды дайындау әдістерін 

әзірлеу 

3 

Карталарды және топографиялық жоспарларды құру 

 

 

 

4-кесте. Кәсіби стандарт бірліктерінің сипаттамасы 

(функционалдық карта) 

 

Еңбек 

функциясының 

№  

Еңбек нысанасы 

Еңбек құралы 

 

Міндеттер 

(еңбек іс-қимылы) 

 

1 

Қорларда сақталатын 

есептер, 

топографиялық 

карталар мен 

жоспарлар 

Картотекалар, компь-

ютерлік бағдарламалар 

1-1) Карталар жасау 

бойынша бұрын 

орындалған 

жұмыстарды және қор 

материалдарын зерттеу 

Қаржылық 

экономикалық 

көрсеткіштермен және  

орындалған жұмыстар 

кестесімен 

геодезиялық 

жұмыстарды орындау 

жобасы 

Іріленген сметалық  

нормалар, жұмыстар 

түрлеріне уақыт 

нормативтерінің 

жинақтары 

1-2) Жоспарланған 

жұмыстар 

көлемдерінің есебі 

Жобалар, сметалық 

Компьютерлік 

1+-3) Карталарды 

 

43 

 

есептер 

бағдарламалар, 

жобалардың үлгілік 

нысандары, НҚА 

жасау жобасын әзірлеу 

және келісу 

2 

Карталар, 

топографиялық 

жоспарлар, карталар 

дайындаудың 

қолданыстағы 

технологиялары 

Геодезиялар мен 

топографиялар, 

карталар дайындау 

технологиялары 

бойынша мерзімді 

басылымдар, 

бекітілген стандарттар 

2-1) карталарды 

жобалау және 

дайындау 

технологиялары, 

оларды дайындау 

әдістері бойынша 

ақпарат жинау 

Карталарды дайындау 

технологиялары 

жобасы 

Карталарды дайындау 

технологиялары 

бойынша бекітілген 

стандарттар 

2-2) Карталарды 

дайындау 

технологияларын, 

оларды дайындау 

әдістерін әзірлеу 

3 

 Жердің беткі қабатын 

ғарыштық және 

аэрофото түсірілімдер, 

бұрыштық және 

сызықтық 

өлшемдердің далалық 

журналдары  

Түсірілімдерді 

айқындау үшін 

жабдықтар, 

бағдарламалық 

қамтамасыз ету 

3-1) Компьютерлік 

бағдарламаларды 

пайдалана отырып,  

ғарыштық және 

аэрофото түсірілімдер 

материалдарын өңдеу 

Жердің беткі қабатын 

ғарыштық және 

аэрофото түсірілімдер 

Компьютерлік 

бағдарламалар, плот-

терлер, ватмандар, 

тушьтар 

3-2) Аэроғарыштық 

түсірілімдер 

материалдарын 

айқындау. Карталар 

мен  топографиялық 

жоспарларды құру 

Түсіндірме жазба, 

есептер журналы, 

компьютерлік 

өңдеулер нәтижелері, 

карталар, 

топографиялық 

жоспарлар 

Есептер жасау 

қағидалары 

3-3) Түпкілікті есептер 

жасау 

 

 

5-кесте. СБШ 2-ші деңгейі картографы біліктілігіне қойылатын талаптар  

 

Міндеттер 

№ 

 

Тұлғалық және кәсіптік 

құзыреттіліктер  

 

Білігі мен дағдылары  

 

Білімі 

1-1)  

Картотекалар бойынша 

материалдарды өз бетімен 

іздеу, карталар құрастыру 

бойынша жұмыстардың 

бұрын орындалған 

нәтижелерін жинау 

Топографикалық 

материалдар бойынша 

ақпарат жинау, жиналған 

материалдарды талдау, 

ұсыныстар енгізе білу 

Картографикалық 

өндірістің қазіргі 

заманғы жай-күйі 

және 

перспективалары. 

Геодезия және 

картография 

негіздері, 

 

44 

 

жобаларды әзірлеу 

тәртібі.   

2-1) 

Өз бетімен жинау және 

карталарды жобалау және 

дайындау технологиялары, 

оларды дайындау әдістері 

бойынша жиналған 

ақпаратты талдау 

қабілеттілігі  

Карталарды жобалау және 

дайындау технологиялары 

бойынша ақпаратты жинау 

және талдау дағдылары, 

анағұрлым  қол жетімді 

технологияларды таңдау 

Карталарды 

жобалау және 

дайындаудың 

қазіргі заманғы  

технологиялары 

 

6-кесте. СБШ 3-ші деңгейі картографы біліктілігіне қойылатын талаптар  

 

Міндеттер 

№ 

 

Тұлғалық және кәсіптік 

құзыреттіліктер  

 

Білігі мен дағдылары  

 

Білімі 

1-1) 

Картотекалар бойынша 

материалдарды өз 

бетімен іздеу, карталар 

құрастыру бойынша 

жұмыстардың бұрын 

орындалған нәтижелерін 

жинау 

Топографикалық 

материалдар бойынша 

ақпарат жинау, жиналған 

материалдарды талдау, 

ұсыныстар енгізе білу 

Картографикалық 

өндірістің қазіргі 

заманғы жай-күйі 

және 

перспективалары. 

