Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

 

89 

Жұмсақ  қыс  әртүрлі  мәдениеттерді  осы  аймақта  өсiруге  мүмкіндік  бередi.  Оның  ішінде, 

мақта, күрiш, бақшалар, жүзiмдiктер, бақша және көкөнiстер. 

Ауыл  шаруашылығы  саласы  бойынша  негізгі  капиталға  бағытталған  инвестициялардың 

игерілуі  талдамастан  бұрын  жалпы  Қазақстан  Республикасындағы  инвестициялық  қызмет  пен 

негізгі капиталға салынған инвестицияларды талдайық.  

Жалпы  Қазақстандағы  инвестициялық  қызметтің  жалпылама  көрсеткіштері  1  кестеде 

берілген. 

 

1 кесте. Инвестициялық қызмет, млн. теңге 

 

1999  

2000 

2013 

Жаңа негізгі құралдарды пайдалануға беру 

163 620 

331 264 

3 423 054 

Негізгі капиталға салынған инвестициялар 

369 084 

595 664 

6 072 687 

 оның ішінде: 

 

 

 

құрылыс-монтаж жұмыстары 

96 408 

159 995 

2 902 693 

Тұрғын үй құрылысына салынған  инвестициялар 

13 771 

22 435 

497 861 

 

Инвестициялық  қызметтің  жалпылама  көрсеткіштерін  талдайтын  болсақ  1999  және  2000 

жылмен  салыстырғанда  2013  жылы    жаңа  негізгі  құралдарды  пайдалануға  беруге  бағытталған 

инвестиция  шамамен  10  есе  өскен.  Негізгі  капиталға  салынған  инвестицияларды  қарайтын 

болсақ,  2013 жылы 1999 жылмен салыстырғанда 20 есе өскен.  

Ауыл  шаруашылығы  саласы  бойынша  негізгі  капиталға  бағытталған  инвестициялардың 

игерілуін  қарастыратын  болсақ,  соңғы  3  жылда  Қазақстанда  аграрлық  секторға  383  млрд.тенге 

инвестиция құйылған. Ал соңғы 10 жыл ішіндегі ауыл шаруашылығының жалпы өнімі 3 есе өскен. 

2014 жылдың ішінде ауыл шаруашылығына 166 млрд.теңге инвестиция құйылған, бұл 2013 

жылғы көрсеткіштен 17 пайызға жоғары.  

Бидай  өсіретін  үш  облысқа  барлық  инвестициялардың  58  пайызы  тартылған.  Солтүстік 

Қазақстан  облысына  құйылған  инвестиция  50  млрд.  теңге  болды,  бұл  көрсеткіш  Ақмола 

облысында  - 27 млрд., Қостанай облысында - 19,5 млрд. теңге болды (кесте 2).  

Осы  облыстарға  "ҚазАгро"  Ұлттық  басқару  холдингі  басты  назар  аударып  отыр.  Бұл 

холдинг Қазақстанның 2013-2020 жылдарға арналған агроөнеркәсіп кешенінің даму "Агробизнес-

2020" бағдарламасын жүзеге асырушы агент болып табылады. 

2014  жылдың  3  тоқсанындағы  қаржылық  есептілік  бойынша  холдингтік  инвестициялық 

портфелінде барлық сомасы 298,6 млрд.теңге болатын 464 жоба бар. 

Инвестициялық  жобаларды  ең  көп  енгізуші  облыстардың  көшбасшысы  болып  Ақмола 

облысы  табылады  -  63  жоба  (барлық  енгізілген  жобалардың  18,1  пайызы),  Солтүстік  Қазақстан 

облысында  -  40  жоба,  Алматы  облысында  -    39  жоба,  Қостанай  облысында  -  37  жоба,  Оңтүстік 

Қазақстан облысында -  30 жоба жүзеге асқан. 

