Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж
жүктеу/скачать 3,59 Mb. Pdf көрінісі
|
Okulik XX kazak adebiet
| ІІ БӨЛІМ.
Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.) жылдардың басында Л. Троцкийдің еңбектері оқылудан, пайдаланудан шығарылып тасталғанымен, «Ли- тература и революция» еңбегіндегі жаңа замандағы әдебиет туралы иде- ялары жойылып та кете қоймаған еді. Оның «творчество Демьяна Бедного есть пролетарская и народная литера- тура, т.е. литература, жизненно нуж- ная пробужденному народу. Если это не «истинная» поэзия, то нечто боль- шее ее», деген пікірі 1930 жылдардың басында «демьянша жазу» ұранының тууына негіз болды. Ал Блокқа бер- ген: «И все же «Двенадцать» – не по- эма революции. Это лебединая песня индивидуалистического искусства, которое приобщилось к революции. Конечно, Блок не наш. Но он рванул- ся к нам. Рванувшись, надорвался» деген бағасы блокшылдықтан бас тартуды туғызса, орыс әдебиетіндегі футуризмді сынаған ойлары «жанды адамды көрсету» қағидасының өріс алуына себепкер болды [68, 167]. Л.Троцкийдің «методы марксизма не методы искусства» деген тезисін әдеби-теориялық ой-пікірден біржола жою үшін И. Сталин, коммунистік партия көркемөнер мен әдебиет саласындағы саясатын нақтылап алу жолында шешуші бетбұрыс жа- сауды ұйғарды. Соның негізінде 1932 жылы 29 сәуірде «Әдебиет, көркемөнер ұйымдарын қайта құру туралы» Орталық партия комитетінің қаулысы дүниеге келді. Іле-шала (20 мамырда) И. М. Гронский партия өкілі ретінде «социалистік реализм әдісі» деген терминдік анықтаманы жария етті. Қаулы шыққаннан бас- тап жазушылардың бүкілодақтық 1 съезіне дейінгі аралықта социалис тік реализмді кеңес әдебиетінің негізгі әдісі ретінде теориялық негіздеу мен насихаттау, оның принциптерін анықтау, әдебиеттің партиялық, таптық болуы керектігі мен идео- логия құралы екендігін дәлелдеу науқаны басталды. Қазақстанда 1932 жылғы қаулының талаптары- нан туындаған КазАПП жұмыстарын қайта құру мен қазақ кеңес жазу- шыларының алғашқы сьезін өткізуге дайындық мәселесі барысында жа- зылған мақалаларда кеңінен сөз бол- ды. Оларға басты бағытты ор талық партия комитетінің 1933 жылғы «Ұлт көркем өнерін күшейту туралы» жә не де «Жазушылардың жалпы одақ тық сьезіне даярлану туралы» қау лылары нұсқау көрсетіп берді. Партиялық орган болғандықтан да «Социалды Қазақстан» газетінде жарияланған І. Жансүгірұлының «Съезд ал дын- дағы сөз» (1934, №111), І. Қабыл- ұлының «Заманымызға сай әдебиет жасайық» (1934, №135), Л. И. Мир- зоянның «Қазақстанды социал- ды мәдениетпен қаруландырамыз» (1934, №38), Р. Уәлиахметұлының «Әдебиеттегі ұлтшылдыққа қарсы» (1934, № 42,43), т.б. мақалалардың бұл саладағы айтары аз болған Ре по зи то ри й Ка рГ У |