Государственного педагогического

 
10 
 
«Инновациялық  технологиялар  дегеніміз  не?»  «Инновация»  түсінігі  ағылшын  тілінен 
аударғанда «жаңалық енгізу», «жаңашылдық» деген ұғымды білдіреді» - деп, қазіргі таңдағы 
200-ден астам оқыту технологияларына тоқталады. Әсіресе «Қазақстанда Ж.А.Қараевтың үш 
ӛлшемді  оқыту  технологиясы,  М.М.Жанпейісованың  модульдік  оқыту  технологиясы, 
Н.А.Оразақынованың  «Сатылай  кешенді  талдау  технологиясы»,  Н.Н.Нұрахметовтың, 
Қ.А.Әбдіғалиевтің шоғырландырып–қарқындап оқыту технологиясы, Т.Т.Ғалиевтің жүйелік 
тұрғысынан  оқыту  және  т.б.  ғалымдардың  оқыту  технологияларымен  компьютерлік  оқыту, 
зерттеушілік 
технологиялары 
мен 
бағдарламалар 
белсенді 
түрде 
республика 
мелмлекеттерінде  пайдаланылуда»  -  деп,  қазіргі  педагогикалық  технологияның  негізгі 
қағидаларына  тоқталады.  «Жаңа  технологиялардың  педагогикалық  негізгі  қағидалары 
мыналар деп есептейді: 
- балаға ізгілік тұрғысынан қарау; 
- оқыту мен тәрбиенің бірлігі; 
- баланың танымдық күшін қалыптыстыру және дамыту; 
- баланың ӛз бетімен әрекеттену әдістерін меңгерту; 
- баланың танымдық және шығармашылық икемділігін  дамыту; 
- әр оқушыны оның қабілеті мен мүмкіндік деңгейіне қарай оқыту; 
- барлық оқушылардың дамуы үшін жүйелі жұмыс істеу; 
- оқу үрдісін  оқушының сезінуін басты нысана ету; 
-  баланың  білімін,  білігі  мен  дағдысын  ғана  емес,  оның  тұлғасын,  білім  алу  арқылы 
дамуына ерекше назар аудартады. Бұл қағидалар бәсекеге қабілетті жеке тұлға тәрбиелеудің 
алғы  шарттары  болып  табылады.  Педагогикалық  технологияның  негізгі  қағидаларын  12 
жылдық мектепке кӛшу мәселесінде де ерекше орын алатынын ескертеді. Бәсекеге қабілетті 
жеке тұлға тәрбиелеу – заман талабы болғанымен оны іске асыру – әрбір ұстаздың білімі мен 
ізденімпаздылығына,  тынымсыз  еңбегіне,  тәжірибесіне,  педагогикалық  технологияларды 
жан-жақты білуіне тығыз байланысты екендігі белгілі.  
Мектептегі  түрлі  пәндер  бойынша  12  жылдық  мектепке  кӛшу  біртіндеп  іске 
асырылатын  жүйе.  Білім  беруді  дамытудың  2011-2020  жылдарға  арналған  мемлекеттік 
бағдарламасының маңызы зор. 
Қазіргі  танда,  «Еліміздің  104  мектебінде  12  жылдық  оқытумоделіне  кӛшудің  сынақ 
жұмыстары жүргізіліп жатыр» Әлемдік қауымдастықта мұндай 11,12 жылдық білім беру 136 
елде  жүзеге  асырылады  екен.  Олардаң  қатарында  Аустралия,  Канада,  АҚШ,  Франция, 
Жапония  және  әлемнің  бәсекеге  қабілетті  50  елінің  құрамына  енетін  басқа  да  мемлекеттер 
бар - деген деректер «Қазақстан мектебі» журналында (2012 жылғы, №9 санында) берілген. 
Журнал  тілшісінің  берген  қосымша  ақпараттық  деректерінде:  «11,12  жылдық  білім  беруді 
сынақ ретінде жүргізіліп жатқан  еліміздегі  104 мектептің 45-і ауылдық 59-ы қалалық мекен 
жайларға  орналаскан»  -  делінген.  Бұл  деректердің    ішінде  Жамбыл  облысының  №5,  №44, 
№36,  №12,№49,  №50  орта  мектептер  мен  гимназияларда  қамтылған.  Қазіргі  таңда,  аталған 
мектеп-гимназияларда  12  жылдық  оқытуға  кӛшу  жӛнінде  жан-жақты  жұмыстар  жүйелі 
жүргізілуде.  
12    жылдық  білім  беруге  кӛшу  –  ӛте  күрделі  мәселе.  Жалпы  білім  беретін  орта 
мектептер    мен  гимназияда  11,12  жылдық  білім  беруге  кӛшу  дайындықтары  2003  жылдан 
бері  біртіндеп  іске  асып  келеді.  12  жылдық  туралы    реформа  -  мектептерде  түбегейлі 
ӛзгерістер  жасау  жолдарына  мүмкіндік  беруде.  Ұстаздар  11,12  жылдық  білім  берудің  алғы 
шарттарын  жан-жақты  біле  отырып,  оқу-ағарту  үрдісін  жанаша  бастаудың  жолдарын 
іздестіруде. Тараз қалсындағы №44,49,5,30,36,12, мектеп гимназияларда 11,12 жылдық білім 
беруге  кӛшудің    алғашқы  дайындықтарын  жан-жақты  іске  асыруда.  Эксперименттік 
мектептер  12  жылдық    білі  беру  журналына  шыққан  пәндік  эксперименттік 
бағдарлармаларды  басшылыққа  алуда.  Түрлі  пәндер  бойынша  журналға  жарияланған 
эксперименттік  бағдарламалар  мен  пәндер  негізінде  дайындалған  эликтивті  курстық 
жоспардын үлгі-бағыттары мектеп ұстаздарына кӛп  кӛмек болуда. 

