Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж



Pdf көрінісі
бет176/444
Дата03.10.2024
өлшемі3,59 Mb.
#146739
түріОқулық
1   ...   172   173   174   175   176   177   178   179   ...   444
Байланысты:
Okulik XX kazak adebiet

ІІ БӨЛІМ.
 
Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.)
дағы қазақ әдебиетінің шындығы 
мен дамуы жайында дұрыс еңбек 
С. Мұқановтың 1932 жылғы кітабы-
нан кейін жазылған жоқ, зерттеу ісі 
жүргізілген жоқ». Қазақ әдебиеті нің 
осы дәуірін зерттеушілер олар дың 
«ұлтшылдығын», 
шығармала рын-
да ескілікті көксейтіндігі, төңкеріс 
туғызған жаңа заманды түсінбеге-
нін, соған лайық шығармалар бере 
алмағанын бірінен соң бірі қайталап 
айтып, оларға С. Мұқанов берген 
бағаны да айта алмады. Ал зерттеуді 
енді ғана қолға алып, олардың әде-
биет тарихында алатын орнын бел-
гілеуге кірісіп жатқандарға бұл кітап 
негізгі табан тірер тірек болып, «та-
рихи деректердің көзі болып қала 
берері даусыз». С. Мұқановтың осы 
ақын-жазушыларға заман ағымымен, 
«ұлтшыл-алашордашыларға» қарсы
күрестің ықпалымен және «сола-
қайлықпен айтылған пікірлерін әри-
не түзету керек». Бұл жолда оқулық 
авторын орынсыз кінәлай бермей, 
қазақ әдебиеттану ғылымы ғылыми-
зерттеу әдіснамасының әлі меңгере 
қоймаған, қазақ әдебиетінің тари-
хын зерттеу мен дәуірге бөлу әлі 
бір жүйеге түспеген, жеке ақын-жа-
зушының халықтығы мен таптық 
сипатын ашу басты мақсат болған 
отызыншы жылдардың талап-ті-
легімен қараған дұрыс болады. Қа-
зақ әдебиеттану ғылымында бұл 
оқу лықты әр түрлі ғылыми аспектіде 
қа растырған Е. Бекенов, Т. Нұртазин, 
Т. Кәкішев, Р. Бердібаевтар жеке да-
рындарды бағалаудағы кемшілік те-
рін ғылыми тұрғыда талдай келіп, 
алғашқы монографиялық зерттеу деп 
бағалайды.
Қорыта айтқанда, С. Мұқанов-
тың «XX ғасырдағы қазақ әдебие ті» 
оқулығы ғылыми-зерттеушілік ой-
пікірдің әдебиет тарихын тексеруде 
тереңдей түсуіне әсер еткен, қазақ 
әдебиеттану ғылымында әдебиет 
та рихын дәуірге бөліп зерттеудегі 
ізденісті жалғастырған, XX ғасыр 
ба сындағы әдебиеттің көрнекті да-
рындарының шығармашылығын тек-
серуді қолға алу қажеттігін көрсетіп 
берген, мектептерде әдебиет пәнін 
тарихи курс ретінде жүргізілуіне бас-
тама салған еңбек деген тұжырымға 
келеміз. 
С. Мұқановтың осы бастамасын 
жалғастырып, қазақ әдебиетін оқы-
туды әдебиеттің тарихи курсы жоба-
сына жақындату талабымен көрін-
ген, әдебиет тарихын дәуірге бөлудің 
жаңа да тиімді жобаларын ұсынған 
оқулықтар жазылып шыға бастады. 
Солардың бірі – І. Жансүгіров пен 
Ғ. Мүсірепов құрастырып шығар-
ған «Көркем әдебиет жинағы» атты 
хрестоматия. Бұл жинақта қазақ 
әде биетінің тарихи курсына тән ғы-
лыми-зерттеушілік сипат та, ақын-
жазушылар өмірбаяны мен шығар-
маларын талдау жұмыстары да 
жоқ. 1914-1933 жылдар арасындағы 
ақын-жазушылардың көркем шығар-
Ре
по
зи
то
ри
й
Ка
рГ
У


194


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   172   173   174   175   176   177   178   179   ...   444




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет