Қайталау сұақтары:
Анықтауыш ұғымы
Екінші ретті анықтауышты табу жолы
Үшінші ретті анықтауыш
Саррюс әдісі
Әдебиеті: [1], [3], [4].
Дәріс 3.
Тақырып: n-ші ретті анықтауыштардың қасиеттері. Жол немесе баған бойынша анықтауыштарды жіктеу.
Мақсаты: n-ші ретті анықтауыштар түсінігін енгізу, оны табу жолдарын қарастыру: жол және баған бойынша жіктеу әдісі, алдын ала нөлдерге келтіру жолы.
Қарастырылатын сұрақтар:
n-ші анықтауыш түсінігі.
Матрица миноры мен алгебралық толықтырылуы.
Жол және баған бойынша жіктеу әдісі.
n – шi реттi анықтауыштар.
Матрицаның жанына жақша қойылмайды, анықтауыш болса қойылады.
n –ретті анықтауыш
Егер n=2, n=3 болса, онда анықтауыштарды есептеудi бiлемiз.
Ал n=4 одан жо5ары болса, ондай анытауыштарды есептейтiн ережелер жоқ, сондықтан анықтауыщтардың ретiн төмендету керек. Ол үшiн анықтауыштың жолын немесе бағанының элементтерi бойынша жiктеймiз. Жiктеуден әрбiр элементтi оның минорына көбейтемiз:
Анықтама: “aik” i=1,2,3,…,n; k=1,2,3,…,n;
i– шi жолмен; к – шi бағанды сызып тастағанда қалған элементтерден тұратын (n-1) – шi реттi (анықтауыш). aik элементiнiң миноры деп аталады.
aik элемнетiнiң минорын (“Mik”) (-1)i+k дәрежесiне көбейткендегi анықтауышы мына элементiнiң алгебралық толықтырмасы (“Aik”) деп аталады. Сонымен Aik=(-1)i+k – тең.
Мысалы: i=3; r=4; aik=-2.
1) Анықтауыштардың жолдарын сәйкес баған етiп қойып, жазғанда шығатын анықтауыштың мәнi өзгермейдi. Бұны транспанирлеу деп атайды.
2)Анықтауыштың кез – келген екi жолын немесе екi бағанының орындарын ауыстырғанда мәнi өзгермейдi, бiрақ таңбалары өзгередi.
3)Егер анықтауыштың бiрдей жолдары немесе бiрдей бағандары болса, онда анықтауыш нольге тең болады.
4)Анықтауыштың диоганальдарының жоғарғы немесе төменгi жағында элементтерi нольге тең болса, онда бұланықтауыш көбейтiндiсiне тең.
осы анықтауыштың п элементінің көбей тіндісінен анықталады, ал әр көбейткіш анықтауыштың жатық және тік жолдарының тек бір ғана элементінен анықталады.
1-қасиет: анықтауыштың жатық (тік) жолдарымен орын алмастырсақ онда оның мәні өзгермейді.
2-қасиет: анықтауыштың кез клген екі жатық жолдарының сәйкес элементтерінің орнын алмастырсақ онда оның таңбасы қарама-қарсы таңбаға өзгереді.
Анықтауыштың анықтамасы бойынша:
Достарыңызбен бөлісу: |