 
11 
 
Қазақстан  Республикасы  Білім  және  ғылым  министрлігі  мен  Ы.Алтынсарин  атындағы 
ұлттық  білім  академиясының  Республикалық  ғылыми-адістемелік    және  ақпараттық  – 
талдамалық    «11,12  жылдық  білім беру»    (12-летнее  образование)  журналы  (бас  редакторы 
т.ғ.д.,  профессор  ҚР  ҰҒА  Академигі,  ҚР-ның  білім  және  ғылым  Министрі  Б.Т.Жұмағулов)  
2003  жылдан  бері  үзбей  жарияланып  келеді.  Журналдың  басты  мақсаты  –  11,12  жылдық 
білім  беру  мәселелеріне  байланысты  ұстаздарға  бағыт-бағдар  беру  табылады.  Сонғы 
жылдары  журнал  беттерінде  12  жылдыққа  кӛшудің  алғашқы  дайындықтары  коптеп 
жариялануда.  Әсіре  қазақ  тілі  мен  әдебиет,  сурет  пәндері  бойынша  шығармашылықпен 
айналысатын  мектептер  мен  мектеп-гимназия  ұстаздарына  қажетті  оқу  үрдісіндегі 
жаналықтар,  бағдарламалар,  11,12  жылдық  білім  беруге  кӛшу  бойынша  оқу-нормтивтік 
қамтамасыз  ету  мәселелері.  (Қазақ  тілінде  оқытатын  мектептер  үшін)    алгебра,  геометрия, 
информатика,  дене  шынықтыру,  ер  балаларға  арналған  технология  (сызу  элементтерімен)  
қыз  балаларға  арналған  технология  (сызу  элементтерімен),  қазақ  тілі  мен  әдебиет,  тарих, 
география  т.б.  пәндер  бойынша  эксперименттік  бағдарламалар  менэлективті  курсттық 
жоспарлар  (8-9  сыныптар  бойынша)  үзбей  жарияланып  келеді.Тәжірибелі  де  ұлағатты 
ұстаздардың дайындаған, бағдарламаларды жаңа талаптарға сай берілген. 
Қазақстан  мектептеріне  белгілі  тәжірибелі  ұстаз-авторлардың  бағдарламалары  назар 
аударалық:  
-  Г.  Т.  Тұрсынова,  А.А.Қасымбек,  А.Нұрғазының  «Қазақ  тілі  12  жылдық  мектептің  9 
сыныбының бағдарламасының (қазақ тілінде оқытатын мектептер үшін). («12 жылдық білім 
мәселелері» 2011 № 5, 6-14 б) 
-  Қ.Әбдезұлы,  С.Ч.Тұрсынғалиева,  Г.Д.Рыскелдиеваның  «Қазақ  әдебиеті  12  жылдық 
мектептің  9  сыныбының  бағдарламасының  (қазақ  тілінде  оқытатын  мектептер  үшін)  («12 
жылдық білім мәселелері» 2011 № 14-21 б) байқау нұсқасы берілген. 
