Грамматикалық мағынаның түрлері. Грамматикалық мағына мен форманың сәйкестігі. Грамматикалық категория, түрлері.
Орындаған: Келжанова П Тексерген: Отарбекова Ж.К. Мамандығы: Қазақ тілі мен әдебиеті
1-тапсырма. Төмендегі мәтіннен қай морфеманың қандай мағынаны білдіретінін анықтаңыз: Адам құлақтан азады, Көңілден семіреді. (м). Адам-түбір морфема, сөздің әрі қарай бөлшектеуге келмейтін ең түпкі негізі құлақтан азады-түбірге қосылып, оған қосымша мағына беретін морфема Көңілден семіреді- түбірге қосылып, оған қосымша мағына беретін морфема 2-тапсырма. Төмендегілер қай тәсілдің жолдары екенін анықтаңыздар: Бірігу, қосарлау, қосымша, шылау, интонация, орын тәртібі, екпін, ішкі флексия, қысқару, үстеме буын, префикстер, түбірдің семантикасы арқылы, нөлдік тұлға, супплетивті жол, негізгі сөз бен көмекші сөздің тіркесуіСемантикалық тәсілдің жолдары: түбірдің семантикасы арқылы, нөлдік тұлға, қысқару, үстеме буын, шылау, бірігу, қосарлау. Синтетикалық тәсілдің жолдары: қосымша, префикстер, ішкі флексия, супплетивті жол, екпін Аналитикалық тәсілдің жолдары: негізгі сөз бен көмекші сөздің тіркесуі, қосарлау, орын тәртібі, интонация.
3- тапсырма Тәуелдік категориясына тән белгілерді көрсетіңіз 1. Ортақ ГМ болуы - 2. ГФ жүйесі - 3.ГМ қайшылығы - 4.Сөз табына қатысы 4-тапсырма Дұрыс па? 1.Грамматикалық мағына сөйлеу барысында туады. жоқ 2.Лексикалық мағына да, грамматикалық мағына да жалпы болады. дұрыс 3. Грамматикалық мағынаның 3 түрі бар. жоқ 4.Грамматикалық формасыз грамматикалық мағына беріледі. жоқ 5.Қосымшалар арқылы берілетін мағына қатыстық грамматикалық мағына деп аталады. жоқ 6.Нольдік форма арқылы грамматикалық мағына беріледі. дұрыс 7.Грамматикалық форманың екі түрі бар. дұрыс 8.Морфологиялық категориялар сөз таптарына байланысты емес. жоқ 9.Грамматикалық категорияның анықтамасы: тілдегі өзіне тән грамматикалық формасы бар жалпы грамматикалық мағына грамматикалық категория деп аталады. дұрыс 10.Сын есімнің шырай категориясы – грамматикалық категория. жоқ 11.Грамматикалық мағына семантикалық жолмен беріледі. жоқ 12.Грамматикалық мағына қосарлау арқылы беріледі. жоқ 13.Грамматикалық категория сөз таптарының түрленуіне байланысты. дұрыс 14.Ол келді. – “келді” сөзінде КГМ біреу. дұрыс 15..Бала ойнады. “Бала” сөзінің КГМ-сы – заттың атын білдіруі. дұрыс