 

2 кесте. Ауыл шаруашылығы саласы бойынша негізгі капиталға бағытталған инвестициялар, 

млн.теңге 

 

 

Барлығы 

өсім 

ҚР үлесі 

2014/12 

2013/12 

2013/12 

2014/12 

2013/12 

Қазақстан Республикасы 

166 397,1 

142 149,3 

117,1% 

24 247,8 

100,0% 

100,0% 

Солтүстік Қазақстан 

49 976,0 

44 741,4 

111,7% 

5 234,6 

30,0% 

31,5% 

Ақмола 

27 037,2 

25 172,3 

107,4% 

1 864,9 

16,2% 

17,7% 

Қостанай 

19 480,9 

18 867,4 

103,3% 

613,5 

11,7% 

13,3% 

Шығыс Қазақстан  

14 839,7 

14 285,0 

103,9% 

554,7 

8,9% 

10,0% 

Алматы 

13 462,5 

12 444,4 

108,2% 

1 018,1 

8,1% 

8,8% 

Қарағанды 

11 905,6 

3 982,3 

299,0% 

7 923,3 

7,2% 

2,8% 

Павлодар 

8 636,0 

6 748,4 

128,0% 

1 887,6 

5,2% 

4,7% 

Оңтүстік Қазақстан 

8 039,2 

7 681,8 

104,7% 

357,4 

4,8% 

5,4% 

Атырау  

5 389,2 

2 284,5 

235,9% 

3 104,7 

3,2% 

1,6% 

Ақтөбе 

5 053,7 

3 715,7 

136,0% 

1 338,0 

3,0% 

2,6% 

Жамбыл 

1 813,3 

1 384,6 

131,0% 

428,7 

1,1% 

1,0% 

Батыс Қазақстан 

601,2 

610,2 

98,5% 

-9,1 

0,4% 

0,4% 

Қызылорда 

124,0 

203,0 

61,1% 

-79,0 

0,1% 

0,1% 

Маңғыстау  

38,7 

16,6 

232,4% 

22,0 

0,0% 

0,0% 

 

 

90 

Оңтүстік  Қазақстан  облысындағы  инвестициялық  қызметті,  оның  ішінде  негізгі  капиталға 

салынған  инвестицияларды  қарастыратын  болсақ,  оның  шамасы  жылдан  жылға  өсіп  отырғанын 

көруімізге болады (сурет 1). 

 

 

 

1 сурет. Негізгі капиталға салынған инвестициялар, млн. теңге 

 

Ал  ауыл,  балық  және  орман  өсіру  шаруашылығында  негізгі  капиталға  салынған 

инвестициялардың көрсеткіштері  2 және 3 суреттерде келтірілген. 

 

 

 

2 сурет.  2009-2013 жылдардағы ауыл, балық және орман өсіру шаруашылығында негізгі 

капиталға салынған инвестициялардың барлық инвестициялардың ішіндегі үлесі 

 

 

 

91 

 

 

3 сурет. 2013 жылдағы ауыл, балық және орман өсіру шаруашылығында негізгі капиталға 

салынған инвестициялардың барлық инвестициялардың ішіндегі үлесі 

 

Ауыл  шаруашылығы  саласы  бойынша  негізгі  капиталға  бағытталған  инвестициялардың 

аудан бойынша игерілуі 4 суретте және 3 кестеде  келтірілген. 

 

 

4 сурет. Ауыл шаруашылығы саласы бойынша негізгі капиталға бағытталған 

инвестициялардың аудан бойынша игерілуі 

 

 

92 

3  кесте.  Ауыл  шаруашылығы  саласы  бойынша  негізгі  капиталға  бағытталған 

инвестициялардың аудан бойынша игерілуі, млн.теңге 

 

2009 

2010 

2011 

2012 

2013 

Облыс бойынша 

3 196 

3 082 

5 372 

5 510 

7 521 

Шымкент қ. 

155 

453 

1 161 

694 

4 

Арыс қ.ә. 

117 

9 

- 

15 

1 080 

Кентау қ.ә. 

- 

- 

- 

- 

11 

Түркістан қ.ә. 