-  А.О.Қалиева, А.Ғ.Сыздықова, С.Л.Ибраеваның  «Қазақ тілі, орыс тілінде оқытатын 12 
жылдық  мектептің  9  сыныбына  арналған  бағдарламаның  («12  жылдық  білім  мәселелері» 
2011 № 22-29 б) байқау нұсқасы берілген. 
-  Қ.Әбдезұлы,  С.Ч.Тұрсынғалиева,  Г.Д.Рыскелдиеваның  «Қазақ  әдебиеті  12  жылдық 
мектебінің  9  сыныбына  арналған  бағдарламаның  («12  жылдық  білім  мәселелері»  2011  № 
9,10,22-36 б) байқау нұсқасы берілген. 
- 12 жылдық оқуға кӛшу бойынша эксперименттік 8- сыныптар үшін оқу әдебиеттерінің 
сапа мониторингін жүргізуге арналған әдістемелік нұсқау (2010-2011 оқу жылына арналған) 
дайындалып берілген. 
- Қазақ тілінде оқытатын мектептерге арналған жылдық бақылау жұмыстары  қазақ тілі 
мен  әдебиет  пәні  бойынша  (2010-2011  оқу  жылына  арналған)  байқау  нұсқасы  берілген. 
(«11,12 жылдық білім беру» 2011 № 1,22-25 б) байқау нұсқасы берілген. 
-  Д.К.  Егеубаеваның  «Тіл  –  асыл  қазына»  эксперименттік  9  сыныптағы  қазақ  тілі  пәні 
бойынша  элективті  курс  жоспарының  (аптасына  1  сағ  ,жылына  34  сағ  байқау  нұсқасы 
берілген («11,12 жылдық білім беру» 2011 № 1, 76-92 б) байқау нұсқасы берілген. 
Республикалық   «Қазақстан мектебі» мен  «11,12 жылдық білім беру» журналында оқу 
үрдісін жаңаша оқыту жолдары мен әдістері, бағыттары мен мақсат, міндеттері айқындалған 
әр түрлі авторлық мақалаларда жарияланып келеді. 
Атпап айтқанда: 
-  Жазықбаева  Ұлмекеннің  (Шымкент  қаласы)  «Жаңа  тұрпатты  мұғалім  келбеті  қандай 
болу керек ? «( Қазақстан мектебі, 2012, № 9,20-22 б) 
-  Асанова  Алияның  (Семей  қаласы)  «Қазақ  тілі  мен  әдебиеті  жаңаша  оқыту» 
(«Қазақстан мектебі № 9 2012, 24-25 б) 
- Ерназаров Алтынбек, Жақыпова Гұлнұрдың (Қызылорда) « Ӛзіндік жұмыстар арқылы 
құзыреттілікті қалыптастыру» ( « Қазақстан мектебі», № 9, 2012, 26-27 б) 
-  Б.Ж.Тореваның  (Петропвл  қаласы)  «Дарынды  балаларға  қазақ  тілін  сапалы  оқытуда 
Ы.Алтынсариннің  қазақ  балаларына  орыс  тілін  оқытуда  пайдаланған  оңтайлы  әдістерін 
басшылыққа алу. («11,12 жылдық білім беру», 2011,№4, 12-17 б) 

 
12 
 
-  Г.С.Нукебаеваның  (Семей  қаласы)  «  Қазақ  тілі  мен  әдебиетін  озық  педагогикалық 
технологиялар негізінде оқыту» («11,12 жылдық білім беру» 2011, № 6,41-49) 
- Алма Арбабаеваның «Интерактивті тақта» (11«Қазақстан мектебі» № 9, 2012, 32-33 б) 
тақырыптарындағы жаңашыл мақалалары кӛпшіліктің назарын аударуда. «Республикалық 12 
жылдық  білім  беру  мен  «Қазақстан  мектебі»  және  «Қазақ  тілі  мен  әдебиет»  журналының 
беттерінде жаңашыл озық тәжірибелер соңғы жылдары кӛптеп жарияланып келеді. Журнал 
беттеріне жарияланған мақалалар мен бағдарламалардың мектеп ұстаздары мен жоғарғы оқу 
орындарының оқытушыларына кӛп кӛмек тиюде. Әсіресе 12 жылдыққа кӛшуге даярлықтың 
алғашқы сатыларынан мектеп ұстаздары сүрінбей ӛтті. 
_______________ 
1.Бағдарламалар 11«12 жылдық білім беру», -Астана 2011, 2012 ж.  
2.«Қазақстан мектебі», 2012, № 9 
3.«Қазақ тілі мен әдебиеті»  2011, 2012 ж.  
 
Аннотация.  В статье рассматриваются проблемы 12 летней школы ученикам казахских 
школов-гимназии,  колледжов.  
Annotation.  The  article  is  considered  problems  of    12  year  education  at  Kazakh  grammar 
school, college.  
 
Г.Ш.Сейдалиева, Т.В.Шегай  
 
«ПСИХОДИАГНОСТИКА ГОТОВНОСТИ  6 - ЛЕТНИХ ДЕТЕЙ  
К  12 - ЛЕТНЕМУ ОБРАЗОВАНИЮ» 
 
УДК 371.214:159.9   
   Ш 37 
 
В  связи  с  переходом  на  12-летнее  обучение  в  нашей  Республике,  как  никогда  стоит 
проблема  психологической  готовности  дошкольников  к  обучению  в  школе.  Проблема 
психологической  готовности  к  обучению  в  школе  детей  6-летнего  возраста  чрезвычайно 
актуальна.                                                        Содержание казахстанского среднего общего 
образования  характеризуется  регламентацией  получения  учащимися  знаний,  умений  и 
навыков  по  областям  отдельных  учебных  предметов,  что  недостаточно  для  компетентного 
участия их в жизни. 
Цель  Концепции  -   определение  стратегии развития  и путей  обновления  системы 
среднего общего образования Республики Казахстан в условиях 12-летней школы.[1] 
Задачи Концепции:
 

 
раскрыть  цели,  задачи,  структуру,  содержание  образования  и  особенности 
организации учебно-воспитательного процесса в 12-летней школе; 

 
подготовить  финансово-экономическое  обоснование  перехода  на  12-летнее 
образование; 

 
определить ожидаемые результаты данной Концепции. 
Особую  значимость  приобретает  в  условиях  12-летнего  образования  уровень 
дошкольного образования и воспитания.  
Первую ступень среднего общего образования составляют 1 -4 классы. 
Возраст начала обучения составляет 6 лет. 
Продолжительность обучения длится 4 года, 
Основное  назначение  1  ступени  -  раскрытие  индивидуальности  обучаемого  и  в 
приобретении  им  возможностей  к  самореализации,  осмыслении  знаний  об  окружаю  щей 
действительности,  формирование  желания  и  умения  учиться,  т.е.  создание  подлинной 

 
13 
 
познавательной  мотивации,  необходимой  на  последующих  ступенях  обучения, 
формирование у младших школьников целостной учебной деятельности. 
На  первой  ступени  среднего  общего  образования  главенствующая  роль  отводится 
работе  психолога.  Психолог  должен  отводить  особое  внимание  для  работы  именно  с  этой 
возрастной  группой  или  1-ой  ступенью  среднего  общего  образования,  т.к  именно  в  этот 
период  происходит  активное  анатомо-физиологическое  созревание  организма.  Возрастает 
функциональное  значение  второй  сигнальной  системы,  слово  приобретает  обобщающее 
значение,  сходное  с  тем,  какое  оно  имеет  у  взрослого  человека.  Наряду  с  учебной 
деятельностью  существенное  место  в  жизни  младших  школьников  продолжает  занимать 
игровая деятельность, прежде всего игры с правилами, игры-драматизации.  
Вторую ступень среднего общего образования составляют 5 – 10 классы 
Продолжительность обучения составляет 6 лет. 
Основное назначение 2-й ступени - создание условий для получения основного общего 
образования,  формирования  целостного  мировоззрения,  культуры  межличностного  и 
межэтнического  общения,  самоопределения  личности.  Основная  школа  является 
обязательной  базовой,  позволяющей  продолжить  обучение  в  профильной  школе  или 
организациях начального и среднего профессионального образования. Особенностью данной 
ступени  является  введение  предпрофильной подготовки,  которая  предполагает  ориентацию 
учащихся на осознанный выбор профиля обучения в школе третьей ступени. 
На этой ступени среднего общего образования психолог проявить непосредственное 
участие  в  работе  с  учениками,  т.к.  это  период  составляет  переход  учащихся  9-11  лет  из 
начальной школы в неполную среднюю.  
Эффективность  работы  практического  психолога  в  большей  мере  будет  зависеть  от 
того,  насколько  учтено  им  при  решении  проблем  сочетание  общего  и  особенного,  как 
конкретизированы общие закономерности применительно к реальной ситуации 
Третью ступень среднего общего образовния составляют 11 – 12 классы. 
Продолжительность обучения длится 2 года. 
Основное  назначение  третьей  ступени  —  создание  условий  для  реализации 
профильного  обучения,  которое  является  завершающим  этапом  среднего  общего 
образования,  ориентированного  на  индивидуализацию  и  дифференциацию  обучения, 
социализацию  обучающихся  в  соответствии  с  потребностями,  интересами  и  намерениями 
старшеклассников в отношении продолжения образования и способствующего личностному 
и жизненному самоопределению учащихся. 
   Профильное  обучение  осуществляется  по  следующим  направлениям:  естественно-
математическому, социально-гуманитарному, технологическому. 
В  12-летней  школе  особая  роль  отводится  деятельности  психолога,  которая  должна 
быть 
направлена 
на 
коррекционно-развивающую 
и 
просветительскую 
работу, 
ориентированную  на  разновозрастные  нормы  становления  личности  учащихся.  В 
соответствии 
с 
этим 
психолог 
должен 
владеть 
необходимыми 
методиками 
психодиагностирования, консультирования, коррекции и просвещения.                                                                                                                                    
При  организации  обучения  практического  психолога  в  12-летней  школе  решающее 
значение, наряду с общедидактическими, имеют следующие принципы: 

 
учет психофизиологических и возрастных особенностей развития личности; 

 
ориентированность на достижение ожидаемых результатов; 

 
открытость; 

 
интерактивность. 
Эффективность работы школьного психолога определяется прежде всего тем, насколько 
он  может  обеспечить  основные  психологические  условия,  способствующие  развитию 
учащихся. В качестве основных условий можно назвать следующие:  
1.  Максимальная  реализация  в  работе  педагогического  коллектива  с  учащимися 
возрастных  возможностей  и  резервов  развития  (сензитивность  того  или  иного  возрастного 
периода,  "зоны  ближайшего  развития"  и  пр.).  Практический  психолог  должен 

 
14 
 
способствовать  тому,  чтобы  не  просто  учитывались  возрастные  особенности,  но  эти 
особенности  (или  новообразования)  активно  формировались  и  служили  основой 
дальнейшего развития возможностей школьников. [3] 
2.  Развитие  в  учебно-воспитательном  процессе  индивидуальных  особенностей 
учащихся  внутри  каждого  возрастного  периода  -  интересов,  склонностей,  способностей, 
самосознания  (самооценки,  полового  самосознания  и  пр.),  направленности,  ценностных 
ориентации, жизненных планов и др.  
3.  Создание  в  школе  благоприятного  для  развития  детей  психологического  климата, 
который  определяется  прежде  всего  продуктивным  общением,  взаимодействием  ребенка  и 
взрослых  (учителей,  родителей),  ребенка  и  детского  коллектива,  ближайшего  окружения 
сверстников.  
К основным видам деятельности школьного психолога относятся:  

