- Хроматин белсенділігінің метаболитикалық реттелуі және құрылымындағы ақуыздың негізгі және қышқылдығының рөлі. Нуклеосома туралы ұғым. Декоденсацияланған және конденсацияланған хроматин туралы ұғым (эухроматин, гетерохроматин,хромасома)
Нуклеосома дегеніміз - хроматиннің дискретті бөлшектері.
Нуклеосома - бұл негізгі гистон ақуызына оралған хроматиннің кішкене бөлімі. Бұл саптағы бисерге ұқсайды. Нуклеосомалар қосымша гистон ақуыздарымен, ядро ішіне тығыз жабылған құрылымға оралады
ХРОМАТИН-ядроның ең маңызды құрамдас бөлігі, себебі ол тұқым қуалаушылық ДНҚ молекуласын мен оны жинақтап, гистондық және гендер белсенділігіін реттейтін гистогдық емес ақуыздар кешенінен тұрады.
Интерфазалық жасушаның ядросында хроматиннің екі түрі:эухроматин және гетерохроматинбар.
Эухроматин –хроматиннің деконденсацияланған, яғни тығыз емес, бытыраңқы аймақтары. Жарық микроскобы арқылы зерттегенде ақшыл болып көрінеді, қызметі жағынан генетикалық активті, себебі олар транскрипция және редуплекация өтуіне қолайлы.
Гетерохроматин-хроматиннің конденсацияланған, тығыздалған, спиральданған, аймақтары.Сондықтан ол транскрипция өтуіне жабық, яғни генетикалық активті емес бөлігі.Жарық микроскобымен зерттегенде тығыз түйіршіктер, дақтар, электронды микроскоп арқылы қарағанда тығыз түйіршіктердің жинақтары түрінде көрінеді.
Интерфазалық жасуша бөлінуге кіріскенде, ядросындағы барлық хроматиндертолық конденсацияға ұшырап, тығыз, таяқша тәрізді құрылымдар-хромасомаларға айналады.Жасушаның митоздық бөлінуі аяқталған соң, хромасомдар қайта құрылады:деконденсацияға ұшыраған аймақтары- эухроматинге, ал конденсацияланған түрінде қалып қойған аймақтар-гетерохроматинге айналады.
14-Ядролық қабықша. Қызметі және функциясы. Сыртқы жіне әішкі мембрананың құрылымдық-функциональдық сипаттамасы. Перинуклеарлы саңылау. Ядролық қабықшасының эндоплазмалық тормен байланысы. Жаңа жасуша мембранасының үрдісіне сыртқы мембарананың қатысы.
Ядролық қабық - нуклеоплазманы цитоплазмадан ажырататын арасында перинуклеарлы (ядро жанында) кеңістігі бар, бинарлық (қос) мембраналық жүйе.
Ядроның ішкі мембранасы интегралды акуыздары арқылы ядролық матрикстің құрамдасы - ламинага бектледі, ал сырткы мембранасы энлоплазмалық тордың мембраналық жүйесімен 6ipiгеді. Сыртқы мембрананың цитоплазмалық бетінде орналасқан рибосомаларында синтезделген белоктар ЭПТ-ның қуысы – цистернамен байланысқан перинуклеарлы кеңістігіне түсіп отырады. Ядролық қабық цитоплазма мен ядро арасында молекулалардың еркін тасымалдануына кедергі жасайды. Сондықтан оның құрамында арнайы тесіктер- ядролық поралар қалыптасқан.Олардың саны(2000-4000) жасушаның тіршілік әрекетінің белсенділігіне тәуелді өзгеріп тұрады. Пішіні дөңгелек тесіктi, ядролық қабықта сақина тәрізді орналасқан. әр қатары 8 ақуыз гранулдардан тұратын 3 катарлы
ядролық поралық кешен шектейді.
15
Достарыңызбен бөлісу: |