25 

5 

8 

- 

17 

Бәйдібек ауданы 

508 

- 

1 880 

1 728 

757 

Қазығұрт 

1 

145 

48 

40 

318 

Мақтаарал 

- 

9 

365 

234 

179 

Ордабасы 

1 685 

2 120 

742 

369 

2 249 

Отырар 

153 

37 

33 

176 

22 

Сайрам 

201 

- 

352 

420 

1 994 

Сарыағаш 

211 

28 

79 

- 

364 

Созақ 

88 

- 

1 

- 

43 

Төлеби 

5 

78 

177 

1 348 

280 

Түлкібас 

22 

198 

525 

486 

147 

Шардара 

25 

- 

1 

- 

56 

 

4  сурет  және  3кестедегі  мәліметтерден  ауыл  шаруашылығы  саласы  бойынша  негізгі 

капиталға  бағытталған  инвестициялардың  ең  көп  бөлігі  Ордабасы,  Сайрам  және  Бәйдібек 

аудандарында екенін байқауға болады. 

Жалпы,  қорыта  келгенде  Оңтүстік  Қазақстан  облысындағы  ауыл  шаруашылығына 

бағытталған  инвестиция  көлемі  жылдан  жылға  өсімі  біркелкі  болмай  отырғанын  байқауымызға 

болады. Бұл ауыл шаруашылығына деген жүйелі саясаттың болмауынан болып отыр. 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 

1.

 

Қазақстан  Республикасының  Президенті  Н.Назарбаевтың  «Нұрлы  жол  –  болашаққа 

бастар жол» Қазақстан халқына Жолдауы. 2014 жылғы 11 қараша. 

2.

 

Қазақстан  Республикасында  агроөнеркәсіптік  кешенді  дамыту  жөніндегі  2013  -  2020 

жылдарға  арналған  «Агробизнес-2020»  бағдарламасын  бекіту  туралы.  -  Қазақстан 

Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 18 ақпандағы № 151 қаулысы 

3.

 

ОҚО Статистика Департаментінің мәліметтері. Шымкент.2014 

4.

 

Оңтүстік  Қазақстан  облысының  инвестициялық және құрылыс қызметі/ Статистикалық 

жинақ/Шымкент.2014 

 

Алиева Э.М. 

Аширбаева С.Б.  

М. Әуезов атындағы ОҚМУ,  

Шымкент, Қазақстан 

 

ҚР  НЕГІЗГІ  ҚОРЛАРДЫҢ ЖАҒДАЙЫН ЖӘНЕ ОНЫ ЖАҚСАРТУҒА 

ЖҰМСАЛҒАН ИНВЕСТИЦИЯЛАРҒА ТАЛДАУ ЖАСАУ 

 

Барлық елдерде оның ішінде Қазақстанда тұрақты экономикалық өсудің болашағы  негізгі 

қорларға салынатын инвестицияның артуымен байланысты.  

Негізгі  қорлар  оның  құрамдас  бөлігі  ретінде  өзінің  қаржылануы  мен  дамуында  барлығы 

мүмкін,  әртүрлі  сипаттағы  трансформациялармен  де  сапалы  және  физикалық  тозуға  ұшырауда, 

жаңа негізгі қорларды енгізу есебінен және тозудың шығарылуы нәтижесінде тұрақты қозғалыста 

болып отыр[1]. 

    Негізгі қордың өте айқын және кең сипатын олардың құнын өнеркәсіп саласы кесіндісінде 

даму  динамизімін  сипаттайтын  статистакалық  мәліметтер  береді.  Статистикаға  сүйене  отырып 

2008-2013  жылдардағы  елдегі  негізгі  қорлар бағаланды. 2013 жылы  негізгі  құрал жабдықтардың 

жалпы соммасы 34018,0 млрд. теңгеге тең. Олардың құны өсіп, 2007 жлымен салыстырғанда 2,4 

есеге артты және жылдан жылға өсу байқалады.  

 

 

 

93 

1 кесте. Меншік нысаны бойынша негізгі құрал жабдықтар, млрд теңге 

 

2008 

2009 

2010 

2011 

2012 

2013 

Барлығы  

13 943,0 

17 630,0 

22 359,2 

26 396,8 

29 399,9 

34 018,0 

мемлекеттік меншік 

1 365,8 

1 838,3 

2 427,4 

3 143,9 

4 017,9 

4 969,9 

жеке  меншік 

10 226,9 

12 809,4 

16 096,2 

19 067,3 

  20 965,3 

24 056,3 

басқа мем- дің, олардың заңды тұлғалары 

мен азамат тарының меншігі 

2 350,2 

2 982,3 

3 835,5 

4 185,5 

4 416,7 

4 991,8  

 

 

Меншік  нысаны  бойынша  талдау  жасайтын  болсақ,  жоғары  үлес  жеке  меншік  иелігінде 

болып отыр, оның үлесі 70,7 пайызды құрайды. Негізгі құрал-жабдықтардың құнының өсуі, оғын 

салынған инвестицияның артуымен байланысты, оны кесте 2 мәліметтері арқылы көруге болады. 

     Жалпы негізгі капиталған салынған инвестиция көлемі  2012 жылы 5473,1 млрд. теңгені құрап, 

өткен жылдармен салыстырғанда 4,1 пайызға артқанын көреміз. 

ҚР  Статистикалық  Агенттілігінің  мәліметтеріне  сүйенсек,  кен  өндіру  өнеркәсіп 

орындарының негізгі қорларының құны 2012 жылы 8 495,5 млрд. теңгені құрап, өңдеу саласына 

қарағанда (3516 млрд. теңге) екі есе жоғары болып отыр. Бірақ өткен жылдармен салыстырғанда 

өсу  қарқынын  салыстыратын  болсақ,  өңдеу  өнеркәсібінің  негізгі  капиталына  салынған 

инвестиция  көлемі  артқан,  яғни  2012  жылы  өткен  жылмен  салыстырғанда  20,8  пайызға  өскен. 

Оны қалыптастыратын факторлар, әрине әртүрлі, мұны болашақта ескеру қажет[2].  

Бірінші жағдай жаңа негізгі қорларды іске енгізу, екіншісі- оларды реконструкциялау және 

модернизациялау негізінде жаңарту. 

Бірақ  ішкі  салалық  айырмашылықтарды  талдау  өнеркәсіптің  жекелеген  салаларында 

бекітілген ірі құрылымдық өзгерістердің болатынын мәлімдейді.  

Өңдеу  өнеркәсібі  саласын  мемлекеттік  қолдау  шараларының  ықпалы  байқалады.  Бұл 

жағдай ел экономикасының импортты тамақ өнімдерінен тәуелдігін төмендетуге ықпал етеді.   

Ел  басының  бүгінгі  күні  қойып  отырған  міндеті  Химия  өнімін  өндіру  көлемін  2  есеге 

ұлғайту. Қазақстанды өзіміздің минералды тыңайтқышпен толық қамтамасыз ету үшін мемлкеттік 

сатып алудағы қазақстандық үлесті арттыру үшін химиялық өнеркәсіпті дамыту. Бояулар, лактар 

және  ұқсас  бояғыш  заттар,  бапсаханалық  бояулар  мен  мастика  өндіру  бойынша  да  өнім  көлемі 

2009жылы  38  пайызға  артқанымен  2010  жылы  бұл  көрсеткіш  20  пайызға  қайта  төмендеген. 

Елімізде тоқыма өндірісін дамыту және құрылыс жұмыстары мен бұйымдарын өндіруді қолға алу 

осы  өнім  түрлерінің  өндірісменде  байланысты.  Сондықтан өнімнің  бұл  түрінің  өндірісі  тұрақты 

болуы  шарт.  Мұндай  тұрақсыздықты  негізгі  химикаттарды,  тыңайтқыштарды  және  азот 

қоспаларын,  бастапқы  пішіндегі  пластмассалар,  сабын  және  жуу  құралдарын,  тазалайтын  және 

жылтырататын  препараттар,  парфюмерлік  өнімдер  мен  косметикалық  заттар  өндіру  бойыншада 

байқауға болады. 

 

2 кесте.   Пайдаланған бағыттары бойынша негізгі капиталға салынған инвестициялар, өткен 

жылға %-бен 

 

2008 

2009 

2010 

2011 

2012 

2013 

Барлығы 

113,5 

114,8 

103 

97,0 

102,9 

104,1 

соныңішінде: 

 

 

 

 

 

 

Ауыл, орман және балық ш/ғы 

113,8 

130,3 

100 

103,4 

124,7 

116,5 

Өнеркәсіп 

113,4 

98,0 

124 

110 

98,1 

102,9 

Кен өндіруөнеркәсібі 

113,9 

89,6 

133 

105,8 

92,2 

95,7 

Өңдеуөнеркәсібі 

98,1 

103,1 

100 

104,5 

111,5 

120,8 

Эл-менжабд, газ, бу 

156,3 

134,0 

116 

137,8 

99,3 

113,5 

Суменжабд; кәрізжүйесі 

132,9 

144,2 

137 

121,8 

116,6 

98,9 

Құрылыс 

48,9 

93,7 

76,3 

120,3 

99,8 

115,1 

Көтерме,бөлшексауда; авто ж/е жөнд 

65,5 

111,8 

102 

84,9 

94,9 

117,2 

Көлікжәнеқоймалау 

123,1 

169,3 

122 

72,9 

116,9 

109,7 

Тұружәнетамақ б-шақызм 

124,3 

86,3 

92,9 

80,8 

118,2 

120,4 

Ақпаратжәнебайланыс 

118,0 

107,4 

62,5 

71,1 

220 

93,1 

Қаржыжәнесақтқызметі 

201,9 

70,0 

65,5 

130,0 

78,6 

94,4 

Жылжым.мүлік пен жасалатын 

операциялар 

125,6 

87,7 

63,0 

102,3 

121,0 

90,1 

 

94 

Кәсіби, ғылымижәнетехникалыққызмет 

113,5 

237,9 

55,6 

52,8 

59,3 

116,5 

Әкімш. ж/е қосалқықызм.көрсету сала-

ғықызмет 

99,3 

144,3 

39,7 

376,0 

58,5 

133,6 

Мем.басқаружәнеқорғаныс; 

мінд.әлеу.қамт.ету 

91,3 

130,4 

98,5 

53,8 

160,2 

123,9 

Білім беру 

163,1 

183,0 

88,2 

93,0 

110,2 

110,0 

Денсаулық/с ж/е әлеуқызм 

105,2 

149,3 

124 

133,1 

61,9 

75,3 

Өнер, ойын/сж/е демалыс 

153,5 

126,8 

109 

101,9 

84,8 

129,0 

Өзге де қызмтүр-н ұсыну 

69,7 

87,0 

101 

49,9 

312,9 

54,3 

 

Модернизация  қолданыстағы  құралдардың  бір  бөлігін  жаңарту  дегенді  білдіреді.  Осы 

арқылы  қолданыстағы  құрал-жабдық  құрылымына  қажетті  өзгерістерді  енгізу  және  қазіргі 

таңдағы  ғылыми-техникалық  жетістіктерді  есепке  ала  отырып,  жабдықтарды  техникалық 

тұрғыдан жетілдіру арқылы екінші түрдегі сапалық тозуды жоюға болады.  

Бүгінгі  күні  білім  қоғамның  экономикалық  дамуының  маңызды  компоненті,  қоғамдық 

өндіріске инновациялық технологияны ендіруші фактор болып табылады. 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: 

1.

 

Ниязбекова Р.К., Рахметов Б.А., Байнеева П.Т., Кәсіпорын экономикасы, А 2013ж 

2.

 

Қазақстанның негізгі қорлары, статистикалық жинақ Астана 2013ж 

3.

 

Специализированные  учреждения  ООН  в  современном  мире/под  ред.  Г.И.  Морозова, 

В.Г. Шкунаева, В.М. Шундеева. М.: «Наука», 2006.  

4.

 

Энциклопедия международных организаций/под ред. Л.Н. Галенской. Т.2. СПбГУ, 2006.  

