Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж
жүктеу/скачать 3,59 Mb. Pdf көрінісі
|
Okulik XX kazak adebiet
| ІІ БӨЛІМ.
Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) малары ғана берілгендіктен хрес- томатия түрінде қалып қойды. Оны авторлар да түсініп: «Жинақ тұ рақты оқу құралының тізіміне кіре алмайды. Бұдан соңғы жыл- дары болатын кітаптың керегіне жарайтын оқу құралына материал ғана», – деп ескертіп өтеді. Әйтсе де «Көркем әдебиет жинағының» әде биет тарихын дәуірге бөлуде ғы- лыми-зерттеушілік ой-пікірді дамы- та түскен жаңашылдығы болды. Ав торлар қазақ әдебиетін оқыту ту- ралы 1933 жылғы бағдарламаны бас- шылыққа ала отырып, көңіл ауда- рып отырған кезеңнің әдебиетін төрт дәуірге бөледі. Атап айтқанда: 1. Октябрь төңкерісі алдындағы бұ қарашыл әдебиет (1914-1917). 2. Октябрь төңкерісі мен азамат соғысы тұсының әдебиеті. 3. 1923-1928 жылдар арасындағы әдебиет. 4. Реконструкция дәуірінің әде- биеті (1928-1933). Басты мақсат қазақ кеңес әде- биетінің туу, қалыптасу жолын аң- ғарту, жырлаған тақырыптарын бай- қату, жанрлық баюын көрсету, әде- биет пәнін тарихи курсқа жақында ту болғандықтан, шартты түрде болса да осы дәуірге бөлу қазақ әдебиетта- ну ғылымында XX ғасыр әдебиетін кезеңге бөлген тұңғыш жоба болды. С. Мұқановтың оқулығы мен «Көр кем әдебиет жинағы» әде- биет ті та рихи курс ретінде оқыту жолындағы та лабы арқылы қазақ әдебиеті тарихының даму проце- сін дегі белгілі бір дәуірлерді ашып, қазақ әдебиеттану ғылымының ал- дына дәуірге бөліп зерттеу және оны бір жүйеге түсіру проблемасын қойды. Ал жүйелі түрде дәуірге бө- лу дегеніміз – әдебиет тарихының тарихи сабақтастық дәстүріндегі даму жолын танып білу үшін ең бас ты принциптердің бірі. Осы прин ципке сай қазақ әдебиетінің та рихын дәуірге бөлудің жаңа жо- басын ұсынған оқулық М. Жолды- баев, М. Әуезов, Ә. Қоңыратбаевтар жазған «XІX ғасыр мен XX ғасыр басындағы қазақ әдебиетінің оқу құралы» болды. Авторлар оқулыққа тақырып етіп алған дәуірдегі қазақ әдебиетінің тарихын хронологиялық тәртіппен таныстыруды басты мақсат етіп алып, оны іштей үш кезеңге бөлген. Әр кезең ақындарын жеке- жеке қарастырмас бұрын сол уақыт шамасындағы қоғамдық құрылыс пен қазақ халқының бастан кешкен та- рихында болған елеулі оқиғалар мен өзгерістерді, түрлі қозғалыстарды сипаттаған қысқаша шолулар беріп, олардың жыраулар мен ақындар по- эзиясына тигізген әсерінің сырын ашуда нақты тұжырымдар білдіреді. Авторлар «Өлкенің патша үкі- метіне бағынып, отарлану дәуірінің әдебиеті» деп атаған кезеңге Бұ қар жырау, Махамбет, Нысанбайларды жатқызып, олардың өмірбаяны мен Ре по зи то ри й Ка рГ У |