Геодезия және 

картография негіздері, 

жобаларды әзірлеу 

тәртібі.   

2-1) 

Өз бетімен жинау және 

карталарды жобалау 

және дайындау 

технологиялары, оларды 

дайындау әдістері 

бойынша жиналған 

ақпаратты талдау 

қабілеттілігі  

Карталарды жобалау 

және дайындау 

технологиялары 

бойынша ақпаратты 

жинау және талдау 

дағдылары, анағұрлым  

қол жетімді 

технологияларды таңдау 

Карталарды жобалау 

және дайындаудың 

қазіргі заманғы  

технологиялары 

1-2) 

Жобаланатын  жұмыстар 

көлемін есептеу кезіндегі 

жауапкершілік  

Геодезикалық, 

картографикалық, 

фотограмметрикалық 

есептер өндірісіндегі 

есептеулерді, 

картографикалық 

өндірісте  еңбекті 

ұйымдастыруды және  

нормалауды орындау 

Картографикалық, 

фото-грамметикалық 

және топографикалық 

жұмыстар  өндірісіне 

жобалық-сметалық 

құжаттаманы жасау 

1-3) 

Карталарды жасау 

жобаларын жасау және 

келісу кезіндегі 

жауапкершілік 

Карталарды жасау 

жобаларын әзірлеу 

дағдылары 

Жобаларды әзірлеу 

мен келісудің үлгілік 

қағидалары 

3-1) 

Компьютерлік 

Қолмен сызу (қарындаш,  Геодезикалық және 

 

45 

 

бағдарламаларды 

пайдалана отырып 

ғарыштық және 

аэрофото-

грамметрикалық 

түсірілімдер 

материалдарын, далалық 

журналдарды өңдеу 

кезіндегі дербестілігі 

тушь), ұйымдастыру 

техникасын, 

компьютерлік 

бағдарламаларды және 

технологияларды 

пайдалану 

маркшейдезерлік 

жұмыстарды,өндіру 

жөніндегі 

нұсқаулықтар, 

карталарды және 

топографиялық 

жоспарларды  

құрастыру  

әдістемелері 

3-2) 

Аэроғарыштық 

түсірілімдер 

материалдарын 

айқындау, карталарды 

және гопографикалық 

жоспарларды құру, 

сызықтық және 

бұрыштық өлшемдер 

журналдарын өңдеу 

кезіндегі 

жауапкершілікпен 

дербестілік 

Географикалық 

ақпараттық кеңістікте  

карталарды құрастыру 

және ақпарат іздеу үшін 

«GeoMedia», «MGE 

ESPI», «ArkGIS», 

«Панорама» 

бағдарламаларын 

пайдалану, сызу 

Түсірілімдерді 

айқындау, карталар 

мен топографикалық 

жоспарларды, шартты 

белгілерді айқындау 

жөніндегі нұсқаулық, 

жаратылыс және 

физика ғылымдарын 

білу  

 

 

 7-кесте. СБШ 4-ші деңгейі картографы біліктілігіне қойылатын талаптар  

 

Міндеттер 

№ 

 

Тұлғалық және кәсіптік 

құзыреттіліктер  

 

Білігі мен дағдылары  

 

Білімі 

2-2) 

Озық технологияларды 

таңдауда дербестілік 

және карталарды 

дайындау 

технологияларын және 

оларды дайындау 

әдістерін әзірлеу 

кезіндегі жауапкершілік  

 

Белгілі технологияларды 

қолдану және оларды 

карталар дайындау 

технологияларының  

соңғы  әзірлемелерімен 

уйлестіру 

Карталарды жобалау 

және дайындау 

тәсілдері, құралдары  

3-3) 

Есептер жасауға, 

кескіндемелік 

құжаттарды ресімдеуге 

жауапты қатынасы  

Орындалған жұмыстар 

бойынша есептер 

жасайды, түзетеді және 

келіседі, ватманмен және  

тушьпен жұмыс жасау 

Есепті жасау, оны 

келісу және тапсырыс 

берушіге  тапсыру 

тәртібі