 
психологическое  просвещение  как  самое  первое  приобщение  педагогического 
коллектива, учащихся и родителей к психологическим знаниям;  

 
психологическая  профилактика,  состоящая  в  том,  что  психолог  должен  проводить 
постоянную  работу  по  предупреждению  возможного  неблагополучия  в  психическом  и 
личностном развитии школьников;  

 
психологическое  консультирование,  состоящее  в  помощи  в  решении  тех  проблем,  с 
которыми  к  нему  приходят  сами  (или  им  рекомендуют  прийти,  или  их  об  этом  просит 
психолог) учителя, учащиеся, родители. Часто они осознают существование проблемы после 
просветительной и профилактической деятельности психолога;  

 
психокоррекция  как  устранение  отклонений  в  психическом  и  личностном  развитии 
школьника;  

 
работа по развитию способностей ребенка, формированию его личности.  
В  12-летней  школе  особая  роль  отводится  деятельности  психолога,  которая  должна 
быть 
направлена 
на 
коррекционно-развивающую 
и 
просветительскую 
работу, 
ориентированную  на  разновозрастные  нормы  становления  личности  учащихся.  В 
соответствии 
с 
этим 
психолог 
должен 
владеть 
необходимыми 
методиками 
психодиагностирования, 
консультирования, 
коррекции 
и 
просвещения.                                                                                                   
Психологи должны быть связующим звеном между школой и родителями, укреплять связи с 
семьей, организовывать работу в общешкольном масштабе. 
У  родителей  необходимо  формировать  понимание  их  принадлежности  к  школьному 
образовательно-воспитательному 
пространству. 
Для 
этого 
в 
12-летней 
школе 
разрабатывается  стратегия  формирования  у  родителей  и  учащихся  культуры 
принадлежности  к  образовательно-воспитательному  пространству  учебного  заведения.  В 
основу этой стратегии включаются следующие аспекты: 
- психолог должен, в первую очередь, знакомить родителей с особенностями обучения в 
12-летней школе, ее спецификой. Родителей необходимо познакомить с теми требованиями, 
которые  предъявляет  школа  к  ученикам  с  первых  дней  пребывания  в  ней  (знакомство  с 
Уставом  учебного  заведения,  с  правилами  поведения  в  школе,  спортивном  зале,  игровой 
комнате и т.д.); 
-  ознакомить  родителей  учащихся  класса  с  содержанием  12-летнего  образования  и 
методикой организации образовательно-воспитательного процесса в детском коллективе. 
С  первых  дней  работы  психологу,  необходимо  знакомить  родителей  с  перспективами 
обучения  и  воспитания  в  12-летней  школе  и  давать  им  возможность  стать  активными 
участниками  классных  дел.  Родительский  коллектив  класса  необходимо  в  каждой  четверти 
знакомить  с  планом  воспитательной  работы,  создавать  условия  для  принятия  совместных 
решений по вопросу организации в классе мероприятий в каникулярное и учебное время.  
Любой 
аспект 
психолого-педагогического 
просвещения 
родителей 
должен 
заканчиваться  рекомендациями  и  консультациями  по  интересующим  вопросам.  Нельзя 
оставлять без внимания ни один вопрос родителей. Психолого-педагогическое просвещение 
необходимо  еще  и  для  того,  чтобы  родителям  можно  было  увидеть  себя  и  других  в 

 
15 
 
обсуждаемой  проблеме,  сравнить  образцы  подходов  к  ее  решению  и  сделать 
соответствующие выводы. 
Все эти аспекты дадут возможность дальнейшего совершенствования работы с семьей и 
учащимися.  Хорошо  организованная  работа  с  родителями  в  12-летней  школе  в  целом 
позволит  оперативно  решать  вопросы  качественного  продвижения  коллектива  в  своем 
развитии, планировать те мероприятия, результативность которых не вызывает сомнений.                                                                                                                            
Одним из основных видов деятельности психолога в 12  – летней  школе является 

жүктеу/скачать 2,43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: