Халықаралық спорт және туризм меймандостық уневерситеті. Iuth
жүктеу/скачать 33,88 Kb.
|
1 2
Халықаралық спорт және туризм меймандостық уневерситеті. IUTHБӨЖ Тақырып: Спорттағы іріктеу өлшемдері. Педагогикалық өлшемдер. Орындаған:Сқақ Бекзат. Қабылдаған:Қурманбаев Болат Тобы:Дшс -21:04 Түркістан 2023 жыл Жоспар Кіріспе: Негізгі бөлім : Педагогикалық өлшемдер. Медициналық-биологиялық өлшемдер. Психологиялық өлшемдер. Әлеуметтік өлшемдер. Қорытынды : Пайдаланылған әдебиеттер: Кіріспе
Негізгі бөлім Педагогика өлшемдердің ғылымдар аясында дамуы. Педагогикалық өлшемдер – пәнаралық қолданбалы теория әрі тәжірибе. Педагогикалық өлшемдерді бұлай түсіндіру арнайы теорияның құрылу және негіздеу мәселелеріне, сонымен бірге бұрын бар тәжірибені қайта құру әдістерін құру және негіздеу мәселелеріне зейін аударуды талап етеді. Бұл әдіснама мәселесі. Әдіснаманың басты мәселелері – педагогикалық өлшемдердің, шкалалаудың және нәтижелерді интерпретациялау ережелерінің мәнін, мақсаттарын, міндеттерін анықтау және әдістерін негіздеу. Педагогикадағы өлшеудің мәні – зерттелуші объектінің, үрдістің сипаттамалары мен жеке белгілерін нақты сандық жүйе арқылы белгілеу және оларға «жақсы-жаман», «аз-көп», «терең-таяз» секілді бағалар бере отырып, бip немесе бірнеше белгілерді салыстырудың бастапқы нүктесін, салыстыру шкаласын табу, «өлшем» ұғымы нақты ережеге сай қандай да бip заттың сандықық баламалар арқылы белгіленуін білдіреді. Адамның төбeci мен өкшесінің арасындағы «сызғыш» арқылы табылған сандық баламалары, адам бойының ұзындығын өлшеу болып табылады. Баланың интеллектуалдық коэффициентін өлшеу – тапсырмаларға қайтарылған жауаптар, «реакциялар» сипатының сандық баламалары. Өлшеу арқылы қандай да бip қасиеттер оңай өңдеуге жататын «сандық» ұғымға айналдырылады.Өлшем туралы Абай Құнанбаевтың 43-сөзінде былай дейді: «Ішпек, жемек, күлмек, көңіл көтермек, құшпақ, сүймек, мал жимақ, мансап іздемек, айлалы болмақ, алданбастық - бұл нәрселердің, барлығының өлшеуі бар ..» немесе «..әрбір жақсы нәрсенің өлшеуі бар, өлшеуін білмек – бір үлкен іс…» . А.Машанов өлшеу жөнінде: ғылымның асыл тегі өлшеуін білуде деп жазады. Педагогикалық өлшемдердің мәні туралы анықтамалардың толыққанды және дәлдігі үшін екі анықтаманы қосуға болады. Оның алғашқысын ғылымның классигі Н.Р. Кэмпбелл берді. Ол өлшемге ғылымның талаптарына сәйкес зерттелетін қасиеттерді айқындауға санмен белгілеу процесі ретінде анықтама береді. Осы анықтама арқылы ғалым ғылымның анықтай алатын қасиеттерінің өлшеуге болатын айқындап көрсетеді. Н.Р. Кэмпбелл жеке тұлғаның сапаларын, білімін және интеллектісін өлшеудегі қиындықтарды осы қасиеттерден емес, олардың мәніне қатысты жалпы түсіндіруде көрсетеді. Н.Р. Кэмпбеллдің логикасымен өлшемге берілген анықтамасы үйлеседі: бұл сандар арқылы жеке тұлғаның зерттелетін қасиеттерін зерттеушілер көрсететін процесс. А. Тарскийдің анықтамасында екі аспект қызықты болып табылады: біріншісінде, өлшемнің процессуалдығының қасиеті бекітіледі (қазір таралып кеткен «процедура» сөзінен біршама жақсы) және екіншісінде, анықтаманың қысқалығы көрсетіледі. Педагогикалық өлшем процесі – бұл ғылыми өндіріс және жеке тұлғаның айқын бақылауға болмайтын қасиеттерін өлшеу әдістерін практика жүзінде қолдану. Мектептегі білім берудің педагогикалық өлшемі – білім үдерісінің жеткен жетістіктер дәрежесінің және оның нәтижесінің мемлекеттік бiлім стандарты бекіткен талаптарға, нормаларға сәйкестігін белгілеуге мүмкіндік беретін сапаны басқару жүйесінің элементі. В.И.Звонников эмпирикалық құрылым мен нәтиже негізінде алынатын бағалаудың сандық құрылымы өз қасиеттерін сақтай отырып, сандық мән арқылы бipiн-бipi шкалада көрсете алады. Мұндай шкала арқылы өлшенетін объектіге тікелей сүйенбей-ақ, эмпирикалық құрылымға тән барлық қасиеттерді анықтауға болады деген қорытындыға келе отырып, ғалым «өлшем — изоморфтық түрде таңдап алынған эмпирикалық сандық құрылым арқылы сандық функцияларды конструктілеу» деп пайымдайды. Автор педагогикалық өлшем бірнеше кезеңнен тұратын үдеріс деп, оны төмендегідей жіктейді. өлшеу пәнінің сапалық жазбасын, яғни педагогикалық құбылыстар мен объектілердің белгілерін, сипаттамаларын анықтау; өлшеуіштер құрастыру – критерийлер, көрсеткштер, әдістерді таңдау, (тест тапсырмалары, бақылау жұмыстары); шкалалау - нәтижелер сай келетін реттілікті конструктілеу; педагогикалық эксперимент арқылы өлшемдердің алғашкы нәтижесін анықтау; алғашқы нәтижелерге математикалық-статистикалықөңдеужүргізу; өлшем нәтижелерін мазмұндықөңдеуден өткізу. Педагогикалық өлшемнің негізгі квалиметриялық, мотивациялық, зерттеушілік, эксперттікқызметтері білім сапасын, оның үдерістерін, шарттары мен нәтижелерін қамтамасыз етеді; мотивациялық құндылық аймағына тиімді әсер етуге бағытталады; тәжрибелі-эксперименттік жұмыс сапасын бақылау-бағалаушылық және диагностикалық қызметті реттейді; қажетті сапа жөніндегі пайымдауды алу үшін педогогикалық жұйелердің ғылыми негізделген кешенді процедураларына, құжаттық-құқықтық әрекеттер мен операциялар арқылы нормаға, стандартқа сай дәрежесін белгілеуге бағытталады. Медициналық-биологиялық өлшемдер Балалардың әртүрлі дене мүшелері мен дене жүйелерінің денсаулық және функционалдық жағдайы туралы деректерді есепке алу ауытқулардың болуын уақтылы анықтауға мүмкіндік береді, бұл (дәрігердің араласуынсыз) жаттығу кезінде үлкен физикалық күш салу кезінде нашарлауы мүмкін. Спорттық жарамдылықты анықтаудың бірінші кезеңінде балалардың денсаулық жағдайына медициналық сараптама жүргізіледі. БЖСМ-ге қабылдаудан бас тартуға негіз болатын бірқатар аурулар мен патологиялық жағдайлар бар. Абсолютті қарсы көрсеткіштерге туа біткен және жүре пайда болған жүрек ақаулары, гипертония, ЛОР патологиясының көптеген түрлері және басқа аурулар жатады. Биологиялық жетілуді бағалау кешенді түрде жүргізілуі керек, яғни жас спортшылардың биологиялық жасын сипаттайтын көптеген белгілерді ескеру керек. Биологиялық жас төлқұжатқа қарағанда морфологиялық және функционалдық көрсеткіштермен тығыз байланысты. Жас кезінде жыныстық жетілу белгілерінің пайда болуы (қолтықтағы түк, сүт бездерінің ұлғаюы және т.б.) биологиялық жетілудің жоғары қарқынын көрсетеді. Генетикалық факторлардың әсеріне байланысты дене ерекшеліктерін толық ескеру үшін соматикалық типтерді анықтау ұсынылады. 1) микросоматикалық типтегі балалар гимнастика, шаңғы, бокс, күрес (жеңіл салмақ дәрежесі) сабақтарына бағытталуы керек деп саналады. 2) макросоматикалық типтегі балаларды баскетбол, волейбол, ескек есу, жеңіл атлетика (лақтыру, биіктікке секіру) сабақтарына таңдаған жөн. Қазіргі уақытта генетикалық тұқым қуалаушылық мәліметтерді болжауға маңыздылығы арта түсуде, яғни, жекелеген қимыл-қозғалыс қасиеттердің даму перспективаларын бағалауға болатын осындай тұрақты морфологиялық белгілер бар. Мұндай морфологиялық белгілер дамудың алғашқы кезеңдерінде пайда болды және кейінгі өмірде іс жүзінде өзгеріссіз қалады деп саналады. Мұндай белгілерге дерматоглификаның ерекшеліктері (алақан мен аяқтың тері үлгісі), көздің қарашығының түсі, қан тобы және т.б. іріктеу кезінде тұқым қуалаушылықты анықтау мүмкіндігі туралы мәліметтер әлі жеткіліксіз. Психологиялық өлшемдер Темперамент қасиеттері психикалық қасиеттерге жатады, олардың мінез-құлқындағы бір адам екіншісінен ерекшеленеді. Бұл мазасыздық, эмоционалды қозғыштық және тұрақсыздықпен өлшенеді. Мазасыздық - бұл адамның жауапты және ерекше қауіпті жағдайдағы мазасыздық, алаңдаушылық, эмоционалды шиеленіс дәрежесімен анықталатын қасиет. Эмоционалды қозғыштық - бұл сыртқы және ішкі әсерлерге эмоционалды реакциялардың пайда болуының жеңілдігі. Импульсивтілік - жауап беру, шешім қабылдау және орындау жылдамдығын сипаттайды. Тұрақсыздық - адамның өзгеретін сыртқы әсерлерге бейімделуінің жеңілдігі мен икемділігін анықтайды: өзгерген жағдайға бейімделуі қиын, бірақ мінез-құлқында инертті, әдеттер мен ойлау тәсілдерінде қиғаш; жаңа жағдайға тез бейімделетіндер. Профессор Б.Қ.Қаражанов көрсеткендей, психикалық шиеленіс жағдайындағы спорттық жетістіктер темпераменттің қасиеттеріне байланысты, сондықтан оларды таңдау және әртүрлі спорт түрлеріне бағдарлау кезінде ескерген жөн. Сонымен, көптеген спортшыны тексеруде (парашютшілерде, суға секірушілерде) жоғары мазасыздық өте сирек кездесетінін көрсетті. Бұл тәуекелді, батылдықты қажет ететін спорт түрінен ләззат алуға кедергі келтіреді. Сондықтан, мазасыздығы жоғары адамдар бұл спорт түрлеріне бармайды немесе олардан тез кетеді. Сонымен қатар, көркем гимнастикамен айналысатындар үшін жоғары мазасыздық оң рөл атқаруы мүмкін, өйткені ол баяу және жылдам қарқынмен жаттығулар орындауға мүмкіндік береді. Әлеуметтік өлшемдер Спортқа іріктеудің тиімділігі көбінесе балалар мен жасөспірімдердің белгілі бір спорт түрімен айналысуға қызығушылығын уақтылы және объективті анықтауға байланысты. Көпжылдық жаттығудың алғашқы кезеңдерінде спортқа бейімділік танытқан жас спортшылардың спортты тастап кету себептерін жан-жақты талдаудың маңызы зор. Мотив - бұл іс-әрекетке ынталандыру. Ол адамның мінез-құлқын анықтап қана қоймайды (мысалы, спорт түрін таңдау), сонымен қатар түпкілікті нәтижені анықтайды. Оқушы дене шынықтырумен айналысып, оған ынталы көзқараспен қарайды (мысалы, күшті, епті болғысы келеді), барынша күш жұмсайды және сыртқы мотивацияны қажет етпейді. Ол дене шынықтырумен айналысу ең алдымен оған қажет екенін түсінеді. Мотив ішкі ынталандыру күші ретінде сыртқы күштердің әсерінен пайда болады. Сыртқы күштер ретінде әрекет етуі мүмкін: 1) қозғалыс қабілеттері, темперамент және басқа да жеке қасиеттер арқылы дене жаттығуларының тартымдылығы. Сондықтан кейбір балалар гимнастикалық снарядтардағы жаттығуларға, басқалары – ойын сипатындағы жаттығуларға (футбол, волейбол, баскетбол және т.б.), үшіншілері - күш жаттығуларына тартылады; жүктеу/скачать 33,88 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2