 

Алимбетов У.С. 

д.э.н., профессор 

Зайнелова Г.З. 

д.м.н., профессор 

Мухамедиева А.Г.  

д.э.н., доцент 

Сакпаева А.А. 

д.э.н., доцент 

Апышева А.А. 

д.э.н., доцент 

Амирханов Д.С.  

Восточно-Казахстанский государственный университет им.С.Аманжолова, г.Усть-

Каменогорск  

 

 

СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ МЕХАНИЗМА РЕГУЛИРОВАНИЯ БАНКОВСКОЙ 

ДЕЯТЕЛЬНОСТИ (НА МАТЕРИАЛАХ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН) 

 

В  условиях  все  возрастающей  и  усиливающей  банковской  конкуренции  Казахстан 

постепенно  переходит  на  принципиально  новые  экономические  отношения  и  возникает 

объективная  необходимость  в  смене  политики  в  регулировании  банковской  деятельности  и 

целенаправленном  ужесточении  требований  уполномоченного  органа  к  принципам  надзора  за 

деятельностью банков второго уровня согласно мировым стандартам банковского надзора. 

С  момента  становления  банковской  системы  страны  в  90-ых  годах  прошлого  столетия 

Казахстан  присоединился  к  Соглашениям  по  капиталу  Базельского  Комитета  по  контролю,  к 

принципам 

регулирования 

банковских 

рисков 

Банковской 

комиссии 

Европейского 

экономического  сообщества  и  другим  международным  соглашениям.  С  2002  г.  в  Республике 

Казахстан  апробируются  основные  положения  Базеля-2  применительно  к  специфике  нашей 

страны:  количественные  требования  к  капиталу,  надзор  регулирующих  органов,  рыночная 

дисциплина [1]. 

Банковская система  Казахстана  в 2006  году  была признана  большинством развитых  стран 

мира лучшей на постсоветском пространстве, что свидетельствовало о скоординированной работе 

 

95 

регулирующих  органов:  Агентства  Республики  Казахстан  по  регулированию  и  надзору 

финансового рынка и финансовых организаций и Национального Банка Республики Казахстан [1]. 

Мировой  финансовый  кризис,  начавшийся  в  2007  году,  сильно  пошатнул  международные 

финансовые рынки. Казахстан одним из первых в СНГ ощутил на себе последствия глобального 

кризиса, и особенно это затронуло банковский сектор. 

Надзорные  органы  в  лице  Агентства  финансового  надзора  и  Национального  Банка 

Республики  Казахстан  недостаточно  активно  и  быстро  реагировали  на  первые  признаки 

появления мирового финансового кризиса, что, несомненно, сказалось на масштабах его влияния 

на банковскую деятельность. 

В  данных  условиях  на  первый  план  встают  вопросы  изменения  и  совершенствования 

действующего  механизма  банковского  регулирования  в  свете  влияния  мирового  финансового 

кризиса. 

В  этой  связи  Правительством  Республики  Казахстан,  Агентством  финансового  надзора  и 

Национальным  Банком  Казахстана  были  разработаны  совместные  действия  по  стабилизации 

финансовой  системы,  принят  Закон  Республики  Казахстан  «О  финансовой  стабильности»  и 

другие  программные  документы.  Вместе  с  тем,  назрела  необходимость  менять  систему 

регулирования банковской деятельностью, корректировать механизм банковского регулирования 

и надзора с учетом последних изменений в экономике Казахстана. 

Впервые проблемы регулирования и контроля в банковской деятельности рассматривались 

в работах ученых-экономистов: Смит А., Кейнс Дж.М., Риккардо Д., Сэй Ж.Б., Маршалл А., Пигу 

А.,  Фишер  И.,  Виксель  К.  и  Кассель  Г.  Они  развивали  теорию  регулирования  банковской 

деятельности, заложили фундаментальные основы разных по своим взглядам направлений. 

Зарубежными  учеными  Портером  Р.С.,  Виттасом  Д.,  Оллардом  У.,  Блэкхерстем  К., 

Руттлэджем  Н.,  Дэилом  Р.,  Вальравеном  К.Д.  были  углублены  разработки  вопросов 

регулирования деятельности коммерческих банков. 

Значительный  вклад  в  разработку  систем  регулирования  и  контроля  банковской 

деятельности  внесли  российские  ученые  Московкина  JI.A.,  Поляков  В.П.,  Лаврушин  О.И, 

Геращенко Г.С., Мишкин Ф., Симоновский АЛО. и Командоров И.В. 

В Республике Казахстан вопросами управления и регулирования банковской деятельности 

занимаются Сейткасимов Г.С., Абдильманова Ш.Р., Искакова З.Д., Калиева Г.Т., Кучукова Н.К., 

Хамитов  Н.Н.,  Шыныбеков  Д.Л.,  Бертисбаева Ш.С.,  Хаджиева  А.Б.,  Байбулатов  Р.Ж.,  Каналина 

А.С., Марченко Г.А. и другие. 

Вместе  с  тем,  на  данном  этапе  в  Республике  Казахстан  недостаточно  глубоко  изучены 

вопросы  совершенствования  механизма  регулирования  банковской  деятельности  с  позиции 

рекомендации  новых  Базельских  соглашений  2002  года.  В  связи  с  тем,  что  в  Базельских 

соглашениях  большое  место  отводится  управлению  рисками  в  банковской  деятельности,  то  на 

сегодняшний  момент  назрела  необходимость  поиска  новых  нестандартных  путей  решения 

проблемы регулирования банковской деятельности [2]. 

Сложившееся  современное  состояние  банковского  сектора  и,  происходящие  изменения  в 

экономике,  ясно  дают  понять,  какое  важное  и  непосредственное  влияние  оказывает  стабильно 

развивающийся  финансово  -  банковский  сектор  Казахстана  на  экономику  страны.  Одной  из 

важнейших  задач  развития  банковской  деятельности  в  Казахстане  выступает  поиск 

конструктивного  и  грамотного  механизма  регулирования  банковской  деятельности  в  условиях 

мирового финансового кризиса. 

Одним  из  важных  аспектов  решения  данной  проблемы  является  всестороннее  изучение  и 

анализ  современной  сложившейся  теоретической  базы  экономического  содержания  механизма 

регулирования банковской деятельности. 

Регулирование  банковской  деятельности  представляет  собой  процесс  воздействия 

уполномоченным органом на деятельность банков с помощью определенных инструментов, мер, 

методов,  а  также  разработка  и  издание  конкретных  правил  и  инструкций  в  целях  обеспечения 

стабильного  и  безопасного  функционирования  всей  банковской  системы.  Основными  методами 

банковского  регулирования  являются:  эффективное  управление  рисками,  предотвращение 

отдельных  случаев  банкротств,  осуществление  пруденциального  банковского  надзора, 

инспектирование  и  проведение  ревизий  для  выявления  потенциальной  неплатежеспособности 

банков [3]. 

 

96 

Механизм  регулирования  банковской  деятельности  есть  совокупность  способов,  приемов, 

методов, форм и инструментов регулирования банковской деятельности, порядок их применения, 

разработка форм контроля, организационно - правовое построение, а также регламентация работы 

регулирующих органов. Механизм банковского регулирования включает в себя пруденциальные 

нормативы  и  инструменты  денежно-кредитной  политики.  Количество  и  нормативные  значения 

устанавливаются  согласно  международным  стандартам  в  области  банковского  надзора  и 

подлежат корректировки согласно сложившейся экономической ситуации в стране. 

Из  опыта  рассматриваемых  стран  наибольшего  внимания  заслуживает  французская  и 

английская  модели  банковского  регулирования,  в  частности,  использование  взаимного  обмена 

высокопрофессиональными  специалистами  надзорных  органов  и  тесный  контакт  банковского 

сектора и надзорных органов. 

На основании анализа этапов развития банковского регулирования в Казахстане выявлено, 

что процесс развития банковского регулирования проходил в 5 этапов: 1991-1995гг.- закрепление 

контролирующих  функций  за  Национальным  Банком  Казахстана;  1995-2000  гг.  -  введение  в 

республике  международных  стандартов  финансовой  отчетности;  2000-2003  гг.  -  внедрение 

системы  обязательного  коллективного  гарантирования  (страхования)  вкладов  (депозитов) 

физических  лиц,  что  укрепило  доверие  к  банкам;  2004-  2005  гг.  -  передача  надзорных  и 

контролирующих  функций  Агентству  финансового  надзора;  2005-2008  гг.  -  бурный  рост 

банковской  деятельности,  ужесточение  надзорной  политики,  внедрение  принципов  Базеля  -  2, 

развитие мирового финансового кризиса [4]. 

При исследовании основных принципов международных стандартов в области банковского 

надзора  выявлено,  что  в  Казахстане  идет  поэтапное  внедрение  Базельских  соглашений  по 

капиталу  от  2002  г.,  а  также  стандартов  Евросоюза.  Основные  проблемы по  данному  вопросу  в 

Казахстане:  недостаточная  рейтинговая  культура,  отсутствие  отечественных  международных 

банков,  недостаточная  техническая  и  материальная  база,  нехватка  квалифицированного 

персонала. В целом принципы Базельских соглашений в Казахстане выполняются [5]. 

При  анализе  механизма  регулирования  банковской  деятельности  в  Казахстане  выявлено, 

что  он  в  основном  построен  на  соблюдении  пруденциальных  нормативов  и  инструментов 

денежно-кредитной  политики,  которые  изменялись  согласно  конъюнктуре  рынка  и  ситуации  в 

банковской  сфере.  Наблюдается  динамика  ужесточения  пруденциальных  нормативов,  введение 

новых  экономических  нормативов,  введение  расчета  взвешивания  активов  и  условных 

обязательств  с  учетом  риска.  Из  инструментов  денежно-кредитной  политики  в  Казахстане  в 

основном  используется  ставка  рефинансирования  и  политика  минимальных  резервных 

требований. 

Сейчас  Казахстан  испытывает  сложности,  и  последствия  мирового  финансового  кризиса 

ощутили  большинство  банков.  Для  их  преодоления  необходима  скоординированная  работа 

надзорных органов. 

Основными  видами  рисков  в  банковском  секторе  страны  являются:  риск  ухудшения 

качества кредитного портфеля, падение рынка недвижимости; сокращения кредитной активности 

банков;  риск  не  возврата  банками  внешних  обязательств.  В  Казахстане  на  современном  этапе 

существуют  следующие  проблемы:  возникновение  и  развитие  странового  риска  вследствие 

влияния  мирового  финансового  кризиса;  нехватка  денежных  ресурсов  у  банков  по  причине 

закрытия доступа к внешним заимствованиям; возникновение риска не возврата банками внешних 

обязательств;  рост  издержек  по  формированию  провизий  из-за  ухудшения  качества  кредитного 

портфеля;  сокращение  кредитной  активности  банков  и  соответственно  снижение  процентных 

доходов и другие. 

Одним  из  методов  снижения  рисков  в  банковской  деятельности  является  стресс  - 

тестирование,  сущность  которого  заключается  в  анализе  и  прогнозировании  ситуаций,  которые 

несут в себе потенциальные риски для банка. Методика стресс - тестирования позволяет показать 

важность  совокупного  влияния  двух  важнейших  факторов,  которые  оказывают  наибольшее 

негативное влияние на банковскую деятельность и развитие банковских рисков и может служить 

эффективным методом управления банковской деятельностью. Внедрение стресс  - тестирования 

позволит на ранних стадиях выявлять появление рисков в деятельности банков и соответственно 

разработать мероприятия по недопущению или минимизации потерь, которые могут возникнуть 

при  неблагоприятных  ситуаций.  Основное  условие  результативности  заключается  и  том,  что 

стресс - тестирование должно проводиться регулярно. 

 

97 

 

жүктеу/скачать 8,24 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: